فرارو- مذاکرات جامع هستهای ایران و گروه ۱+۵ در وین، با یک شرایط متفاوت برگزار میشود. فضای داخلی مذاکرات آرام و آماده، فضای بیرونی ملتهب و سرگردان.
به گزارش فرارو، نخستین دور مذاکرات هستهای ایران و گروه ۱+۵ برای رسیدن به توافق جامع از سه شنبه هفته جاری در وین برگزار میشد. این مذاکرات بخشی از توافق ژنو محسوب میشود.
توافق مقدماتی ایران و گروه ۱+۵ در ژنو که به «برنامه اقدام مشترک» معروف شد و بر پایه آن مقرر شد جمهوری اسلامی ایران از یک سو محدودیتهای را در برنامه هستهای خود ایجاد کند و از سوی دیگر امکان گسترش بازرسیها را فراهم کند تا در ازای آن بخشی تحریمها لغو شود، بخش دیگری هم داشت و آن تلاش دو طرف برای رسیدن به یک توافق جامع بود؛ توافقی که زمینه محتومه شدن پرونده هستهای ایران را فراهم کند و این پرونده را به حال عادی در آورد.
برهمین اساس برپایه توافق که مذاکره کنندگان ارشد هستهای ایران (محمد جواد ظریف) و گروه ۱+۵ (کاترین اشتون) در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ داشتند، مقرر شد که دور نخست این مذاکرات سه شنبه هفته جاری در وین آغاز شود و از این پس هر ماه دو طرف یک نشست دو روزه را در راستای حصول توافق برگزار کنند.
طرفهای اصلی این مذاکرات این بار هم همچون دور مقدماتی جدی و مصمم هستند تا امکان این توافق را فراهم کنند. در همین حال کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مذاکره کننده ارشد هستهای گروه ۱+۵ گفت: گروه ۱+۵ به شکل جدی به مذاکراتش با ایران ادامه میدهد هر چند که میدانیم دور آتی بسیار پیچیده و دشوار خواهد بود اما ما همه تلاشمان را برای رسیدن به یک توافق نهایی به کار خواهیم بست.
اشتون با بیان اینکه خود ریاست مذاکره با هیات ایرانی را برعهده خواهد داشت ابراز امیدواری کرد مذاکرات آتی شاهد پیشرفتهای بیشتری باشد.
با وجود آنکه فضای داخلی مذاکرات هستهای ایران و گروه ۱+۵ آرام و آماده رسیدن به توافق جامع است، بیرون از مذاکرات، یعنی در داخل کشورهای عضو گروه ۱+۵ همچنان یک فضای متفاوت حکم فرما است.
میدان دار فضای بیروی مذاکرات هنوز تندروها هستند. تندروها همچنان سوار بر همان موجی هستند که پیش از توافق ژنو بر آن سوار شدند تا سد ایجاد شده از توافق هستهای اخیر میان ایران و گروه ۱+۵ را فرو بریزند. این شرایطی است که هم در داخل ایران حکم فرما است و هم در داخل کشورهای عضو گروه ۱+۵ و در راس آن ایالات متحده آمریکا.
در داخل آمریکا مخالفان توافق هستهای انگشت خود را روی ماشه تحریمها گذاشتهاند تا در موقعیت مناست آن را شلیک کنند که مبادا حلقه تحریمها علیه ایران از اینکه هست سستتر شود.
هر چند باراک اوباما که اعتبار دولتش را روی توافق هستهای با ایران گذاشته است و تلاش دارد به هر شکل ممکن مسیری که پیش گرفته شده است را تا انتها طی کند که شاید انتهای آن پایان مناقشه هستهای ایران باشد و به واسطه آن اعتباری برای خود کسب کند، کنگره را تهدید کرده است که به کنش آنها برای اعمال تحریمهای بیشتر علیه ایران واکنش نشان میدهد و آن را «وتو» خواهد کرد.
با این حال اوباما هم همچون مخالفان توافق ژنو در آمریکا یک نگرانی مشابه دارد و آن سست شدن حلقه تحریمها علیه ایران است. بر همین اساس نیز هم او و هم جان کری در هفتههای اخیر هشدار دادهاند که تحریمها علیه ایران همچنان پابرجا است و زمان همکاریهای تجاری با ایران فرا نرسیده است.
