bato-adv
bato-adv
کد خبر: ۲۸۸۲۵۳

پوتين و ائتلاف با محور شيعه

تاریخ انتشار: ۱۵:۱۳ - ۱۵ شهريور ۱۳۹۵
فرارو- پايگاه اينترنتي فارن پالسي در گزارشی درباره پیوندها و همسویی های اخیر دولت روسیه با ایران به قلم "آنا بورشچوسکايا " منتشر کرد.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو، نویسنده در تحلیل خود با عنوان  "‌ولاديمير پوتين و ائتلاف با محور شيعه " ضمن تصریح بر این که به دلیل شواهد تاریخی این پیوندها و همسویی های پوتین با ایران پایدار نیست؛ می گوید که احتمالا" پوتين فکر مي کند مي تواند موازنه در روابط  بین قدرت هاي سني جهان عرب و قدرت هاي شيعه منطقه را از يک سو و ايران و اسرایيل را از سوي ديگر حفظ کند.

گزارش تحلیلی "بورشچوسکايا" می افزاید:
مشخص است که هدف از ائتلاف نظامي اخير روسيه با ايران چيزي جز تلاش براي نگهداشتن بشار اسد رئيس جمهور سوريه بر مسند قدرت در دمشق نبود. ولي بايد به اين نکته توجه داشت که پيوندهاي مصلحتي معمولا چندان دوام نمي آورند.

روز شانزدهم اوت بمب افکن هاي روسيه از پايگاه هوايي نوژه در مجاورت شهر همدان ايران به پرواز در آمدند و مواضع داعش را در خاک سوريه هدف قرار دادند. اين واقعيت که نيروي هوايي روسيه چند فروند هواپيما در خاک ايران مستقر کرده بود نه تنها براي ديپلمات هاي آمريکايي بلکه براي بسياري از مقامات ايراني تعجب برانگيز بود. در حالي که مارک تونر سخنگوي وزارت امور خارجه آمريکا اعلام کرد اين اقدام روسيه ممکن است ناقض قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل باشد، گروهي بيست نفري از نمايندگان مجلس ايران خواستار برگزاري نشستي غير علني براي بررسي اين موضوع شدند که چرا ايران براي نخستين بار از زمان جنگ جهاني دوم تاکنون اجازه داده است نيروهاي خارجي در خاک اين کشور مستقر شوند.

حسين دهقان وزير دفاع ايران نيز در واکنش به انتقادات در تهران، مسکو را به بي معرفتي در انتشار خبر استفاده روسيه از پايگاه هوايي اين کشور متهم و گزارش ها به نقل از مقامات روس را مبني بر امضاي توافق ميان روسيه و ايران براي استفاده از اين پايگاه، تکذيب کرد.

ظاهرا در اقدامي به منظور تلاش براي حفظ آبرو، سرلشکر ايگور کوناشنکوف از نظاميان بلندپايه ارتش روسيه اعلام کرد که هواپيماهاي روسيه با موفقيت عمليات خود را در اين زمينه تکميل کردند و به روسيه بازگشتند.

اين روند احتمالا بيانگر يک وقفه ديگر در ائتلاف کنوني بين روسيه و ايران به شمار مي رود. هيچگاه در طول تاريخ روابط چند صد ساله دو کشور، تهران و مسکو تا اين اندازه به يکديگر نزديک نبوده اند. اين از بدشانسي آمريکاست که ايران و روسيه اخيرا دريافته اند که منافعشان در منطقه خاورميانه
 دست کم در مخالفت با منافع آمريکا در منطقه - با يکديگر همپوشاني دارد.

روابط روسيه و ايران به طور سنتي مبتني بر شک و ترديد و بدگماني به يکديگر بوده است. اگرچه گاهي همکاري هايي بین دو طرف وجود داشته است  ولي مناسبات دوجانبه معمولا ميان رقابت مستقيم يا رقابت پنهان در نوسان بوده است.

