مذاکرات هسته‌ای و چالش آب

مطلب دریافتی- هادی انصاری چشمه؛ دکتر حسن روحانی رئیس جمهور در سخنرانی اخیر خود در رابطه با نقش برداشته شدن تحریم‌ها در تامین آب کشور مطالبی را بیان نمود که با انتقادات بسیاری از سوی مخالفان ایشان مواجه گردید.

عده‌ای این مساله را موجب سوء استفاده‌ی دشمن از اظهارات رئیس جمهور و عده ای دیگر آن را سیاسی خوانده و از بی تاثیری تحریم‌ها در زندگی مردم و آب گفتند.

در این یادداشت سعی شده تا با بررسی علمی شرایط آبی کشور، تاثیر عدم توافق در بخش آب تبیین شود:

بیش از 90 درصد آب‌های سطحی و زیرسطحی کشور در بخش کشاورزی صرف می شود، این درحالیست که کمتر از 6 درصد از آب به منازل مردم می‌آید و حتی در صورت صرفه جویی 20 درصدی مردم در آب شرب و بهداشتی، تنها 1 درصد در مصرف آب کشور صرفه جویی کرده ایم.

نکته‌ی قابل تامل دیگر این که ایران با بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی و برداشت بیش از 97 درصد از منابع آبی، رکورد جهانی را در این زمینه طی سال‌های اخیر به ثبت رسانده است، این در حالیست که سطح برداشت مجاز برای توسعه‌ی پایدار کشورها و حفظ منابع آبی باید کمتر از 25 درصد باشد.

به گفته‌ی کارشناسان بخش کشاورزی، بهره برداری از منابع آبی باید حداقل 50 درصد کاهش یابد و این بدین معنی است که حتی با در نظر گرفتن بهترین شرایط و استفاده از سیستم‌های آبیاری مدرن، نیمی از اراضی کشاورزی را باید بخشکانیم و یا در آینده ی نه چندان دور خواهند خشکید.

کشور ایران در حالی بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی را از آن خود کرده که واردات استراتژیک ترین محصول آن یعنی گندم تنها در 9 ماهه‌ی سال 93 بیش از 5.2 میلیون تن یعنی بیش از 50 درصد نیاز مردم بوده است.

اینجاست که اهمیت آب مجازی بیشتر ملموس خواهد شد. آب مجازی به مجموع آب مصرف شده برای تولید مقدار معینی از محصول می گویند. به عنوان نمونه برای تولید هر کیلوگرم گندم به طور متوسط 1300 لیتر آب نیازمند است.

ایران برای بقا نیازمند واردات بیشتر محصولات کشاورزی از جمله گندم و ... خواهد بود، و این نیاز ‌به واردات آب مجازی لازمه‌ی داشتن رابطه‌ی خوب با کشورهای دنیاست.

و اما مذاکرات؛
مذاکرات هسته‌ای به عنوان مهمترین چالش کشور در سال‌های اخیر، هزینه‌های زیادی را بر کشور تحمیل کرده که از آن جمله می‌توان به مشکلات دارویی بیماران، نابسامانی در قیمت ارز، گسست در روابط خارجی، واردات تجهیزات و ... اشاره کرد.

همه‌ی این مشکلات در زمانی رخ داده که طرفین مذاکره به دستیابی به توافق امیدوارند و هنوز فشارها به اوج خود نرسیده است.

در صورت شکست در مذاکرات، موازنه‌ی قدرت در منطقه دچار تغییر شده و تلاش طرف‌های غربی برای منزوی کردن و حتی جنگ با ایران بیشتر خواهد شد، در چنین شرایطی واردات مواد غذایی به ابزاری برای سوء استفاده قدرت‌ها و فشار سیاسی تبدیل می‌شود.

طبق نظر کارشناسان ایران در سالهای آتی با جنگ آب روبه روست و جنگ آب جنگ غذا را نیز در پی خواهد داشت. شاید این آخرین فرصت برای جلوگیری از مهاجرت اجباری میلیون‌ها ایرانی به خاطر غذا در دهه‌های آتی باشد.