احوالات «اقتصاد ایران» در پستی و بلندی «دلار»

فرارو- یک کارشناس مسائل اقتصادی گفت: «تغییرات نامنظم نرخ ارز در وهله اول متوجه بی ثباتی اقتصاد می شود و بی اعتمادی را در میان سرمایه گذاران و کارآفرینان ایجاد می کند و ریسک سرمایه گذاری را افزایش می دهد.»

دکتر محمود جام ساز اقتصاددان در گفتگو با فرارو گفت: «تغییرات نرخ ارز در ایران از یک نظام خاص علمی پیروی نمی کند. تغییرات نرخ ارز در ایران تحت تاثیر سیاست گذاری های اقتصاد دولتی از یکسو و تحولات مربوط به مذاکرات هسته ای ایران با 1+5 از سوی دیگر می باشد.»

وی ادامه داد: «اصولا دولت به عنوان عرضه کننده بزرگ ارز باید قادر باشد مدیریت عرضه و تقاضای ارز را به نحو احسن انجام دهد. اما از آنجا که تعیین میزان ارز دریافتی ما که 85 درصد آن از طریق فروش نفت و گاز انجام می شود در خارج از مرزها تعیین می شود، دولت هیچگاه قادر به پیش بینی میزان درآمد ارزی خود نخواهد بود تا این درآمد را در جهت تنظیم بازار ارز به کار ببرد.»

وی افزود: «دولت با عرضه ارز به بازار می تواند قیمت را بشکند، اما از آنجا که بر اساس گزارش رسانه های داخلی و بین المللی ماهیانه به طور متوسط 5 میلیارد دلار از درآمدهای ارزی دولت کاسته شده، چنین به نظر می رسد که دولت قادر نبوده ارز کافی به بازار تزریق کند و در نتیجه قیمت ها سیر صعودی پیدا کرد.»

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: «اما تحولات مرتبط با نشست های متعدد ایران با گروه 1+5 انتظارات جامعه را در جهت بهبود یا وخامت شرایط تحریک می کند و همین انتظارات، اسباب افزایش یا کاهش تقاضای ارز را پدید می آورد.»

وی ادامه داد: «با این وجود افزایش و کاهش تقاضا توسط مردم چون در یک بازار رقابتی صورت نمی گیرد، تعیین کننده قیمت نیست. در حقیقت قیمت ارز را خود دولت حتی در بازار آزاد (که البته من آن را آزاد نمی دانم چون رقابتی در آن صورت نمی گیرد) تعیین می کند.»

وی خاطرنشان کرد: «در حال حاضر تحت تاثیر نشست اخیر ایران و 1+5 در آلماتی که کارشناسان آن را مثبت ارزیابی کرده و عنوان کردند در تلطیف روابط ایران و غرب تاثیرگذار خواهد بود، نرخ ارز از 3800 به 3200 تومان تنزل پیدا کرده است.»

وی افزود: «اما این قیمت ها ناپایدار هستند، زیرا هنوز تکلیف نهایی این نشست مشخص نیست و دولت اوباما و به خصوص وزیر خارجه آمریکا هنوز از وجود گزینه نظامی بر روی میز خبر می دهد و مسئله هسته ای ایران را یک خطر جهانی تلقی می کند و همچنین کنگره آمریکا همزمان با نشست آلماتی اختیارات ویژه ای به اوباما برای تشدید تحریم ها علیه ایران داده است. لذا این قیمت ها نمی توانند پایدار باشند.»

وی اظهار کرد: «قیمت ارز زمانی پایدار می شود که اقتصاد ما به ثبات برسد و اعتماد را به پول ملی بازگردانیم و بتوانیم تولید ملی را از طریق جمع آوری نقدینگی های سرگردان احیا کرده و به سمت سرمایه گذارهای مولد سوق دهیم تا هم رشد اقتصادی را بالا برده و ایجاد اشتغال کرده و هم پول ملی را تقویت کنیم. چرا که تقویت پول ملی برابر با کاهش ارزش دلار خواهد بود.»

