عربستان در مقابل ایران گزینه برای روی میز گذاشتن ندارد

پیروز مجتهدزاده، استاد دانشگاه، ضمن بیان این مطلب در گفت‎وگو با فرارو درباره اظهارات اخیر سفیرعربستان در بریتانیا مبنی بر تلاش این کشور برای دستیابی به تسلیحات هسته ای در صورت شکست مذاکرات هسته ای ایران گفت: این سخنان از چند منظر قابل تحلیل و ارزیابی است. نخست آنکه، سفیر یک کشور نمی تواند اصول اصلی و جهت گیری ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژیکی آن کشور را تعیین و تببین کند. بنابراین آنچه که از زبان این سفیر در این رابطه شنیده می شود بیشتر نشان دهنده عصبانیت ها و دسپاچگی های سیاسی در عربستان است که حتی از زبان مقامات دست سوم و چهارم و پنجم ها جاری می شود. گفته های یک سفیر نمی تواند یک سیاستگذاری جدید و یک نقشه راه ژئوپولیتیکی تازه از سوی دولت آن کشور تلقی شود. او حد اکثر می تواند آنچه را وزارت خارجه دولتش به او تکلیف می کند بیان نماید. ولی در مورد بیانات این سفیر به خصوص کاملا آشکار است وی دیکته شده های یک – دو سال پیش وزارت خارجه اسرائیل را تکرار می کند.

وی افزود: دوم آنکه حرفی که این سفیر مطرح کرده است مبنی بر اینکه در صورت شکست مذاکرات «همه گزینه های عربستان روی میز است» یک الگو بردای ناشیانه از اصطلاح یا شعارهایی است که مقامات آمریکایی در دوران ریاست جمهوری جرج دبلیو بوش مطرح می کردند با این تفاوت که تقلید کنندگان ناشی تفاوت زمانی و مکانی و محتوایی بحث را هم مورد توجه قرار دهند و درک کنند که در آن سال ها وقتی جورج دبلیو بوش صحبت از داشتن همه گزینه ها روی میز می کرد او در مقام رهبر بزرگترین ابرقدرت جهانی اشاره به امکان دست زدن به جنگ علیه ایران داشت و امروز این قدرت کوچک در شبه جزیره عرب حتی جرات چنین جسارتی را نمی تواند داشته باشد چنان که می بینیم به دلیل نداشتن جرات این جسارت است که خود را تا سطح جنگ های نیابتی از طرف اسرائیل علیه دوستان ایران تخفیف داده اند.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: وقتی جرج بوش، یا باراک اوباما و یا وزرای خارجه کشور آمریکا ادعا می کردند که در قبال کشور ایران همه گزینه ها را روی میز دارند این تهدید جسارت آمیز را از جایگاه یک ابرقدرت بین المللی مطرح می کردند و اگر چه پوچ بودن آن حداقل برای ما اثبات شده بود اما به لحاظ جایگاهی که آمریکا در نظام جهانی دارد به نوعی در خور این کشور بود و از سوی مخاطبان تا حدودی مورد توجه قرار می گرفت.

مجتهدزاده تصریح کرد: اما اینکه این اصطلاح و یا ادعا از سوی یک سفیر هیچ کاره سعودی مطرح شود، با توجه به اینکه این کشور در معادلات مربوط به ژئوپولیتیک جهانی و منطقه ای از جایگاهی برخوردار نیست به نوعی این اظهارات به گنده گویی های خردسالان شباهت پیدا می کند، چرا که اساسا عربستان سعودی در مواجه با جمهوری اسلامی ایران گزینه ای در اختیار ندارد که بخواهد آن را روی میز بگذارد. ما در سال های اخیر دیدیم تنها گزینه استراتژیکی که عربستان سعودی علیه ایران در اختیار دارد همانا دست زدن به جنگ های نیابتی از طرف اسرائیل علیه جوامع ضعیف و بی دفاع شیعی در یمن و بحرین و این گونه مناطق است و بس و در این موارد هم آل سعود فقط خود را در فرمانبرداری از اسرائیل رسوا کرده اند.

