سلطان "میانجیگری" در تهران

فرارو- سلطان میانجیگری در راه تهران است. او اولین مهمان خارجی دولت تدبیر و  امید است که حضورش در تهران گمانه زنی های فراوانی را بر انگیخته است. سلطان قابوس بن سعید، پادشاه عمان مهمترین میانجی در حل بحران های ایران و غرب در 30سال اخیر بوده است.

به گزارش فرارو، پادشاه عمان برای سومین بار به ایران سفر می کند، اولین سفر او در سال 1350 و پس از تاجگذاری همراه با کودتای او در عمان صورت گرفت. سفری که به پاس حمایت های همه جانبه محمد رضا پهلوی از او انجام شد. حکومت پادشاهی ایران جزو اولین حکومتی هایی بود که کودتای قابوس بن سعید در عمان را علیه پدرش به رسمیت شناخت. ایران در آن زمان به حمایت تمام قد از سلطان قابوس بیشترین کمک ها را برای دفع شورشیان عمان به او کرد.

پس از اولین سفر سلطان قابوس به ایران روابط استراتژیک ایران و عمان کلید خورد، روابطی که بیش از چهل سال که تداوم داشته است و حتی سقوط حکومت پادشاهی ایران نیز این روابط را خدشه دار نکرد. شاید عامل اصلی بقای این رابطه در زمانه ای که ایران تنش های فراوانی با همسایگان خود در حوزه خلیج فارس داشته است به احساس دینی باز می گردد که سلطان قابوس نسبت به ایران دارد.

قابوس بن سعید در زمان جنگ هشت ساله ایران و عراق که کشورهای عربی همسایه ایران در آتش جنگ می دمیدند و به حمایت از صدام حسین برخواسته بودند، سعی در پایان بخشیدن به آن جنگ داشت. وی در سال 66 برای اولین بار نقش میانجی را پیدا کرد. در آن سال  عمان با دعوت از نمایندگان ایران و عراق تلاش کرد تا طرفین درگیر به شکلی محرمانه راهی برای رسیدن به توافق آتش بس بیابند. آن نشست به نتیجه عینی ختم نشد اما زمینه شد برای پایان جنگ در یک سال بعد از آن.

حتی عده ای معتقدند اگر نقش آفرینی سلطان قابوس نبود روابط ایران با عربستان و انگلیس در دهه 90 میلادی به حالت عادی باز نمی گشت.

سلطان قابوس 38 سال بعد از اولین سفر برای دومین بار به ایران آمد. او در گیرودار ناآرامی های داخلی ایران در سال 88وارد تهران شد و دست دوستی به سمت محمود احمدی نژاد دراز کرد. این اتفاق دقیقا در زمانی رخ داد که روابط ایران با بسیاری از کشورهای جهان با پایین ترین سطح خود رسیده بود. سلطان قابوس از این فرصت استفاده کرد تا دوباره در این فضای تنش آلود بتواند نقش میانجی را پیدا کند و با این نقش آفرینی منافع طرفین دعوا را تامین کند و از طرف دیگر منافع کشور خود را در خاورمیانه ناآرام تضمین نماید.

حضور سلطان قابوس در تهران با دو پیشینه میانجیگری در دولت نهم همراه بود. سلطان قابوس در ماجرای دستگیری ملوانان انگلیسی توسط سپاه پاسداران و همچنین ماجرای بازداشت و محکومیت رکسانا صابری شهروند آمریکایی ورود پیدا کرد و ضمن جلب اطمینان خاطر ایران خیال طرفین غربی را راحت کرد و باعث آزادی ملوانان انگلیسی و رکسانا صابری شد.

سلطان قابوس در سال 88 در شرایط نامناسب و بحرانی به ایران سفر کرد، گویی که می دانست اتفاقا بهترین شرایط برای سفر به ایران شرایط بحرانی است. او توانست از این شرایط به خوبی استفاده کند و عمان را بیش از هر کشور دیگری به ایران نزدیک کند.

او در سال 88 با محمود احمدی نژاد و مقام معظم رهبری دیدار کرد تا نقش خود را تثبیت کند. نقشی که خیلی زود نمود پیدا کرد. دوستی سلطان عمان با دولت ایران باعث شد در ماجرای بازداشت سه آمریکایی در غرب ایران، سلطان قابوس به بزرگترین میانجی بدل شود.

با بازداشت سه شهروند آمریکایی، سارا شورد، شین بائر و جاشوا فتال به اتهام جاسوسی در ایران، سلطان قابوس دست به کار شد و پس از چند ماه رایزنی و تلاش توانست این سه نفر را باضمانت خودش آزاد کند. او وثیقه این سه زندانی را به سیستم قضایی ایران پرداخت کرد و آن ها را با هواپیمای اختصاصی پادشاهی عمان به مسقط منتقل کرد و به خانواده هایشان تحویل داد.

