فرصت طلایی؟!

به گزارش فرارو، دور تازه مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 برای دستیابی به توافق جامع و نهایی تا پیش از به پایان رسیدن جدول زمانی تعیین شده 6 ماهه در چارچوب "برنامه اقدام مشترک" از فردا در وین آغاز می شود.

پس از مذاکرات ژنو3 که منجر به دستیابی ایران و گروه 1+5 به توافق مقدماتی موسوم به برنامه اقدام مشترک شد دو طرف 6 دور مذاکره در وین برای دستیابی به توافق جامع و نهایی تا پیش از اتمام زمان توافق مقدماتی یعنی 20 جولای (30 تیر) برگزار کردند.

از مذاکرات "وین1" تا "وین4" دو طرف با ورود به جزییات اختلافات فی مابین تلاش کردند راه را برای ورود به مرحله تدوین پیش نویس توافق جامع باز کنند.

در مذاکرات "وین5" هم هیات مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران تحت هدایت محمد جواد ظریف با انتظار آغاز نگارش پیش نویس توافق جامع مذاکرات را آغاز کرد.

اگر چه در این دور از مذاکرات هم به دلیل وجود اختلافات گسترده امکان نگارش پیش نویس توافق جامع فراهم نشد اما دو طرف توانستند به سندی دست پیدا کنند که حاوی اتفاق نظرات خارج از پرانتز و اختلاف نظرات داخل پرانتز بود.

بر اساس آنچه که مذاکره کنندگان ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 به خصوص آمریکا در پایان مذاکرات "وین5" اعلام کردند، در این مرحله دو طرف نگارش متنی را آغاز کردند؛ هر چند نمی توان نام پیش نویس توافق جامع روی آن گذاشت. اما در این متن که اختلاف نظرات داخل پرانتز گذاشت شده است تا پس از نهایی شدن اتفاق نظرات به آنها رسیدگی شود می تواند در "وین6" به نقشه راهی برای رسیدن به پیش نویس توافق جامع منجر شود.

اختلافات

هر چند گفته می شود که سند تهیه شد در "وین5" پرانتزهایی بیشتر از متن دارد به این معنا که دو طرف برای ورود به مرحله نگارش پیش نویس توافق جامع اختلاف نظرات زیادی با یکدیگر دارند.

ظرفیت غنی سازی و تعداد سانتریفیوژها یکی از مهمترین اختلافی است که مانع از ورود ایران و گروه 1+5 به مرحله تدوین پیش نویس توافق جامع و نهایی شده است.

اختلافی که نخستین بار برخلاف توافقی که ایران و 1+5 برای محرمانه نگاه داشتن محتوای مذاکرات داشتن، لورن فابیوس وزیرامورخارجه فرانسه آن را فاش کرد.

فابیوس در آستانه مذاکرات "وین5" اعلام کرده بود که «ما درباره یک موضوع اصلی با یکدیگر اختلاف داریم و آن بحث تعداد سانتریفیوژهاست. ما می‌گوییم ایران باید چند صد سانتریفیوژ داشته باشد اما آنها می‌گویند باید چند صد هزار سانتریفیوژ داشته باشند.»

جمهوری اسلامی ایران خواستار ارتقای تعداد سانتریفیوژهای فعلی خود از 19 هزار سانتریفیوژ فعال در تاسیسات هسته ای نطنز و فردو به 50 هزارسانتریفیوژ و جایگزین کردن سانتریفیوژهای قدیمی 1IR- با نوع جدیدتر 2IR- - که سرعت غنی سازی را به شکل چشم گیری افزایش می دهد- است

در عوض گروه 1+5 می خواهد تعداد سانتریفیوژهای ایران در تاسیسات هسته ای خود به چیزی کمتر از 5 هزار دستگاه کاهش پیدا کند.

در همین رابطه در جریان مذاکرات "وین5" خبرگزاری آسوشیتدپرس، از وجود اختلافات عمیق بر سر تعداد سانتریفیوژها خبر داد. رویترز هم به نقل از یک مقام ایرانی اعلام کرد که ایران کاهش قابل توجه سانتریفیوژهای خود را رد کرده است و شاهد همین امر مانع از ورود دو طرف به مرحله نگارش پیش نویس توافق جامع شد.

در آستانه مذاکرات وین6، منابع اسرائیلی با ابراز نگرانی از احتمال دستیابی ایران و گروه 1+5 به توافق جامع مدعی شدند که گروه 1+5 از مواضع خود درباره تعداد سانتریفیوژها کوتاه آمده است.

