نگاه روسی؛ کدام کشور کودتای ترکیه را لو داد؟

فرارو- ابتدا به ساکن مروری بر تاریخ کودتا در ترکیه داشته باشیم. مجری کودتا همیشه ارتش بوده است. ارتشی که آتا ترک بنیان گذار ترکیه مدرن وظفیه پاسداری از سکولاریسم، ثبات و یکپارچگی کشور را بر عهده اش گذاشت. پس از جنگ از جهانی دوم  تمامی کودتاهای اتفاق افتاده در سالهای 1960، 1971، 1980 و 1997 با پشتیبانی آمریکا صورت گرفته اند.

به گزارش فرارو، نیکولای استاریکف در راشا اینسایدر نوشت:  در سال 1960 ارتش برای جلوگیری از عادی سازی روابط با شوروی به منظور ایجاد منابع اعتباری جایگزین و کمک های مالی  که در برنامه سفر به مسکو عدنان مندرس رئیس جمهور وقت ترکیه بود، زمام امور را به دست گرفت. متعاقبا تمامی سایستمدارانی که به دنبال عادی سازی روابط با شوروی بودند حذف شدند.

کودتای سال 1971 مشابه کوتای شیلی بود که بعد ها در سال 1973 اتفاق افتاد که از قضا با برنامه ریزی سی آی ای انجام شد. هدف کودتا متوقف کردن روند رو به چپ کشور تحت نظر سیاست مداران با گرایش چپ بود. کودتا های سال های 1980 و 1997 هم به همین صورت با حمایت امریکا انجام شد.

آیا در سیاست خارجی ترکیه در نتیجه این کودتا ها تغییری ایجاد شد؟ خیر، ترکیه رعیت باوفای امریکا و طرفدار امریکا باقی ماند. تمام کسانی که به دنبال تغییر این روند بودند با مجازات شدید روبرو شدند. برای درک چگونگی تکامل ترکیه درک این نکته که امریکا حامی تمامی کودتا ها در ترکیه بوده بسیار حائز اهمیت است.

ارتش ترکیه کودتاچی ماهری است. در حقیقت نظامیان ترکیه استاد کودتا هستند. اصلا مفهوم پاسداری از ثبات و سکولاریسم را با شیر مادرشان می نوشند. نظامیان در ترکیه سابقه شکست کودتا را ندارند. اما چرا این اتفاق افتاد؟

شاید مرتکب اشتباهی شدند... یا شاید هم نمایشنامه را فراموش کردند. خیلی مهم است که بدانیم در حقیقت آنها کارشان را به خوبی اسلافشان انجام دادند.

پس چرا کودتا شکست خورد؟ شکست خورد چون انتظارش می رفت. اردوغان آمادگی بی اثر کردنش را داشت.

برای درک آنچه که در ترکیه اتفاق افتاد باید نگاهی به کتاب تاریخ بیندازیم. شوروی 1927. در دهمین سالگرد انقلاب اکتبر طرفداران تروتسکی تصمیم گرفتند قدرت را قبضه کنند. "پاسداران لنین" نقشه کودتا را بر مبنای در دست گرفتن تلگراف و تلفن، دستگیری استالین و طرفدارنش و بهره گیری از فرصت تجمعات مراسم 7 نوامبر کشیدند.

استالین از این نقشه مطلع بود و شرایط شکست کودتا را فراهم کرد. استالین و طرفدارنش کرملین را به مقصد مکانی امن ترک کردند. نیرو های چکا –نخستین سازمان امنیتی شوروی- تمامی ساختمان های کلیدی را اشغال و در این مکان ها موضع گرفتند.

در تاریخ 7 نوامبر مردان مسلح محل اقامت رهبر شوروی را اشغال کردند اما کسی در آنجا حضور نداشت. همچنین تلاش آنها برای اشغال ساختمان های کلیدی نا کام ماندند. لذا شورشیان ماندند و خیابان های که کارگران  پیروزی انقلاب کبیر سوسیالیستی  را در آن جشن می گرفتند. تلاش برای ایجاد شورش در میدان سرخ و جاهای دیگر هم مانند خود کودتا به شکست انجامید.

چرا استالین با وجود آگاهی از کودتا اجازه داد کودتا اجرا شود؟ برای باز کردن دمل چرکین؟

برای اینکه بلشویک ها را متوجه یک خطر جدی کند و بتواند مقابله با آن را آغاز کند. تبعید تروتسکی به نظر اعضای رده پایین حزب دیکتاتورانه و تسویه حساب با کسانی که با استالین مخالفت می کردند می آمد. آنها هم ممکن بود نظر متفاوتی داشته باشند پس چرا باید رفیق قدیمی را دستگیر کنند. لئون داویدوویچ تروتسکی نزدیک ترین همکار لنین بود، او بنیانگذار ارتش سرخ بود. کار استالین بازی با آتش بود. او انزجارش را از اپوزیسیون علنی کرد و تمام حزب نیز چنین کردند. تروتسکی از شوروی اخراج شد، ابتدا به مقصد آلماتی و سپس ترکیه.

