پیچیدگی‌های بازی آمریکا/ تاثیر "درگیری‌های داخلی" بر "قدرت ملی"

فرارو- یک تحلیل گر مسائل بین الملل گفت: «اگر در داخل کشوری به جای همگرایی ملی، واگرایی بوجود بیاید، موجب تنش و تضعیف نظام سیاسی و بالتبع افزایش احتمال دستیابی کشورهای رقیب و دشمن به اهداف تعریف شده در قبال کشور موردنظر می شود.»

باراک اوباما در نطق سالانه خود باری دیگر بر لزوم حل دیپلماتیک مسئله هسته ای ایران تاکید کرده و گفته است: رهبران ايران باید درک کنند که اکنون زمان راه حل ديپلماتيک است، چرا که ائتلاف (جامعه بين المللی) به طور يکپارچه خواستار آن است که  ايران تعهداتش را اجرا کند.

همچنین جان کری، وزير امور خارجه آمريکا نيز روز جمعه تاکيد کرده بود فرصت برای دستيابی به يک راه حل ديپلماتيک برای پايان دادن به مناقشه هسته ای با  ايران همچنان باقی است.

دکتر مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه، تحلیل گر و آینده پژوه سیاسی در گفتگو با فرارو گفت: «سیاست اساسا دنیای پیچیدگی های ساده و سادگی های بسیار پیچیده ای است که در صحنه کنش های متقابل و در هم تنیده اراده های گوناگونی صورت می پذیرد که منافع کمابیش مشترک و به ظاهر محدودی را دنبال می کند. لذا صحنه سیاست صحنه بازی های جدی است.»

وی ادامه داد: «من بر این باورم که شما می توانید بگویید آنچه که اوباما گفت یک بازی است؛ اما به همان اندازه که بیانات اوباما دارای وجه و صورت بازی است می تواند جدی باشد و حاوی پیام هایی برای کنش گران صحنه بازی سیاست باشد.»

وی افزود: «در این صحنه، همه بازیگرانی هستند که به دنبال اهداف بسیار جدی حرکت می کنند ولی تلاش دارند که با بازی های پیچیده بیشترین برد و امتیازات را بدست آورند.»

این آینده پژوه سیاسی اظهار کرد: «آمریکا در بیان مذاکره مستقیم با ایران جدی است، اما در این مذاکره مستقیم با ایران در پی ایجاد شکاف مشروعیتی در پارادایم آمریکاستیزی رهبران ایران در نظام منطقه ای و بین المللی و در مرحله بعد گرفتن بالاترین امتیازات ممکن از نظام انقلابی ایران است که بالغ بر سه دهه سیاست های آمریکا را در ابعاد منطقه ای و بین المللی به چالش کشیده است.»

وی تصریح کرد: «لذا آمریکا در عین حال که در مذاکره مستقیم با ایران جدی است، در معادله بازی با ایران به طراحی تصویری روی آورده است که ابعاد ترسیمی این تصویر در سرحد امکان با نگرش ها و انگاره های منفعتی آمریکا منطبق باشد.»

مطهرنیا گفت: «اگر به دقت به سخنرانی دیروز اوباما نگاه کنیم خواهیم دید در کنار ایران مسئله سوریه را مطرح کرده و به صورت تلویحی یک هم پیوندی میان بحران سوریه و ایران ترسیم و از سوی دیگر افزایش غشای امنیتی رژیم اسرائیل در جهت پاسخگویی مثبت نتانیاهو به مذاکرات صلح با محمود عباس را مطرح می کند.»

وی ادامه داد: «لذا می بینیم این بازی یک بازی در هم تنیده‌ی پیچیده‌ی مرتبط با محدوده ژئواستراتژیک خاورمیانه و پیوسته با تصویرسازی آمریکا برای مدیریت آینده جهان در قرن 21 در جهت تسلط حداکثری بر خاورمیانه و خلیج فارس است.»

این استاد دانشگاه درباره نوع واکنشی که ایران باید در پاسخ به این درخواست آمریکا از خود نشان دهد گفت: «هر واکنشی نیازمند ذخیره‌گاههای حرکت و قدرت است. ایران زمانی می تواند واکنش جدی و مثبت به این قضایا داشته باشد که در موضع قدرت داخلی و در موضع تحرک پیش روانه در حوزه منطقه ای و بین المللی باشد.»

وی ادامه داد: «به نظر می رسد آمریکا طرح مذاکره مستقیم، آشکار و رسمی با ایران را در زمانی مطرح می کند که ارزیابی آمریکا از اوضاع ایران، نوعی پریشانی داخلی، واگرایی منطقه ای و ضعف بین المللی است.»

