سناریوهای آینده سوریه؛ از تجزیه تا سومالیزه شدن

فرارو- یک آینده پژوه سیاسی گفت: «امروز یکی از سناریوهای مطلوب آمریکا و کشورهای غربی در محیط هدف سوریه، تجزیه سوریه جهت حصول به امکان مدیریت کم هزینه تر منطقه خاورمیانه از یکسو و از سوی دیگر کنترل ساختاری مقاومت در درون هارتلند نو است.»

دکتر مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه، تحلیل گر و آینده پژوه سیاسی در گفتگو با فرارو گفت: «سناریوهای مختلفی در رابطه با آینده سوریه مطرح است. این سناریوها رویکردهای آینده پژوهانه، آینده نگرانه و آینده نگارانه دارد. به عبارت دیگر این سناریوها یا اکتشافی است یا هنجاری.»

وی ادامه داد: «در سناریوهای اکتشافی بر اساس نشانه های موجود، آینده سوریه، آینده در حال گذار از منطق بشار اسدی به منطق دولت پسابشار اسدی است که در آن به هر تقدیر بر اساس نیروهای موجود فعال در جغرافیای سوریه، سناریوهایی تحت عنوان سومالیزه شدن یا بالکانیزه شدن مورد توجه قرار می گیرد.»

وی افزود: «گاهی این سناریوهای اکتشافی در تطبیق با سناریوهای هنجاری قرار می گیرند. به بیان دیگر فعالان عرصه معادلات سوریه تلاش می کنند با به استخدام گرفتن نشانه های موجود از آنها به نفع سناریوهای هنجاری خود استفاده کنند.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «امروز یکی از سناریوهای مطلوب آمریکا و کشورهای غربی در محیط هدف سوریه، تجزیه سوریه جهت حصول به امکان مدیریت کم هزینه تر منطقه خاورمیانه از یکسو و از سوی دیگر کنترل ساختاری مقاومت در درون هارتلند نو است.»

وی افزود: «لذا به نظر می رسد با عنایت به نگرانی موجود غرب در جهت تشکیل دولت پسابشار اسدی با سوگیری های رادیکالیستی بنیادی مذهبی و امکان هم نشینی این رادیکالیست با رویکردهای تندروانه اخوانی و عدم توفیق در مدیریت استقرار حاکمیت اخوان متعادل، زمینه های سناریوهایی چون تجزیه سوریه را در این مسیر دنبال کند.»

مطهرنیا تصریح کرد: «بنابراین از منظر آینده پژوهی پیش بینانه می توانیم بگوییم مسئله اصلی برای تمام بازیگران درگیر در بحران سوریه، تاسیس دولت پسابشار اسدی است و چالش جدی در برابر کشورهای موافقت یعنی آمریکا و قدرت های منطقه ای همسو با این کشور، دولت پسابشار اسدی دارای سوگیری های رادیکالیستی است.»

وی تاکید کرد: «از این منظر در پاسخگویی به این چالش یکی از سناریوهای محتمل مطلوب، سناریوی تجزیه سوریه است.»

این آینده پژوه سیاسی گفت: «از طرف دیگر از سوی موافقان ماندگاری بشار اسد و در واقع جبهه مقاومت برای ایجاد یک فضای گفتمانی هراس برانگیز در ارتباط با آینده سوریه و تسری این آینده بحرانی بر کل منطقه، سناریوی سومالیزه شدن سوریه مطرح می شود؛ چرا که سوریه می تواند یک جغرافیای تنش فراگیر در منطقه خاورمیانه بوجود آورد.»

وی ادامه داد: «از این منظر است که می توانیم بگوییم این دو سناریو به عنوان سناریوهای محتمل مطلوب در ادبیات سیاسی مربوط به سوریه مطرح شده است؛ در حالی که از منظر ملت سوریه، سناریوی مطلوب، سوریه واحد دموکراتیک با سوگیری های مذهبی با محوریت اسلام و همگرایی با اقلیت های مذهبی در چارچوب وحدت ملی است که می تواند سوریه مقتدر دموکراتیک را در منطقه شکل دهد.»

مطهرنیا درباره احتمال تجزیه سوریه گفت: «احتمال تجزیه سوریه وجود دارد اما این احتمال با چالش های جدی روبرو است؛ چون شروع تجزیه سوریه می تواند به کشورهای منطقه ای همسو با آمریکا نیز تسری پیدا کند.»

این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه اقوام موجود در سوریه هم پیوندی های قومی با قومیت های موجود در کشورهای همسایه دارند که برخی از این کشورها با آمریکا همسو هستند گفت: «توجه به این معنا می تواند این نکته را روشن کند که آمریکا با چالش های جدی از سوی کشورهای همسو با خود در منطقه خاورمیانه درباره تجزیه سوریه روبرو است.»