در 16 جولای 2016 در ترکیه اتفاق مشابهی افتاد. اردوغان با علم به نقشه کودتا شرایط شکست کودتا را فراهم کرد. تقریبا هیچ یک از ساختمان های که کودتاچیان می‌توانستد از آن اعلام کنند که توانسته اند قدرت را در دست بگیرند اشغال نشد (پارلمان و..). کودتا چیان با مقاومت مسلحانه مواجه شدند.

مقاومت حساب شده ای که آنها را مجبور به بمباران پارلمان کرد تا جایی که منجر به تلفات از نیروهای کودتا شد. این اتفاق در ترکیه بی سابقه است. ارتش همیشه قدرت بدون دفاع را با موفقیت در دست گرفته است.

باید اذعان کرد اردوغان شجاعانه عمل کرد. با علم به نقشه کودتا او اجازه داد کودتا عملی شود. او تنها 5 دقیقه قبل از اینکه کودتاچیان به محل اقاتش برسند آنجا را ترک کرد. اگر او در ابعاد امروز دست به دستگیری میزد طرفدانش او را به زیر می کشیدند. در عوض بعد از کودتا نه تنها نظامیان بلکه قضات ترکیه هم دستگیر شدند.( البته این دستگیری قضات بود که نشان داد اردوغان از کودتا مطلع بوده. در غیر این صورت چگونه امکان دارد هزاران قاضی در ساعات اولیه بعد از شکست کودتا دستگیر شوند؟)

سوال بعدی که باید از خودمان بپرسیم این است که چگونه ممکن است اردوغان از توطئه در حال طرح ریزی مطلع شده باشد.

فرضیه های محتمل
1- سرویس های اطلاعاتی ترکیه: آنها کسی را مطلع نمی کنند اصلا اینکه آنها با چه جریانی همراه هستند مشخص نیست.

2-  آمریکا: امریکا همیشه از ارتشی که قدرت را دست بگیرد حمایت می کند. ترکیه همیشه خواهان ماندن در ناتو بوده است. کودتای بدون چراغ سبز امریکا یعنی شکست.

در بررسی اینکه چه کسی اردوغان را از کودتا مطلع کرده، سازمان های اطلاعاتی زیادی وجود ندارند – سازمان های اطلاعاتی قدرتمند- که توانایی چنین کاری را داشته باشند. موساد؟ موساد شاخه ای از سی آی ای محسوب می شود و هیچگاه سیاست های در تناقض با منافع امریکا را در پیش نمی گیرد.

اصلا چرا اسرائیل به اردوغان کمک کند؟ ام آی 6؟ ام آی 6 را هم می توان با در نظر گرفتن سیاست خارجی مشترک امریکا و بریتانیا در عمل شاخه ای از سی آی ای دانست. فرانسه یا آلمان؟ سازمان اطلاعاتی فرانسه حتی توان دفاع از خودشان را هم ندارد. دومی در مقیاس جهانی اصلا وجود خارجی ندارد. دیگر چه کسی؟ چین؟ اصلا این موضوع برای آن ها اهمیتی ندارد و اردوغان هم در قالب چینی ها نمی گنجد.

چه کسی می ماند؟ چه کسی قدرت لازم برای این کار را دارد؟ و چه کسی علاقه وافری به اجرای سناریو  بخصوصی در ترکیه دارد؟

تنها روسیه. این روسیه بود که اردوغان را از طرح کوتا مطلع ساخت. توریست های زیادی از روسیه به ترکیه می روند و از چیزی هم واهمه ای ندارند. ما از زمان شوروی زمین و آسمان ترکیه را شنود کرده ایم. بگذریم از اینکه کریمه هم فاصله چندانی با ترکیه ندارد.

آیا اردوغان دوست روسیه است؟ البته که نیست. او دشمن ما است. اما او امروز از امریکا عصبانی است. دشمن دشمن من دوست من است. برای روسیه اردوغانی که از دست امریکا عصانی است به مراتب ارجحیت بیشتری به یک ارتش غیر قابل پیشبینی طرفدار امریکا در جنگ سوریه دارد. حداقل امروز اردوغان بدهکار ماست و کودتاچیان بدهکار امریکا. این  موضوع می تواند فرصت های جدیدی را در بازی پیچیده سیاست بین الملل برای ما ایجاد کند.

ترجمه از: مجید کریمی