پان پراگ، ماده مخدری است كه جدیدا در قالب آدامس وارد ایران شده است؛ پان پراگ، راجا، تایتانیك، ناس خارجی، پان پاكستان، پان عربی، ویتامین، ملوان زبل، پان اسفناج وگوتكا. هنوز داستان مصیبت و بدبختی‌های اكستازی كه هزاران معتاد مفنگی روی دست خانواده‌ها گذاشت، به آخر نرسیده بود كه چند ماه قبل، سر و كله یك مخدر توهم‌زای دیگر در بازار ایران و خصوصا در مناطق شرقی پیدا شد؛ مخدری كه این‌بار در بسته‌های شكیل با عكس‌های هنرپیشه‌های خوش‌تیپ هندی و پاكستانی بهعنوان آدامس، پاستیل و پودرهایی با طعم نعنا و خوشبوكننده دهان وارد شده است.
این آدامس‌های مخدر را خیلی راحت می‌شود مثل سیگار از مغازه‌ها خرید؛ به طوری كه خانواده‌هایی كه تفاوت اكس و استامینوفن را از هم نمی‌فهمیدند، عمرا بفهمند آدامس‌ها و خوشبوكننده‌های پان چیست و تا به خودشان بیایند، آنچه نباید بشود، اتفاق می‌افتد. خطر اساسی این است كه این‌بار طعمه‌ها، بچه‌های خردسالی هستند كه دو آدامس بادكنكی را به‌زور می‌چپانند توی دهان‌شان و آن را تق و تق می‌تركانند. لطفا یكی این آژیر خطر را به صدا در بیاورد.
اكس، قرص شادی، فراری، میتسوبیشی، گشنیز، happy، صلیب، تویوتا، سان، یا- با (Ya-ba)، ع،Speed، عشق و آتش و...؛ سر و كله اكس و تركیبات آمفتامین كه توی بساط موادفروش‌های شمال شهری ایران پیدا شد، هیچ آژیر خطری به صدا درنیامد. اكس با همه مخدرهای دیگر تفاوتی از زمین تا آسمان داشت؛ قرصی در بسته‌های شیك و خوشرنگ با اسامی توپ... قرص‌هایی كه بین جوان‌ها پخش شده و آدم را خفن می‌برد به هپروت؛ منقل و دود و بوی گند و كثافت هم نداشت، بنابراین لابد مثل تریاك، هروئین، كوكائین و... ترسناك نبود.
اما تفاوت اساسی آن با مواد مخدر دیگر، این بود كه خانواده‌ها نمی‌توانستند آن را از استامینوفن كدئین یا قرص ضد اسهال تشخیص بدهند. این‌طوری بود كه تا خانواده‌ها و مسوولان به خودشان بجنبند، سیل اكستازی همه‌جا را فرا گرفت؛ سیلی كه حتی بسیاری از نوجوانان كم‌سن‌و‌سال را هم غرق كرد. البته این قرص‌های عجیب و خوشرنگ مواد جدیدی نبودند، همانMDMAها بودند كه شركت مرک (MERCK) آلمان در سال ۱۹۱۲، آنها را برای درمان بیماران روانی ساخته بود ولی ۴۰سال بعد در آمریكا مهر ممنوعیت خورده بودند و حالا پس از نیم‌قرن، دوباره مثل اژدهایی از خواب بیدار شده و در بسته‌بندی‌های شیك در مراسم پایكوبی جوان‌ها سر و كله‌شان پیدا شده بود؛ قرصی ویرانگر كه پله‌ای بود برای مصرف مخدرهای سنگین‌تر...
پان، همان ناس خودمانی
آدامس‌ها و خوشبوكننده‌های پان پراگ - اگرچه این‌بار با اسم قلمبه سلمبه‌ای وارد شده‌اند - تركیبی شبیه همان مخدر ناس دارند؛ مخدر كثیفی كه مرزنشینان شرق ایران و خراسانی‌ها و ساكنان قسمت‌هایی از آذربایجان، آن را - كه از افغانستان، پاكستان و هند وارد می‌شود - خیلی خوب می‌شناسند؛ دوست صمیمی تف و دندان‌های كثیف و جرم گرفته...
