قلیان یک بهانه است!

فرارو- یکی از سفره‌خانه‌های مرکز شهر تهران است. دور تا دور دیوارش پر از نمادهای سنتی است. تخت‌های چوبی کنار هم چیده شده‌اند. فضا را دود گرفته و صدای قُل‌قُل قلیان به گوش می‌رسد. پایش را روی پا انداخته، با دوستانش حرف می‌زند و هر چندثانیه یکبار یک پُک دیگر می‌گیرد و باز حرف می‌زند و می‌خندد. او تنها نیست، دوستانش و سایر دختران جوان در تخت‌های اطراف او حالتی مشابه دارند؛ حالتی شبیه به جمع‌شدن در یک پاتوق، یک محفل، جایی که شاید بتوان در آن آزادی بیشتری را احساس کرد.

به گزارش فرارو، هشدار مسئولین درباره شیوع مصرف قلیان در میان زنان و دختران تا به حال بارها تکرار شده است. سال گذشته در مدت زمانی انتقادها از این فضا وجود داشت. سال 92 نیز رئیس مرکز سلامت محیط وزارت بهداشت نسبت به مصرف قلیان در بین زنان هشدار داد. حال بار دیگر نسبت به افزایش مجدد قلیان‌کشی زنان سخن به میان آمده و قرار است در این‌باره تمهیداتی جدی صورت پذیرد.

دکتر علی شفیعی –پزشک، جامعه‌شناس و عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران- در این‌باره معتقد است که باید در ابتدا نگاه جنسیتی را از این مسئله برداریم تا بتوانیم آن را تحلیل کنیم. داشتن نگاه "ناهنجارانه" به این مسئله هیچ کمکی به ما نخواهد کرد.

علی شفیعی همچینن در گفتگو با فرارو اظهار کرد: بسیاری مواقع شنیده‌ایم که با قلیان‌سراها مقابله خواهد شد. در ابتدا باید بپرسیم که آیا چه نوع مقابله‌ای مدنظر ماست؟ آیا قرار است مداخله‌ای بهداشتی صورت بگیرد؟ یا مداخلاتی از نوع دیگر؟ نوع مداخله می‌تواند به ما در حل مسئله بسیار کمک کند. همچنین لازم است که روش‌هایمان در رسیدن به این نتایج را مورد واکاوی قرار دهیم. آیا آماری که امسال اعلام شده نسبت به سال گذشته با نمونه‌گیر متفاوتی انجام شده یا باز هم از همان روش‌ها بهره گرفته شده است؟

این جامعه‌شناس در ادامه درباره وجود نگاه جنسیتی به زنان در چنین موضوعی گفت: عموما و هر وقت که قرار بوده مسائلی مانند قلیان کشیدن در زنان بررسی شود، نگاه جنسیتی غالب بوده است. حتی در بر قالب بهداشت تا ناهنجار بودن قلیان کشیدن زنان نیز باید دید که این بهداشت و این هنجار را چه کسی تعریف می‌کند؟ آیا این ناهنجاری توسط جامعه نیز پذیرفته شده است یا تنها از بالا به پایین تحمیل می‌شود؟

وی با ذکر مثالی در ادامه تصریح کرد: چندی‌پیش یکی از مسئولان از برخورد با قلیان‌سراهای اطراف یک دانشگاه سخن گفته بود. دلیل این برخورد این بود که دانشجویان پس از کلاس‌هایشان به آن قلیان‌سرا می‌رفتند. آیا در پی این برخورد جایگزین دیگری برای قلیان‌سرا در نظر گرفته شد؟ این نوع از برخوردها متاسفانه موجب ترک قلیان توسط جوانان نخواهد شد. هنگامی که ما چنین برخوردهایی را در پی بگیریم، فرصت مداخلات پیشگیرانه را از خود خواهیم گرفت و تنها صورت مسئله را پاک کرده‌ایم.

عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران درباره شیوع مصرف قلیان درمیان زنان تصریح کرد: زنان ممکن است قلیان‌کشیدن را یک رفتار تفریحانه برای خود تلقی کنند و نه یک رفتار ناهنجارانه. آیا در نبود این امکان، امکان دیگری را پیش‌بینی کرده‌ایم؟ متاسفانه خیر. منع و انگ ناهنجاری به افراد تنها آن‌ها را به لایه‌هایی پنهان‌تر سوق خواهد داد. به‌جای این رفتارها باید به این فکر کنیم که کدام محرومیت‌ها وجود دارند و کدام امکان‌ها وجود ندارند که زنان قلیان را جایگزین می‌دانند؟

شفیعی در انتها گفت: اگر قصدمان این است که جلوی ضررهای بهداشتی و سلامتی را نسبت به زنان بگیریم، باید ببینیم که زنان نیازمند چه جایگزین‌هایی هستند. قلیان‌سراها و فضاهای مشابه برای زنان بیشتر یک پاتوق برای جمع‌شدن جوانان دور یکدیگر هستند. در گذشته نیز این فضاها وجود داشته است. قهوه‌خانه‌ها نوعی پاتوق به حساب می‌آمدند و در آن‌ها تعامل اجتماعی صورت می‌گرفت و مصرف مخدر در آن در مرحله بعدی قرار می‌گرفت. درنتیجه باید گفت قلیان یک بهانه است!