وی با بیان اینکه عربستان سعودی نه تنها در معادلات نظام ژئوپولیتیکی جهانی هیچ جایگاهی ندارد بلکه در معادلات منطقه ای هم از جایگاهی عمده برخوردار نیست گفت: حداکثر نقشی که عربستان سعودی در تحولات منطقه ای می تواند ایفا کند تبدیل شدن به عروسک خیمه شب بازی است که سر نخ هایش به دست اسرائیل است تا هر تصمیمی که این رژیم برای عربستان بگیرد آنها آن را اجرا کنند.

این استاد ژئوپولیتیک دانشگاه های ایران افزود: اما درباره پیش فرض سعودی های درباره شکست مذاکرات نیز باید گفت که به فرض این مذاکرات شکست بخورد. اتفاقی که خواهد افتاد این است که ایران به دلیل رشد روز افزون نیاز داخلی به انرژی فسیلی و کاهش درآمدهای حاصل از فروش نفت برای جبران این درآمدها و رفع نیاز داخلی کشور به انرژی ناچار خواهد بود که حرکت به طرف تولید انرژی صلح آمیز هسته ای را ادامه دهد و منتظر موافقت و مخالفت دیگران در این راستا نماند و فقط به هماهنگی قانونی با آژانس بین المللی انرژی هسته ای بسنده کند.

وی ادامه داد: بنابراین تنها اتفاقی که بعد از شکست مذاکرات خواهد افتاد، ایران همان مسیری را خواهد رفت که در گذشته با تکیه بر دانش بومی خود پیش گرفته بود و به دستاوردهای قابل توجه ای در این حوزه هم دست پیدا کرد.

مجتهدزاده تصریح کرد: اما سوال اینجا است که شکست مذاکرات به عربستان چه ارتباطی پیدا خواهد کرد. عربستان چه نیازی به انرژی هسته ای دارد. کشوری که از ذخایر لایتناهی نفت و دلارهای حاصل از فروش نفت برخوردار است و نمی داند با این دلارها چه کند و به ناچار آن را صرف ایجاد ناامنی در منطقه از طریق تجهیز و تسلیح داعش و القاعده می کند چه نیازی به انرژی هسته ای دارد.

وی تاکید کرد: عربستان مدعی است که ایران در صورت شکست مذاکرات به سمت تسلیحات هسته ای خواهد رفت و به دلیل حس نا امنی در منطقه ناچار خواهند بود که به دنبال تسلیحات هسته ای برود. که این یک دروغ و بزرگ است چرا که در دوران هایی که نا امنی علیه ایران فراوان بود و هیچ مذاکره ای هم در کار نبود، ایران دست به چنین اقدامی نزد.

این کارشناس مسائل بین الملل گفت: بنابراین این سخنان و ادعاها که هیچ محلی از اعراب ندارد صرفا برای جبران حس حقارت ناشی از پیشرفت ایران است در شکستن بن بست هایی است که ائتلاف امریکا و اسرائیل و عرب در جند سال اخیر علیه‌اش درست شده و غیر از نا امن کردن منطقه به نتیجه ای ملموس علیه جمهوری اسلامی ایران نرسید.

وی افزود: اما اینکه سعودی ها مدعی اند که در صورت شکست مذاکرات به سمت در اختیار گرفتن بمب هسته ای خواهند رفت نیز حرف یاوه و پوچی است. سعودی ها سال ها است که این ادعا را مطرح می کنند که به دنبال خرید بمب هسته ای هستند و در هفته های گذشته نیز خبر مشابه ای درباره تلاش سعودی ها برای خرید بمب از پاکستان منتشر شد.

مجتهدزاده ادامه داد: اما خود آنها نیز می دانند که تلاش هایی از این دست شعارپردازی های بیهوده و عبث است چرا که تاکنون در جهان سابقه نداشته است که کشوری بتواند به کشوری دیگری بمب هسته ای بفروشد و جهان بشری اجازه نخواهد داد که چنین سابقه ای به وجود آید.

وی تصریح کرد: اساسا قواعد و قوانین بین المللی اجازه چنین کاری را نمی دهد که بمب هسته ای همانند سایر تسلیحات دفاعی به سادگی قابل خرید و فروش شود. و اگر چنین روزی فرا برسد که کشوری بتواند به سادگی به کشور دیگری بمب هسته ای بفروشد من آن روز را پایان جهان متمدن می نامم.