ناس یكی از كثیف‌ترین و تهوع‌آورترین موادی است كه در دسته مخدرهای توهم‌زا قرار می‌گیرد و اگرچه پلیس كشورهای مختلف آن را مخدری مانند سیگار محسوب می‌كند و داشتن آن جرم محسوب نمی‌شود اما این ماده به خاطر نوع استفاده آن، مواد سازنده‌اش و نوع مصرف‌كنندگان‌اش، در ایران یكی از مفلوك‌ترین و توسری‌خورده‌ترین مخدرها به‌حساب می‌آید. این ماده كه تا همین چند سال قبل در بسته‌های پلاستیكی درب و داغان - شبیه حنا - وارد ایران می‌شد، از برگ درختی به نام بتل به دست می‌آید كه در اندونزی، مالزی، فیلیپین، چین، تایوان، كامبوج، ویتنام، لائوس، هند و پاكستان میروید. برگ‌های آن را اگر تازه باشد میجوند ولی معمول‌ترین شیوه مصرف آن استفاده از خشك كرده آن است. برگ‌های خشك شده درخت بتل را می‌كوبند، سپس آن را با كمی آشغال مثل خاك سیگار و آهك قاتی كرده و با انگشت می‌چپانند زیر لثه، بعد از چند دقیقه مكیدن هم با یك تف غلیظ پرت می‌كنند بیرون؛ فلچ... حال‌تان به هم خورد؟
پان پراگ، كلاغی كه قناری شد
پان (paan) یا پان پراگ كه چند وقتی است آدامس‌ها و خوشبوكننده‌های آن از مرزهای شرقی كشور وارد شده و با قیمتی بین ۵۰ تا ۳۰۰ تا تك‌تومانی به‌فروش می‌رسد، در اصل از فك و فامیل‌های همان ناس كثیف است كه لباس خوش‌تیپی به تنش كرده‌اند و آن را جزء خوشبوكننده‌های دهان به‌حساب آورده‌اند.
برای تهیه آدامس‌ها و پاستیل‌های پان، دانه‌های قرمز و درشت درخت بتل را در برگ درخت پیچیده و تنباكو، آهك، خاكستر، ادویه‌جات معطر، ساخارین و مقدار زیادی اسانس و افزودنی‌های غیرمجاز را می‌چپانند توی این مخلوط و می‌شود پان پراگ.
البته تحقیقاتی كه روی آدامس‌ها و خوشبوكننده‌های دهان پان در سیستان و بلوچستان انجام شده، نشان می‌دهد در ۱۱نوع از آنها مقداری هم مواد مخدر دیگر اضافه شده تا طرف را حسابی بگیرد. خب، دروغ نباشد در برخی از نمونه‌ها هم البته ارسنیك، كربنات منیزیم و سرب مشاهده شده است؛ آدامسی با تركیبات جادویی...
خوشبوكننده‌ای برای مردن لثه‌ها دلیلی كه مصرف‌كنندگان پان را به سمت آن می‌كشد، احساس گرمی، سرخوشی موقت، سبكی سر، گیجی و شادی كاذبی است كه پس از مصرف آن دست می‌دهد. اما این ماده توهم‌زا، آنقدر ویران‌كننده است كه مضراتش را نمی‌شود شمرد.
پان پراگ كه حالا به صورت آدامس (جویدنی) و پاستیل (مكیدنی) وارد كشور می‌شود، بدجوری پدر لثه‌ها را درمی‌آورد، چراكه نیكوتین آن به‌سرعت از طریق مخاط دهان جذب شده و باعث بدرنگی دندان‌ها می‌شود.
علاوه بر آن، مصرف این ماده، زمینه‌ساز بروز سرطان‌های دهان، حنجره و لثه می‌شود. آمارها نشان می‌دهد كشور هندوستان به دلیل مصرف زیاد مردم آن از این ماده، مقام دوم سرطان دهان را در دنیا دارد. اما این تمام ماجرا نیست؛ پان پراگ علاوه بر اینها، بدجوری دستگاه تنفسی و قلب و عروق مصرف‌كننده را آسفالت می‌كند و با جذب شدن توسط بزاق دهان، دخل سلول‌های مغزی فرد را هم می‌آورد. علاوه بر این، با توجه به اینكه ناس و پان پراگ بزاق دهان را مثل سیل راه می‌اندازند، تمایل مصرف‌كننده را هم به تخلیه این ترشحات یا همان تف كردن تحریك می‌كنند.