بر همین اساس دیروز بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل در گفت و گو اسکای نیوز از مذاکره کنندگان گروه 1+5 خواست که تسلیم ایران نشوند و به جمهوری اسلامی اجازه ندهند از فناوری غنی سازی برخوردار باشد.

با وجود نگرانی اسرائیلی ها از احتمال تغییر در مواضع گروه 1+5 درباره تعداد سانتریفیوژهای ایران، سرگئی ریابکف، معاون وزارت خارجه روسیهو مذاکره کننده ارشد هسته ای این کشور در گروه 1+5 با رد ادعای تغییر در مواضع این گروه درباره این اختلاف گفت: هم‌اکنون موضوع شمار سانتریفیوژهای ایران، مهمترین موضوع مطرح است و از سوی دیگر، موضع آمریکا در قبال این مساله نسبت به گذشته تغییر‌ نداشته است.

بنابراین به نظر می رسد هم ایران و آمریکا و در مجموع گروه 1+5 با موضع ثابت و بدون تغییر وارد مذاکرات "وین6" خواهند شد. بر این اساس تلاش دو طرف برای دستیابی به راه حلی برای پایان دادن به این اختلاف و سایر اختلافات می تواند آزمون اراده مذاکره‌کنندگان برای پایان بخشیدن به موضوع هسته ای باشد.

روزنامه "یو‌اس‌ای‌تودی" در آستانه مذاکرات "وین6"، دو پیشنهاد برای حل و فصل اختلافات ایران و گروه 1+5 حول محور غنی سازی و تعداد سانتریفیوژها ارایه کرده است.

این روزنامه نوشت که در طرح اول تعداد سانتریفیوژها کاهش و تنها پس از ساخت راکتورهای جدید افزایش می‌یابند و طبق طرح دوم این دستگاه‌ها ارتقا یافته ولی تحت نظارت شدید قرار می‌گیرند.

بر این اساس این اختلاف ایران و 1+5 در کنار سایر اختلافات همچون، راکتور آب سنگین اراک، نحوه بازرسی ها از تاسیسات هسته ای ایران، تحریم های اعمالی علیه جمهوری اسلامی و... موضوعات لاینحلی نیستند که مانع از دستیابی دو طرف به توافق جامع شود.

آنچه ممکن است مانع از توافق حداقل در این مذاکرات شود زمان است. شاید به همین دلیل است که دو طرف تصمیم گرفتند که نزدیک به 20 روز به طور مداوم و بدون وقفه با یکدیگر مذاکره کنند.

جان کری، وزیر خارجه آمریکا، هم در یادداشتی که در واشنگتن‌پست مدعی شد: "ما با اعتقاد به اینکه فرصتی واقعی برای دستیابی به موفقیت وجود دارد وارد این مذاکرات شدیم. هنوز هم این فرصت وجود دارد، اما زمان رو به پایان است."

شاید برای حفظ این "فرصت طلایی" و از دست نرفتن آن است که آمریکا تصمیم گرفته است این بار ویلیام برنز را راهی وین کند تا در کنار وندی شرمن مذاکره کننده ارشد این کشور به باز شدن گره مذاکرات کمک کند.

در پیش مذاکرات "وین5" در ژنو هم سطح هیات مذاکره کننده آمریکا به دستور باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا، برای حفظ فرصت دستیابی به توافق با جمهوری اسلامی ایران، ارتقا پیدا کرد و سرپرستی مذاکرات از وندی شرمن، معاون وزارت خارجه این کشور به ویلیام برنز، قائم مقام جان کری وزیر خارجه آمریکا واگذار شد.

رویترز، در گزارشی به نقل از دیپلمات‌های آگاه اعلام کردند که ویلیام برنز معاون وزیر خارجه آمریکا احتمالاً در مذاکرات هسته‌ای "وین6" شرکت خواهد کرد. به گزارش این خبرگزاری حضور برنز در مذاکرات هسته‌ای پیش از این نیز به دستیابی به توافق موقت هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی کمک کرده است.

عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران هم اعلام کرد:« ما و همه طرف‌ها در 1+5، آقای ظریف و خانم اشتون از 11 تا 29 تیر در وین از فرصت موجود استفاده می‌کنیم تا به توافق نهایی برسیم.»

به گفته وی مذاکرات تا پایان مهلت توافق ژنو برای دستیابی به توافق جامع و نهایی تداوم پیدا خواهد کرد.

بر این اساس دو طرف بر این واقعیت واقف هستند که "وین6" یک "فرصت طلایی" است که نباید اجازه دهند به سادگی از دست برود.