این استاد دانشگاه درباره اظهار نگرانی اخیر موشه یعلون، وزیر جنگ اسرائیل درباره تجهیز اعراب به سلاح های پیشرفته ناشی از ابراز نگرانی نسبت به مذاکرات هسته ای و اینکه آیا با وجود چنین نگرانی اساسا اسرائیلی ها اجازه تجهیر سعودی ها به سلاح هسته ای را خواهند داد نیز گفت: اول آنکه نه اسرائیل بلکه قواعد و قوانین حاکم بر نظام روابط بین الملل چنین اجازه ای را به سعودی ها نمی دهد که به سادگی به سمت خرید تسلیحات هسته ای بروند، و ما به چشم خود دیدیم که در چنگ سه روزه حزب الله لبنان علیه اسرائیل خود اسرائیلی ها توان تسلیحاتی مقابله با حزب الله را نداشت و از ایالات متحده تقاضا کرد که بمب های نیمه اتمی بانکر باستر را هرچه سریعتر در اختیارش گذارد.

وی افزود: دوم آنکه اسرائیل هم به هیچ وجه نگران تجهیز کشورهای عرب منطقه و به خصوص عربستان به تسلیحات پیشرفته نیست چرا که آنها خوب می دانند که صرف خرید اسلحه برای کشوری اقتدار نمی آورد و اسلحه زمانی می تواند کارآمد باشد که تکنولوژی، مهندسی، مدیریت، نیروی انسانی ورزیده لازم و...هم در کنار اسلحه وجود داشته باشد.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: کشورهای عرب منطقه به ویژه عربستان سعودی نزدیک به 40 سال است که در حال خرید تسلیحات پیشرفته نظامی از کشورهای بزرگ غربی از جمله آمریکا، انگلیس، فرانسه و ... هستند ولی این سلاح ها چه اقتدار و جایگاهی برای این کشورها و به خصوص عربستان در منطقه به وجود آورده است سوالی است که همه با پاسخش آشنایی داریم. و آن این اگر چهل سال خرید تسلیحات پیشرفته از غرب برای عرب اقتدار همراه می داشت که امروز دیگر نمی بایست تا آن اندازه در این زمینه حقیر و فقیر شده باشند که بازهم تهدید می کنند که اگر چنین و چنان بشود یا نشود ما دست به همان کاری می زنیم که چهل سال است زده ایم.

وی تصریح کرد: قبل از انقلاب، آمریکائی ها به اختراع و تولید رادارهای پرنده پیشرفته آواکس دست پیدا کردند. شاه در آن زمان به دلیل نوع رابطه دوستانه ای که با آمریکا داشت توانست یک فروند از این هواپیما ها را خریداری کند هر چند در نهایت این هواپیما هیچگاه به ایران نرسید. اما تنها خبر خرید این هواپیما معادلات منطقه ای را دستخوش تحول کرد. همان زمان عربستان 10 فروند از این هواپیما را خریداری کرد و اما هیچ کس حتی وقت خود را صرف بحث در اطراف آن نکرد.

مجتهدزاده گفت: بنابراین آنچه که مهم است می تواند برای کشوری همچون ایران اقتدار ایجاد کند ولی برای کشوری مانند عربستان توهم اقتدار را پیش نمی آورد ادعای خرید تسلیحاتی نیست، بلکه رمز این اقتدار یابی را باید در ظرفیت های ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژیکی کشوره جست و جو کرد که حاصل مجموعه گسترده است از توانمندی های جمعیتی، پیشرفت های علمی بومی، ظرفیت های ملی، سیاسی، ایدئولوژیکی، اقتصادی، نظامی و غیره باز می گردد که معتقدم عربستان سعودی حتی یک کشور ملت پایه نیست که بتواند از شرط اولیه داشتن چنین ظرفیت هایی برخوردار باشد. اینها از قدیم الایام عادت به شعار دادن و طرح حرف های گنده و درون تهی داشته و دارند.

وی در خاتمه گفت: بر این اساس اظهارات از این دست از مقامات سعودی را به هیچ وجه نباید جدی گرفت چرا که آنها از چنان ظرفیت های ژئوپولیتیکی برخوردار نیستند که به تهدیدی علیه کشوری همچون ایران در منطقه تبدیل شوند.