به این ترتیب مصرف‌كننده فرت و فرت تف می‌كند كه با این كار، علاوه بر لكه‌های كثیف كه در خیابان‌های مناطق فقیرنشین پاكستان و هند سانت به سانت دیده می‌شود، بیماری‌های عفونی مثل سل و هپاتیت به‌سرعت گسترش می‌یابند.
بدو، بدو كیلو دو زار اكستازی با همه بدی‌هایش یك حسن داشت، آن هم اینكه وقتی اولین‌بار وارد كشور شد، آنقدر گران بود كه هر كسی نمی‌توانست بخردش؛ اما آدامس‌های پان پراگ مواد كثیفی هستند كه قیمت بهترین نوع‌شان هم به اندازه یك آب‌نبات چوبی نیست؛ ۵۰ تا ۳۰۰ تومان.
علاوه بر این، با توجه به اینكه قاچاقچیان آن را بهعنوان خوشبوكننده دهان یا آدامس و پاستیل خوشمزه وارد مرزهای شرقی كشور كرده‌اند، خیلی راحت می‌شود آن را از دستفروشی‌ها و حتی دكه‌های روزنامه فروشی آن مناطق خرید. بنابراین خودتان میزان خطر آن را حدس بزنید.
اگرچه پان پراگ خودش بدجوری اوضاع دهان و دندان و مغز را به‌هم می‌ریزد اما مهم‌ترین هراسی كه از این ماده وجود دارد، وابستگی‌ای است كه این ماده به مخدرهای سنگین‌تر و قوی‌تر ایجاد می‌كند. پان همان كاری را می‌كند كه اكس یا حتی سیگار دارند انجام می‌دهند؛ معرفی مصرف‌كننده به دنیای مخدرهای قوی‌تر اما میلیون‌ها بار وحشتناك‌تر. دلیلش هم این است كه اگر اكس و سیگار از دوران جوانی و نوجوانی افراد را آلوده می‌كنند، پان‌پراگ كه به عنوان خوشبوكننده دهان یا آدامس با طعم نعنا وارد بازار شده، حتی كودكان دبستانی و خردسال را هم به حفره بزرگ اعتیاد می‌كشاند و آنها را به سمت وابستگی و اعتیاد به مواد مخدر قوی‌تر راهنمایی می‌كند.
مخدر پاكستانی «پان (paan)» یا «پان پراگ» یكی از مواد پرمصرف رایج در پاكستان- در كنار چاآلیا (chaalia)، گوتكا (gutkha) و نیس‌وار (niswar) است. شیوع مصرف این محصولات جویدنی- به‌ویژه چاآلیا و گوتكا- در بین جوانان پاكستانی به‌سرعت رو به افزایش است. این ماده در فرهنگ و سنت مردم هند بهعنوان یك ماده خوشبوكننده و تمیزكننده دندان‌ها استفاده می‌شود. استفاده از پان، ریشه در فرهنگ هندی دارد. هندی‌ها معمولا این ماده را به عنوان نشانه‌ای از مهمان‌نوازی برای مهمانان خود می‌آورند.
علاوه بر این، به دانه درخت بتل در زبان اردو، سوپاری (supari) یا چاآلیا نیز گفته می‌شود كه در مواردی توزیع پان‌پراگ با این اسامی نیز صورت می‌گیرد.
چهارمین روانگردان جهان پان كه در كشورهای اندونزی، مالزی، فیلیپین، چین، تایوان، كامبوج، ویتنام، لائوس، هند و پاكستان قرن‌هاست به عنوان یك ماده نشئگی‌آور و در عین حال خوشبوكننده دهان مصرف می‌شود، چهارمین ماده پرمصرف جهان بعد از تنباكو، الكل و كافئین است كه حداقل ۱۰درصد جمعیت دنیا در كشورهای آسیای جنوب شرقی- به‌ویژه هند و پاكستان- این ماده را مصرف می‌كنند.
تحقیقات صورت گرفته در هند، پاكستان و نپال نشان می‌دهد كه در حال حاضر بین ۲۰ تا ۴۰درصد از جمعیت جوان این كشورها از این مواد استفاده می‌كنند.
تحقیقی كه از سوی یك مركز تحقیقاتی در دانشگاه پزشكی كراچی صورت گرفت، نشان داد كه ۴۰درصد از جمعیت كراچی، حداقل یك‌بار یكی از محصولات جویدنی درخت بتل را مصرف كرده‌اند.