در برخي مواقع دو کشور تا آستانه درگيري و مناقشات مسلحانه پيش رفته اند. ايران و روسيه دو بار در قرن نوزده با هم وارد جنگ شده اند و نيروهاي روس بخشي از اراضي ايران را که هم اکنون در قلمرو ترکمنستان قرار دارد اشغال کردند. پس از انقلاب بلشويکي،‌ نيروهاي شوروي از جنبش هاي جدايي طلبانه، نخست در استان گيلان در شمال ايران در ساحل درياي خزر و دومي در استانه جنگ جهاني دوم هم در آذربايجان و هم در کردستان ايران حمايت مي کردند. بحران سال 1946 در آذربايجان - نخستين بحران واقعي جنگ سرد- در پي خودداري جوزف استالين از خارج کردن نيروهاي ارتش سرخ از ايران به وجود آمد.

اگرچه اشغال سفارت آمريکا در تهران پس از انقلاب ايران، نمادي از خصومت و دشمني آيت الله خميني (ره)، بنيانگذار انقلاب اسلامي، با آمريکا به شمار مي رفت ولي بي اعتمادي وي به اتحاد جماهير شوروي نيز به همان اندازه عميق بود. چرا که شعار "نه شرقي، نه غربي، جمهوري اسلامي " به شعاري تعيين کننده براي انقلابي هاي ايران تبديل شده بود ولي پس از درگذشت (حضرت) آیت الله (امام) خميني در سال 1989 میلادی، برخي از مقامات ايراني درصدد بهبود روابط با مسکو بر آمدند. آيت الله اکبر هاشمي رفسنجاني حتي يک بار براي برقراري روابط هرچه نزديکتر با روسيه به مسکو سفر کرد. تا پايان دهه 1990 روسيه به يکي از تامين کنندگان اصلي تسليحات متعارف براي ايران تبديل شد و روند کمک به تهران در برنامه هسته اي اين کشور را آغاز کرد.

هنگامي که ولاديمير پوتين در سال 2000 ميلادي به قدرت رسيد، روابط دو کشور حتي گرمتر شد. تجارت اسلحه ميان دو کشور به مراتب افزايش يافت و ديپلمات هاي کرملين به طور شفاهي از برنامه هسته اي ايران به عنوان تلاشي مسالمت آميز حمايت و در جهت کاستن از فشار تحريمها عليه تهران فعاليت مي کردند.

هم اکنون برگزاري جلسات ديدار و مذاکره ميان مقامات رده بالاي دو کشور تقريبا به امري معمول تبديل شده است. سرگئي شويگو وزير دفاع روسيه ژانويه سال 2015 به ايران سفر کرد و پوتين نيز در نوامبر به ايران رفت که نخستين سفر پوتين و يک وزير دفاع روسيه به ايران در طول يک دهه اخير به شمار مي رفت. پوتين و حسن روحاني همتاي ايراني وي به همراه وزيران و معاونان آنان، از آن زمان تاکنون چند بار با يکديگر ديدارهايي داشته اند. تابستان امسال ولاديمير پوتين خواستار عضويت ايران در سازمان همکاري شانگهاي شد، ‌اقدامي که وي هيچگاه براي هيچيک از کشورهاي عربي انجام نداده است.

برخي از انگيزه هاي اين گرمي روابط ممکن است ريشه هاي اقتصادي داشته باشند، چرا که صنايع نظامي و هسته اي روسيه به ايران به ديده يک بازار چرب و نرم و پررونق اقتصادي مي نگرند. ولي جدا از همه اينها تهران و مسکو همچنين منافع سياسي مشترک و فزاينده اي دارند. هر دو کشور در خصوص ظهور مجدد طالبان در افغانستان پس از خروج نظاميان آمريکايي از اين کشور احساس نگراني مي کنند. مسکو و تهران هر دو،  درباره ظهور موج افراط گرايي سني که براي روسيه با بي ثباتي تاريخي در منطقه شمال قفقاز و دوران جنگ با چچن مرتبط است، بيمناک هستند. روسيه و ايران همچنين دورنمايي روشني را براي امکان همکاري هاي فزاينده در منطقه اوراسيا ترسيم کرده اند، به عنوان مثال مقامات ايراني و روس سه سال پيش درباره ايده پيوستن تهران به اتحاديه گمرکي تحت هدايت مسکو با هدف مقابله با اتحاديه اروپا بحث و تبادل نظر کردند.  