وی افزود: «به بیان دیگر آمریکا در زمانی مذاکره مستقیم و رسمی با ایران را مطرح کرده که گمان می برد شاهد نوعی پریشانی در داخل کشور و نوعی واگرایی منطقه ای کشورهای جبهه موافقت با کشورهای جبهه مقاومت در بحران سوریه است و در نظام بین الملل تحریم های فشرده و فلج کننده، ایران را در انزوا قرار داده است.»

وی تصریح کرد: «لذا آمریکایی ها زمانی مذاکره مستقیم، رسمی و آشکار با ایران را مطرح کرده اند که اگر ایران پای میز مذاکره بنشیند به زعم آنها در موضع ضعف دیپلماتیک است و آنها می توانند نه تنها یک شکاف مشروعیتی در شعارهای انقلابی ایران در نظام منطقه ای و بین المللی ایجاد کنند؛ بلکه می توانند در موضوعات خاص مربوط به ایران هم در پای میز مذاکره امتیازات شایسته ای را در دراز مدت از ایران اخذ کنند.»

این کارشناس مسائل بین الملل تاکید کرد: «بنابراین پذیرش مذاکره مستقیم و رسمی با آمریکا برای ایران هم هزینه های انقلابی و هم هزینه های منفعتی در بر دارد و موضع گیری رهبری ایران به واسطه همین معنا، مخالفت با انجام مذاکره مستقیم با آمریکا است.»

وی در عین حال خاطرنشان کرد: «این در حالی است که در نظام بین الملل حل مسئله ایران و آمریکا می تواند به نفع هر دو کشور باشد.»

مطهرنیا درباره اختلافات سیاسی داخلی و تاثیر آن بر سیاست خارجی گفت: «بنیادی ترین مبنای قدرت ملی هر کشور، وحدت میان آحاد آن کشور به ویژه نخبگان سیاسی است.»

وی ادامه داد: «سیاست خارجی پُلی است که محیط داخلی هر کشور را به محیط منطقه ای و بین المللی متصل می کند و هر چه این سوی پُل که نقطه عزیمت است قدرتمندانه تر و متکی بر وحدت ملی باشد، در آن سوی پُل اقتدار بیشتری را از خود نشان می دهد.»

وی تصریح کرد: «لذا جناح بندی ها و درگیری های داخلی خارج از قبول قواعد بازی سیاسی در صحنه رقابت های داخلی موجب تضعیف قدرت ملی می شود.»

این استاد دانشگاه گفت: «اینکه در یک کشور درباره انتخابات ریاست جمهوری یا مجلس رقابت باشد طبیعی است و در این رقابت هم کش و قوس های ویژه ای در قواعد بازی وجود دارد؛ اما در ایران سیاست، خارج از قواعد بازی سیاسی عمل می شود، تحزب وجود ندارد، ادبیات سیاسی وجود ندارد، قانون سیاسی برای فعال سیاسی شفاف نیست؛ فلذا تا زمانی که این چالش ها حل نشود هرگونه تحرکی در عرصه انتخابات می تواند برای جامعه ملی و فضای سیاسی ایران بحران ساز باشد.»

وی ادامه داد: «بالتبع در دنیای پررقابت امروز همگان می خواهند از فضای سیاسی آلوده کشورهای هدف یا رقیب به نفع خود استفاده کنند و آمریکا نیز از این قاعده مستثنی نیست و حتی کشورهایی مانند روسیه، چین و کشورهایی که با ایران همسو هستند نیز از این قواعد پیروی می کنند و با تضعیف ایران به دنبال منافع خود هستند.»

وی تصریح کرد: «لذا مسئله اصلی استفاده یا سوءاستفاده کشورهای خارجی از وضعیت تنش داخلی در ایران نیست؛ بلکه موضوع بر سر این است که آیا در ایران مدیریت بحران ها به سمتی حرکت خواهد کرد که از این تنش ها به عنوان فرصت در جهت ایجاد وحدت ملی و ناامیدسازی بیگانگان استفاده کند؟»

مطهرنیا در پایان تاکید کرد: «اگر در داخل کشوری به جای همگرایی ملی، واگرایی بوجود بیاید، موجب تنش و تضعیف نظام سیاسی و بالتبع افزایش احتمال دستیابی کشورهای رقیب و دشمن به اهداف تعریف شده در قبال کشور موردنظر می شود.»