البته سلطان در "میانجیگری" یک جانبه عمل نکرد و شرایط آزادی سه ایرانی در بند غرب را نیز فراهم نمود. به این ترتیب آزادی مجتبی عطاردی (استاد دانشگاه شریف كه در آمریكا بازداشت بود)، شهرزاد میرقلی خان (زندانی در آمریكا) و نصرالله تاجیك (سفیر اسبق ایران در اردن كه در لندن بازداشت بود) با میانجیگریهای سلطان قابوس محقق شد.

سلطان قابوس به دنبال بزرگترین میانجیگری
سومین سفر پادشاه عمان در شرایط ویژه ای اتفاق می افتاد. بحران  داخلی ایران با سرعت در حال ترمیم است. محمود احمدی نژاد کرسی ریاست جمهوری را ترک کرده است و حسن روحانی دولت "تدبیر و امید" را تشکیل داده است.

دولتی که وعده حل و فصل پرونده هسته ای ایران را به عنوان بزرگترین وعده خود به مردم داده است که با استقبال غرب هم روبه رو شده است. این مسئله از چشم تیز بین سیاستمدار عمان پنهان نمانده است. به گونه ای فرصت را برای میانجیگری بزرگتری فراهم دیده است.

او در همین راستا پس از انتخاب رییس جمهور جدید ایران پیغام داده است که می خواهد اولین مهمان خارجی حسن روحانی باشد. این موضوع را عباس عراقچی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران عنوان کرده است.

در این بین پس از اعلام این که سلطان قابوس به ایران سفر می کند، گمانه زنی ها درباره ماهیت این سفر افزایش یافته است. گمانه زنی هایی که معطوف به پیشینه عملکرد سلطان قابوس در روابط استراتژیک خود با ایران است.

گفته می شود پادشاه عمان قصد دارد به میانجی پرونده هسته ای ایران تبدیل شود. روزنامه الاخبار چاپ بیروت در گزارشی به نقل از منابع آگاه عمانی نوشت: «قابوس بن سعید» سلطان عمان در سفر به ایران تلاش میكند زمینه مذاكرات غیرمستقیم ایران و امریكا را فراهم كند. سلطان قابوس برای طرح پیشنهادات خود در تهران موافقت‌های مقدماتی از امریكا و ایران دریافت كرده است. بر اساس گزارش این روزنامه لبنانی گام‌هایی كه زمینه چنین گفت‌وگوی غیرمستقیمی را فراهم میكند بر حل مشكل سوییفت (یكی از كانال‌های مبادلات پولی بانكی میان كشورها) متمركز خواهد شد. هم‌اكنون سوییفت تحت فشارهای امریكا از ارائه خدمات بانكی پولی به ایران خودداری میكند. به گزارش این روزنامه لبنانی، دومین مساله‌یی كه پادشاه عمان در دیدار با مقامات ارشد ایرانی درباره آن گفت‌وگو خواهد كرد؛ موضوع غنیسازی اورانیوم تهران است.

موضوعی که توسط مقامات ایرانی نه تائید شد و نه تکذیب. سیدعباس عراقچی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره انتشار اخباری مبنی بر اینكه سلطان قابوس حامل پیامی از سوی امریكا برای جمهوری اسلامی ایران است، گفت: «ممكن است وی مباحثی كه مورد علاقه‌شان بوده، از طرف خود یا از طرف كشورهای ثالث مطرح كنند، اما ما در این زمینه اطلاعی نداریم.» دیپلمات های ایرانی مهمترین هدف سفر سلطان قابوس را «امضای موافقتنامه پنج‌جانبه ترانزیت كالا و مسافر»  می دانند.

با این حال به نظر نمی رسد سلطان "میانجیگری" فقط با هدف امضای یک توافقنامه و یا مشورت به ایران سفر کند. پیشینه عملکردی او نشان می دهد قابوس بن سعید سیاستمداری باهوش است و آن چنان که در زمان ضعف ایران به ایران نزدیک شده است و دست دوستی به ایران دراز کرده است سع دارد در زمان اقتدار ایران نیز کیفیت روابط خدشه دار نشود تا از این طریق بتواند در تنش های بی پایان خاورمیانه، کشورش جان سالم به در برد. سلطان قابوس نشان داده است با سیاست میانجیگری میان ایران و غرب امتیاز بزرگتری را به دست می آورد که همان امنیت و بقای کشور کوچکش است.