جام ساز درباره تبعات نوسانات پی در پی نرخ ارز بر اقتصاد گفت: «تغییرات نامنظم نرخ ارز در وهله اول متوجه بی ثباتی اقتصاد می شود و بی اعتمادی را در میان سرمایه گذاران و کارآفرینان ایجاد می کند و ریسک سرمایه گذاری را افزایش می دهد.»

وی ادامه داد: «در این شرایط کارآفرینان و سرمایه گذاران قادر به پیش بینی وضعیت اقتصاد حتی در آینده نزدیک نیز نخواهند بود. به همین دلیل سرمایه گذاری متوقف می شود و سرمایه ها به سمت بازارهای غیرمولد حرکت می کند.»

وی افزود: «در این میان تعداد بسیار زیادی از افراد طبقات متوسط که سپرده هایی را در بانک ها داشتند به دلیل اینکه نرخ بهره بسیار پایین تر است از نرخ تورم اعلامی که اگر حمل بر صحت آن شود به 32 درصد رسیده، قاعدتا سپرده های خود را از بانک ها بیرون کشیده و به سمت بازار ارز حرکت می کنند.»

وی خاطرنشان کرد: «این افراد بیشترین ضربه را در این بازار خواهند خورد چون نه تجربه عملیات تجاری دارند و نه می توانند بازار را به درستی پیش بینی کنند که از این منظر وضعیت فعلی بازار ارز، وضعیت بازار بورس در سال 84 را تداعی می کند.»

وی تاکید کرد: «این شرایط ناشی از بی ثباتی اقتصادی است که یک اقتصاد سیاسی می باشد. به طوری که تحولات اقتصادی بیشتر تحت تاثیر تصمیمات سیاسی قرار دارد و از الزامات علم اقتصاد پیروی نمی کند.»

جام ساز گفت: «نرخ ارز باید تک نرخی باشد و صرف نظر از این که نرخ ارز در نظام تک نرخی چه میزان باشد، بر نظام چند نرخی ارجحیت دارد.»

وی ادامه داد: «حرکت به سوی نظام تک نرخی از اواسط دهه 70 شروع شد تا اینکه در سال 80 تقریبا تثبیت شد و چند سالی هم ما نظام تک نرخی داشتیم.»

وی افزود: «نظام تک نرخی این اطمینان را به سرمایه گذران و فعالان اقتصای می دهد که بتوانند پیش بینی کنند و برنامه ریزی های آتی خود را بر اساس نرخ ارز ثابت به خصوص در زمینه بازرگانی خارجی انجام دهند.»

وی تصریح کرد: «اما وقتی نرخ دلار به یکباره تا این حد پایین کشیده می شود هیچ دلیل اقتصادی برای آن نمی توان متصور شد؛ زیرا این نرخ تنها تحت تاثیر تحولات سیاسی نوسان کرده و مثلا ما نشنیدیم بانک مرکزی اخیرا به مقدار زیادی ارز به بازار تزریق کند تا نرخ ارز را بشکند.»

وی خاطرنشان کرد: «در این شرایط نمی توان اعتماد و اطمینان جامعه را جلب کرد؛ زیرا نرخ ارز باید حاصل برخورد عرضه و تقاضای صادرات و واردات باشد که این امر متاسفانه صورت نگرفته است.»

جام ساز درباره پیش بینی نرخ ارز در ابتدای سال آینده گفت: «چون اقتصاد ایران از الزامات علم اقتصاد پیروی نمی کند و بیشتر تحت تاثیر تغییر و تحولات سیاسی است، نمی توان دقیقا پیش بینی کرد نرخ ارز در چه جهتی حرکت خواهد کرد.»

وی ادامه داد: «ثبات اقتصاد ایران تا حدود زیادی به تغییر و تحولات سیاست خارجی ایران متصل است و چنانچه این تحولات در جهت تلطیف روابط ایران با کشورهای غربی پیش رود مسلما نرخ ارز هم به سمت تعادل پیش خواهد رفت و الا هیچ دلیل اقتصادی برای این امر متصور نیست؛ مگر اینکه دولت دلار زیادی به بازار تزریق کند که با توجه به تحریم های اقتصادی و کاهش درآمدهای ارزی، این امکان عملا از دولت سلب شده است. لذا نمی توان دلیل اقتصادی برای کاهش نرخ ارز جستجو کرد.»