در هر حال بحران سوريه چشم انداز همکاري هاي ايران و روسيه را با افقهاي جديدي روبرو کرده است. سوريه جنگ زده، به مکاني مناسب براي هر دو کشور به منظور مقابله با اعمال نفوذ آمريکا در منطقه خاورميانه و نيز گسترش دامنه قدرت دو کشور در منطقه تبديل شده است. به ويژه آن که ولاديمير پوتين بسيار مشتاق است تا از اين رهگذر خود را به عنوان يک رهبر قدرتمند جهاني معرفي کند و به هر نحو ممکن از مذاکرات براي همکاريهاي ضد تروريستي در سوريه براي پيشبرد اين هدف بهره برداري مي کند و اين در حالي است که حتي گاهي در هدف قرار دادن مواضع داعش با شکست روبرو شده و گاهي در برخي موارد حتي موجب تقويت آن نيز شده است.

از ديدگاه پوتين، حمايت از بشار اسد ريس جمهوری سوريه به مثابه حمايت از استيلاي بي چون و چراي شخص وي بر قدرت به شمار مي رود. ریيس جمهوری روسيه بر اين باور است که غربي ها در شرق اروپا انقلاب هاي رنگي به راه انداخته اند و در راه اندازي ديگر اعتراضات ضد رژيم در ديگر کشورهاي خاورميانه و روسيه دست دارند.

وي فکر مي کند اگر از قدرت نفوذ غربي ها در منطقه نکاهد، غربي ها وي را از اريکه قدرت سرنگون خواهند کرد. ايران نيز براي حمايت از سوريه به کمک روسيه نياز دارد و خواستار دريافت اقلام تسليحاتي بيشتر از روسيه است.

پوتين مي گويد وي با همه گروهها و جناحها در منطقه خاورميانه پيوند دوستي دارد، ولي در واقعيت سياست هاي وي در منطقه بيشتر به نفع "محور شيعه "رقم خورده است. کارشناسان و مقامات روس ادعا مي کنند ايران به صورت بالقوه نيرويي "سکولار" براي مقابله با اسلامگرايان سني به شمار مي رود. در واقع مسکو سازمان هايي مانند اخوان المسلمين و داعش را سازمان هايي تروريستي مي داند -ولي جنبش شيعي حزب الله از اين قاعده مستثني است-. افزون بر آن، رسانه هاي روس ائتلاف نظامي اخير کرملين را با ايران در بوق و کرنا و حضور نيروهاي روسيه را در خاک ايران در رسانه ها علني کرده اند.

پوتين نمونه يک سياستمدار رياکار و عملگراست. به عنوان مثال وي حتي با وجود جلب دوستي ايران و رژيم سوريه، در صدد تلاش براي بهبود روابط با ترکيه و اسرائيل بر آمده است. با اين همه قدرت هاي شيعه در منطقه خاورميانه در مقايسه با بلوک سني، گرايش هاي ضدغربي بيشتري دارند و به همين علت ائتلاف با محور شيعه بهتر از هر چيز ديگر مي تواند هدف پوتين را در روند مقابله و رويارويي با غرب و جلوه دادن شخص وي به عنوان رهبر يک کشور ابرقدرت جهان محقق سازد.

در هر حال به نظر مي رسد تصميم ايران مبني بر پايان دادن استفاده روسيه از پايگاه هوايي نوژه همدان، احتمالا بيشتر به علت بازخوردهاي سياسي داخلي بوده است. در هر صورت بايد توجه داشت خشم و نارضايتي تهران بابت استفاده مسکو از اين پايگاه نبود، بلکه به علت تصميم روسيه مبني بر علني و خبري کردن اين موضوع بوده است. 

بنابراين احتمال مي رود مسکو و تهران به همکاري همچنان ادامه دهند چرا که ائتلاف ميان روسيه و ايران ائتلافي از جنس ديکتاتوري است و ديکتاتورها مي توانند هر گاه منافعشان ايجاب کند ، اختلافات خود را کنار بگذارند. ولي در هر حال اين بدين معنا نيست که ائتلاف آنها براي هميشه پايدار باقي بماند.

پوتين شايد فکر مي کند مي تواند به همين منوال ادامه دهد و با موفقيت موازنه در روابط ميان قدرت هاي سني جهان عرب و قدرت هاي شيعه منطقه را از يک سو و ايران و اسرائيل را از سوي ديگر حفظ کند.

