وجدان کاری و مؤلفه‌های آن

یادداشت دریافتی- زهرا گیتی‌پسند*؛ از وجدان کار، تعاریفی چون شکل درونی شده عقاید، ارزش‌ها در مورد کار شکل درونی شدهٔ فرهنگ جامعه در مورد کار، داشتن وفاداری و احساس مسئولیت فردی و شغلی و سازمانی، گرایش به انجام دادن صحیح کار و وظایف شغلی بدون نظارت مستقیم، عامل درونی برای همساز و همسان کردن رفتار سازمانی فرد، مجموعهٔ کیفیات روانی و اعتقادی افراد در محیط کار که قابل تشدید و تضعیف است، شده است. همچنین گفته شده، وجدان کاری را می‌توان نیرویی درونی دانست که به واسطه آن انسان به انجام کار بیشتر و بهتر گرایش می‌یابد، به نحوی که بدون نیاز به وجود نظارت بیرونی از طریق خود کنترلی و به صورت خود انگیخته، به بهترین نحو وظایف محوله را به انجام می‌رساند.





زمانی که وجدان کار به معنای گرایش به انجام صحیح کار و وظایف شغلی، بدون نظارت مستقیم تعریف می‌شود، پرکاری، انجام بهتر کار، کنترل درونی و مسئولیت پذیری، از نشانه‌های وجدان کار و در مقابل، کم کاری، اهمال کاری، نظارت خواهی و مسئولیت گریزی، از علایم ضعف وجدان کاری به شمار می‌رود.

 وجدان کاری، شخص را به انجام دقیق کار با میل و رغبت ترغیب می‌کند و بسیار فرا‌تر از بهره وری است. بهره وری نیروی انسانی، به دنبال سنجیدن نسبت، بین واحدهای برون داد منابع انسانی با واحدهای درون داد آن بوده و بر این باور است که نه تنها از نیروی انسانی استفاده بهینه شود، بلکه از به هدر رفتن آن، جلوگیری شود. اما در وجدان کاری، هدف اصلی، رسیدن به افزایش تولید و استفاده بهینه از منابع انسانی، درکنار شکل گیری بهینه تولیدات و خدمات می‌باشد و انسان، کانونی به شمار می‌آید که کلیه فعالیتهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در جهت. رشد و شکوفایی وی قرار می‌گیرد (عنابستانی و سعیدی کیا.

 آموزش‌های شغلی نیروی کار، اصلاح قوانین، انتصاب مدیران باتجربه و متعهد و تقویت باورهای اعتقادی ومذهبی می‌تواند بر وجدان کاری، تاثیرات مثبتی داشته باشد و به موازات آن، برخورداری از وجدان کاری بالا، بر مولفه‌های فرهنگ کار مؤثر بوده و به احساس مفید بودن در سازمان، تصویر ذهنی مثبت از استعداد کاری خود، نگرش مثبت به کار و پذیرش تغییرات و روش ‌های کاری جدید منجر می‌گردد.

---

فهرست منابع
محمدخانی، مریم. (۱۳۹۱). بررسی فرهنگ کار در برنامه درسی دوره ابتدائی با تاکید بر بهبود فرهنگ اشتغال بانوان. پایان نامه کار‌شناسی ارشد دانشگاه شاهد.
چروی، لیلی. (۱۳۹۳). تدوین و اعنباریابی پرسشنامه فرهنگ کار مربیان پیش دبستانی. پایان نامه کار‌شناسی ارشد دانشگاه بیرجند.
روستا، ابراهیم. (۱۳۷۴). مولفه‌های وجدان کاری. مجموعه مقالات سمینار فرهنگ کار و بهره وری، تهران.

*دکترای مشاوره و کار‌شناس امور اجتماعی