توکلی: برخی نمایندگان قیمتشان پایین است، برخی فقط خدا قیمتشان را می‌داند

مروري بر استدلال هاي توکلي درباره نقش اندک تحريم در آشفتگي بازار ارز، نگاهي به بحران کاهش ارزش پول ملي در مکزيک و مالزي، بازخواني افزايش نرخ ارز در سال ۱۳۷۴ در دولت هاشمي يادآوري اثرات تورمي آشفتگي ارزي و تبعات رکودي آن در بخش توليد و در نهايت فهرست راهکارهاي توکلي براي مهار آشفتگي بازار ارز به ويژه راهکار سياسي خروج از اين بحران و تحليلي از برخي موضوعات سياسي مهم ترين سرفصل هاي ۲ساعته سخنراني و پرسش و پاسخ توکلي با اعضاي تحريريه خراسان در مشهد است.

گزيده هايي از این گفت و گو در ادامه آمده است:

• از ۳۰ آبان تا ۴ بهمن ۹0 ارزش پول ملي ۵۵درصد کاهش يافت. سپس از ۴ بهمن ۹۰ تا ۲۴ ارديبهشت ۹۱ ارزش پول ملي ۲۳درصد ترميم شد و مجددا از ۲۴ارديبهشت ۹۱ تا ۸ مهر ۹۱ ارزش پول ملي ۷۸ درصد کاهش يافت.

• پول داغ پولي است که به طور مديريت نشده مرتب ارزش آن کاهش مي يابد. در اين شرايط مردم از پول داغ به سمت پول محکم و غيرقابل فرسايش حرکت مي کنند. لذا تقاضاي جديدي به ميان مي آيد که تقاضا براي حفظ ارزش دارايي پولي است. وقتي نوسان نيست چنين تقاضايي وجود ندارد.

• بزرگ ترين عرضه کننده و بزرگترين تقاضاکننده ارز دولت است، بنابراين بازار ارز، بازار انحصاري است نه رقابتي. وقتي بازاري رقابتي نباشد بحث بورس ارز و مواردي از اين دست شوخي است.

• واردات کشور در سال ۸۹ با وجود تحريم 55.7 ميليارد دلار بود. در سال ۹۰ هم با وجود تحريم 57.5 ميليارد دلار واردات داشتيم. ۶ماهه نخست امسال که تحريم ها سخت تر هم شده است. 27 ميليارد دلار واردات داشتيم که يک ساله آن ۵4 ميليارد دلار مي شود که تقريباً معادل سال هاي ۸۹ و ۹۰ است. معني اين آمارها اين است که به رغم تحريم ها واردات ما از حيث ارزش، کم و بيش به جاي خود باقي است. اين بدان معناست که تلاش دشمن براي ان که دارايي ارزي مارا از دسترسمان خارج سازد ناموفق بود. بنابراين انداختن تقصيرهاي موجود به گردن تحريم نادرست است . هرچند تحريم باعث گران شدن کالاي وارداتي شده است.

• شهريور سال ۱۳۸۴ که دولت احمدي نژاد فعاليت خود را شروع کرد نقدينگي ۷۸هزار ميليارد تومان بود و در پايان شهريور امسال به حدود ۴۰۰هزار ميليارد تومان رسيد، يعني بيش از ۵ برابر شد. فقط يک ساله شهريور ۹۰ تا شهريور ۹۱، نقدينگي ۲۵درصد اضافه شده است.

• در زمان جنگ به ازاي هر ايراني در سال ۶۰۸ دلار نفتي خرج شده است، در زمان دولت سازندگي ۳۸۴دلار، در زمان دولت اصلاحات ۳۶۴ دلار و در ۷ سال اول فعاليت دولت آقاي احمدي نژاد ۸۹۰ دلار نفتي به ازاي هر فرد در سال هزينه شده است. البته مجلس در همه اقدامات غلط استفاده زياد از ارز نفتي شريک است ولي در اقدامات غلط از اين دست در دوره احمدي نژاد شريک تر است.

• در آخرين جلسه غيرعلني مجلس گفتم يکي از عوامل به هم ريختگي بازار ارز مسلوب الاختيار بودن مسئولان پولي و اقتصادي کشور در برابر رئيس جمهور است.

• اُشِهدُبالله با هيچ کس هم دشمني ندارم حتي با محمود احمدي نژاد. من دوستشان هستم چون مي گويم اين ره که تو مي روي به ترکستان است. مشکل ما اين است که آقاي احمدي نژاد مي خواهد همه را ببرد به ترکستان! اين مشکل امروز ماست.