ولي بايد توجه داشت خاورميانه منطقه اي آشوب زده و تحولات آن غير قابل پيش بيني است. بدبيني مقامات ايراني به اينکه روزي پوتين هنگامي که منافع کوتاه مدت وي تامين شود ، تهران را به زير پا خواهد انداخت و نيز احساسات ضد روسي در ميان اقشار معمول جامعه ايران همچنان بر روابط بلند مدت تهران و مسکو، سايه افکن خواهد بود.

ولي حتي يک ائتلاف کوتاه مدت نيز مي تواند به منافع آمريکا لطمات بلند مدتي وارد کند و پيروزي هاي تاکتيکي مي تواند به يک راهبرد در منطقه تبديل شود. به عبارت ديگر مقامات آمريکايي و اروپايي نبايد به هيچ وجه نه جاه طلبي و بلندپروازي هاي ولاديمير پوتين را در خاورميانه دست کم بگيرند و نه چالش هايي را که تشکيل ائتلاف هاي فزاينده ضد غربي وي ممکن است در منطقه ايجاد کند.

bato-adv
محمدرضا
Iran, Islamic Republic of
۱۶:۳۹ - ۱۳۹۵/۰۶/۱۵
پوتین در عین حالی که مردی زیرکه ولی میشه بهش اطمینان کرد بااین حساب که هم ایران وهم روسیه منافع مشترکی دارند ومهم ترین اون اینه که دست امریکا از منطقه کوتاه بشه واین بهترین موقعیت هست اگرچه کشوری دوست ما حساب نمیشه ولی بامرور ضرب المثل دشمنه دشمن من دوست منه میشه گفت روسیه برگ برنده ی ایرانه
ناشناس
France
۱۶:۱۷ - ۱۳۹۵/۰۶/۱۵
آمریکا در عراق هم حامی شیعیان
ناشناس
United States
۱۵:۴۲ - ۱۳۹۵/۰۶/۱۵
پوتین در آرزوی این است که دوباره روسیه را به عنوان یک ابر قدرت به غرب تحمیل کنه، ولی‌ غرب حاضر نیست این را از پوتین به پذیره چون میگه آن همه هزینه برای جنگ سرد داده و پیروز شده و تبیی است که روسیه باید این واقعیت را قبول کنه که جنگ سرد را باخته و هزینه این باخت را بعده... ولی‌ پوتین با استفاده از همه اهرم هایش ( کره شمالی) نمیخواد این را به پذیرد و دارد به غرب فشار می اورد. سوریه فقط یک نقطه زور آزمایی است مگر نه خود سوریه برای روسیه زیاد اهمیت ندارد . اگر غرب به پذیرد که روسیه هنوز ابر قدرت است ، روسیه حاضر است در عرض چند هفته بحران سوریه را به نفع غرب پایان دهد و در جا‌های دیگر امتیاز بگیرد ولی‌ غرب میداند که روسیه فقط میتواند چند سال این سیاست را دنبال کند و به دلیل ضعف اقتصادی ، بعد از چند سال چاره یی ندارد تا با هزینه به مراتب سنگین تر مانند جنگ سرد عقب نشینی کند. همین حالا روسیه دو سال است که رشد منفی‌ دارد و همه شاخص‌های اقتصادی و سیاسی و حتی امنیتی و حتی جنگ در سوریه، به ضرر روسیه دارد جریان می‌یابد و گذشت زمان به شدت به ضرر روسیه است. الان یک سال است که روسیه تمام و کامل با نیروی هوایی وارد سوریه شده ولی‌ عملاً نتوانسته غرب را مجبور به قبول موقعیت روسیه کند و فقط دارد هزینه و تلفات میدهد. ایران باید بسیار مواظب باشد، دیر یا زود روسیه چاره دیگری ندارد تا مانند جنگ سرد عقب نشینی کند و در آنزمان، ایران است که باید هزینه سنگین همراهی با روسیه را به دهد چون غرب دوست ندارد امنیت روسیه به دلیل زرادخانه اتمی‌ در خطر اساسی‌ قرار گیرد ولی‌ ایران که در برجام با هنر آقای ظریف ، تکنولوژی بازدارنده هست یی خود را سیمان کرد، تحت فشار شدید قرار خواهد گرفت.
مجله خواندنی ها
انتشار یافته: ۳
مجله فرارو