دلواپسان آمریکا همچنان در کمین برجام!

دو روز بعد خبرگزاری رویترز هم بر مبنای گزارش مؤسسه مطالعاتي علم و امنيت بين‌المللي مدعی شد که کشورهای امضاکننده برجام، ایران را از برخی تعهدات این کشور در چارچوب برجام معاف کرده‌اند. از جمله این معافیت‌ها، نگهداری مقادیری اورانیوم غنی شده با خلوص پائین در تاسیسات هسته‌ای این کشور است که از حد مقرر در برجام تجاوز می‌کند. در واکنش به این گزارش، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا تاکید کرد که هیچ معافیتی به تهران داده نشده و این کشور به تمام تعهدات خود طبق توافق هسته‌ای پایبند بوده است. پیش‌تر نیز خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی مدعی شده بود که به سندی مرتبط با توافق هسته‌ای ایران دست یافته که نشان می‌دهد با تسهیل محدودیت‌های کلیدی، در اندکی بیش از یک دهه دیگر مدت زمان موردنیاز برای دستیابی ایران به غنی‌سازی در مقیاس صنعتی نصف خواهد شد.

تکذیب دریافت معافیت های خاص از سوی ایران توسط مقام های آمریکایی؛ موسسه ISIS را به واکنش وادشت.

در این گزارش آمده است:

" ما هفته پيش نتايج مطالعه‌اي را درباره يک سري معافيت‌ها در خصوص محدوديت‌هاي توافق ايران، يا همان برنامه جامع اقدام مشترک که کميسيون مشترک برجام آن را پيش از "روز آغاز"توافق تصويب کرده بود، منتشر کرديم. انتشار آن مقاله، واکنش‌هاي فراواني را از سوي رسانه‌ها و همچنين کارشناسان به‌دنبال داشت. البته جاي هيچ تعجبي نيست که موافقان و مخالفان برجام واکنش‌هاي متفاوتي به محتويات اين  مقاله و مسائلي که در آن برملا شده بود، از خود نشان دادند. موافقان برجام، گزارشِ ما را غلوآميز خواندند، اما از سوي ديگر، مخالفان برجام از آن گزارش استفاده کردند تا عقيده‌ي خود را مبني بر اين‌که برجام از همان ابتدا توافقي معيوب بوده است، به کرسي بنشانند.

شايان ذکر است که برخي از سخنگويان دولتيِ آمريکا در پاسخ به سؤال‌هاي خبرنگاران در اين خصوص، از واژه‌ "استثنائات" به‌جاي "معافيت‌ها"استفاده کردند اين در حالي بود که وقتي يکي از ما - پيش از انتشار گزارش هفته‌ پيش‌مان - از برخي از همين مقامات دولتي پرسيده بود که در اين گزارش از واژه‌ "معافيت" يا "استثنائات"استفاده کنيم،  مقامات دولتي به وي گفته بودند که در همه جاي گزارش‌تان حتماً از واژه معافيت‌ها به‌جاي استثنائات، استفاده کنيد.

يکي از استدلال‌هاي قابل تأمل از سوي برخي از کارشناسان اين بود که چرا ما در گزارشِ خود، به سرّي بودن روند تصميم گيري درباره اين معافيت‌ها اعتراض کرده‌ايم، زيرا به عقيده اين کارشناسان، محرمانه بودن روند تصميم گيري‌ها در توافقات کنترل تسيلحاتي، امري کاملاً معمول و قابل انتظار است. اين در حالي است که علت اصلي اعتراض ما اين بود که دولت باراک اوباما، رييس جمهور آمريکا، بارها به مردم وعده داده بود که در خصوص برجام شفافيت بي‌سابقه‌اي را اعمال خواهد کرد، که البته چنين نشد. در هر صورت، ما از اين که بسياري در جامعه کنترل تسليحاتي (در آمريکا) مساله سرّي بودن آن اقدامات را پيرامون معافيت‌هاي مربوط به برجام کم اهميت جلوه مي‌دهند، دلسرد شديم، زيرا جامعه کنترل تسليحاتي مدت‌هاي مديدي است که در چارچوب باز بودن دولت (آمريکا) تلاش مي‌کند.

توافق ايران، توافق بين‌الملليِ بي‌سابقه‌اي است که در قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل گنجانده شده و پيامدهاي گسترده‌اي براي امنيت آمريکا، خاورميانه  سراسر جهان دارد. ايران کشوري است که ناقض پادمان‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بوده و به توليد سلاح‌هاي هسته‌اي نزديک شده بود و لذا اين کشور بايد تحت بازرسي‌هاي موشکافانه‌ي مضاعف و مراقبت‌هاي دقيق‌تر قرار گيرد. صرفاً به اين علت که ايران با توافق هسته‌اي موافقت کرده است، نبايد به اين معنا باشد که اين کشور سزاوار محرمانه نگه‌داشتن مسائل مربوط به برجام است.

به عقيده‌ ما، هرچه مسایل پيرامون برجام و نحوه‌ي تصميم گيري و اجراي معافيت‌هاي اِعمال شده، شفاف‌تر و روشن‌تر باشد، اجراي اين توافق بهتر و آسان‌تر انجام خواهد شد. از سوي ديگر، اگر برخي از مسائل، مخفي نگه‌داشته شود، پس از آن‌که خبرنگاران يا ساير منابع آن‌ها را برملا سازند، حالت ناخوشايندي پيدا مي‌کند که باعث مي‌شود دولت آمريکا در قبال مسائل برملاشده به حالت تدافعي و انفعالي بيافتد. اين در حالي است که اگر اين مسایل از همان بدو امر، براي همه با شفافيت و روشني بيان مي‌شد، ديگر نيازي به موضع‌گيري‌هاي دفاعي دولت آمريکا در قابل آن نبود. محرمانه نگه‌داشتن اين موضوعات اين سؤال را مطرح مي‌کند که چه امتيازاتي را دولت آمريکا در خفا به ايران داده است که تاکنون برملا نشده است. در ضمن، اين مخفي‌کاري‌ها به صورت بالقوه، مسير را براي امتياز دادن‌هاي بيشتر به ايران در آينده هموار مي‌سازد.

ما و چندين کارشناس و روزنامه‌نگارِ ديگر کماکان به دنبال آن خواهيم بود که اطلاعات هرچه بيشتري را درباره اين توافق برملا سازيم. از اين رو، بر پاسخگو بودنِ بيش از پيشِ مقامات دولتي (آمريکا) اصرار مي‌ورزيم. ما بر اين عقيده ايم که دولت آمريکا بايد اطلاعات به مراتب بيشتري را در خصوص شرايط اجراي برجام در اختيار مردم بگذارد. آمريکا بايد اصرار بورزد که با هيچ معافيتِ ديگري توسط کميسيون مشترک برجام موافقت نخواهد کرد، مگر آن‌که تمام تصميمات و همچنين اصولي که آن تدابير برپايه‌ي آن اصول، اتخاذ شده است، به صورت کاملاً علني و شفاف براي مردم توضيح داده شود. اگر چنين نباشد، آنگاه نقش دولت آمريکا به عنوان پرچمدار اجرا و اعمال قدرتمند اين توافق، زير سؤال خواهد رفت.