در همین حال روزنامه جمهوری اسلامی امروز در سرمقاله خود نوشت: «آمریکاییها انتظار داشتند توافقنامه هستهای ژنو میان ایران و گروه ۵ +۱ صرفاً به کاهش «محدود، موقت و برگشتپذیر» تحریمهای ایران منجر شود و در عمل، چیز زیادی را نصیب ایرانیها نکند، ولی با فاصله اندکی پس از امضای توافق، روند اعزام هیاتهای تجاری خارجی به ایران برای فراهم کردن مقدمات از سرگیری تعامل با تهران آغاز شد و آنچه کاخ سفید پیشبینی آن را نمیکرد رخ داد.»
به نوشته این روزنامه: «درحال حاضر، فضای مثبت بینالمللی که پس از توافق هستهای بوجود آمده و احتمال جدی رسیدن ایران و گروه 1+5 به توافق جامع و پایدار، سبب شده شرکتهای خارجی زیادی برای حضور در بازار ایران از یکدیگر سبقت بگیرند و در جستجوی نادیده گرفتن و لغو عملی تحریمهای یکجانبهای باشند از سوی آمریکا علیه ایران که بر اروپائیها نیز سنگینی میکرد.»
علی خرم هم در روزنامه اعتماد نوشت: «در مجموع یک حرکت ناشی از رقابت در جهان به سوی ایران شروع شد که دردسرهای اوباما را افزایش داد. اوباما متوجه شد آنچه تندروها از او انتقاد میکردند دارد رخ میدهد و قبل از اینکه کنترل تحریمها در دست امریکا باشد به طور خودجوش و بر اساس منافع کشورها و شرکتها دارد شکسته میشود و از هماکنون گویی تحریمها برداشته شده است.»
این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: «اینک گوی سبقت را در زمینه اقتصادی از امریکا ربوده و قبل از ورود امریکا به بازار ایران دارند نسبت به پروژههای اقتصادی – صنعتی با ایران به تفاهم احتمالی میرسند که برای اعتبار رییسجمهور امریکا یک ناکامی محسوب خواهد شد و غولهای اقتصادی امریکا را ناراضی خواهد کرد که نتیجه آن بر علیه حزب دموکرات در انتخابات آتی ریاست جمهوری به ظهور خواهد رسید.»
فضای ناآرام تنها محدود به آمریکا نیست. در داخل ایران تندروها تلاش دارند به هر شکلی در مسیر مذاکرات سنگ اندازی کنند. بر اساس آنچه که فریدون مجلسی، کارشناس مسائل بین الملل در روزنامه شرق نوشت: «مخالفان داخلی دولت روحانی که برخی پایگاههای رسانهای را در انحصار خود دارند میکوشند شکست کاندیدای خود را با بهشکسترساندن دولت روحانی جبران کنند. در تظاهرات۲۲ بهمن، رفتار این گروه چنان بود که گویی مراسم را در انحصار خود دارند و با شعارهای تندوتیز، کوشش بسیار در بهتردیدرساندن حل مسالمتآمیز اختلافات به عمل آوردند.»
به گفته مجلسی «حرکات تحریکآمیز برخی محافل تندرو در ایران- که احتمالا به منظور سرپوشگذاری به برخی مشارکتها در هدیهدهی و هدیهستانیهای مشکوک است- در چنین شرایطی فقط به هزینه و زیان منافع ملی ایران تمام خواهد شد و در مذاکرات، با بهرخکشیدن تبلیغات جنگطلبانه، به تضعیف موضع مذاکرهکنندگان تیم ایران منجر خواهد شد.»
با این حال با وجود چنین فضای در داخل کشورها، مذاکره کنندگان بیتوجه به سنگ اندازیها و جوسازیها تلاش دارند تا مسیر توافق را هموار کنند. هر چند از این دور به بعد مذاکره کنندگان، با توجه به درگیر شدن در دو جبهه داخل مذاکرات و چانه زنی با طرفهای مذاکره کننده و جبهه خارج از مذاکرات یعنی آرام کردن منتقدان راه پر پیچ و خمی را پیش رو دارند.