• پرسش: چرا با سوال از رئيس جمهور مخالف بوديد؟

پاسخ: دليل مخالفت ما خيلي واضح است. آيا آقاي احمدي نژاد را مي خواهيد با سوال کنترل کنيد؟ او سوال کنندگان را کنترل خواهد کرد. مي آيد در مجلس و همه را به هم مي زند. آيا غير از اين است که به مجلس لطمه مي زند؟ من به آقاي مطهري گفتم اگر تو يک ساعت وقت داشتي احمدي نژاد هم يک ساعت حتماً احمدي نژاد حريف تو مي شد. چه برسد به اين که تو يک ربع وقت داري و احمدي نژاد يک ساعت.

• وقتي در مجلس همين هفته هاي قبل موضوع اصلاح قانون بودجه مطرح بود پيشنهادهايي طرح مي شد که کاملاً نقيض اهداف طرح بود وباعث افزايش نقدينگي و تورم مي شد که الحمدلله راي نياورد. وقتي نمايندگان و دولت استراتژي نداشته باشند سينوسي حرکت مي کنند

• اگر به خاطر داشته باشيد روند نرخ ارز تا ۴ بهمن سال گذشته صعودي بود. پس از آن که داد همه از افزايش نرخ ارز به هوا رفت. طي ۳ روز قيمت دلار را از ۲۰۵۰ تومان به ۱۶۵۰ تومان پايين آوردند يعني ظرف ۳ روز ۲۳ درصد وضعيت بهتر شد. اقدامي که اجرا شد تصميم آن را ۱۸ روز قبلش گرفته بودند و طي اين ۱۸ روز اجرايي نشد. در بازارهاي ملتهب ساعت و بلکه دقايق مهم است. همان روزها بنده در مجلس گفتم آقايان شرکت در مراسم تحليف رئيس جمهور اکوادور را بر اداره بازار ملتهب ارز ترجيح داده اند. سپس مسئولان اقتصادي به من اعتراض کردند و گفتند که ما بوليوي بوديم و رئيس جمهور اکوادور بود. من هم گفتم چشم اصلاح مي کنم، شما مذاکرات بازرگاني در بوليوي را به اداره بازار ملتهب ارز ترجيح داديد.

• يک بار ديگر هم در شهريور چنين اتفاقي تکرار شد که قيمت ارزاز ۲۱۶۰ تومان به ۲۸۰۵ تومان جهيد. دولت طي يک ماه هيچ کاري نکرد. مجلس مجدد اعتراض کرد. دولت پاسخ داد که ما ارز به قيمت ۱۲۲۶ تومان داده ايم. از آقاي بهمني پرسيدم به چه کساني داده ايد؟ پاسخ داد: به شرکت بازرگاني دولتي. آيا اين يعني عرضه ارز به بازار؟

• در شرايط فعلي مشکل ما بحران اعتماد است زيرا سير صعودي پرنوسان داشته ايم. اعتماد به بازار ارز در چنين شرايطي از بين مي رود. پول ايراني تبديل به پول داغ مي شود. احساس مي شود دولت در کنترل اوضاع ناتوان است. هرچه دوره بحران طولاني تر باشد اين احساس قوي تر مي شود. حال که رئيس دولت خودش هم گفته است نمي توانيم. در حضور خبرنگاران و جلوي چشم بينندگان تلويزيون گفت نفت ما را که نمي گذراند بفروشيم. آن چه هم که مي فروشيم درآمدش در دسترس نيست. عده اي پدرسوخته هم نمي گذارند ما کار خود را انجام دهيم.

• در طول يک سال و نيم گذشته ۶4 بخشنامه يا اقدام ارزي صورت گرفت. يعني هر ۶ يا ۷ روز يک بخشنامه يا اقدام دولت، حال چه تعداد مصاحبه ضدونقيض انجام شدمي توانيد جستوجو کنيد و آمارش را دربياوريد. آقاي بهمني يک روز مي خواست در سوپر مارکت ها سکه بفروشد روز ديگر گفت امروز پول بدهيد ۶ماه ديگر سکه بگيريد( اشاره به طرح پيش فروش سکه) از اين گونه موارد زياد بود. ديروز از بورس ارز دفاع مي کردند امروز اصلاً به روي خودشان نياوردند که بورس ارز را مطرح کرده بودند و بازار مبادلات ارزي را راه انداختند.

• با ارز به نرخ مرجع چه وارد کرده اند؟ پورشه وارد کرده اند. ۹۰۰ پورشه در دنيا توليد شده است ۷۰۰ تاي آن در ايران دارد مي چرخد و عده اي در برابر مردم وفادار به جمهوري اسلامي به آن خودروها تفاخر مي کنند.

• بايد باور کنيم که نرخ بازار آزاد ارز حتماً وجود خواهد داشت. خجالت هم ندارد. بايد بگوييم هر چه که براي ملت لازم مي دانيم با نرخ تعيين شده تامين مي کنيم و هر کس هرچه ارز اضافه تر خواست مي تواند از بازار آزاد تامين کند و نگران هيچ چيزي هم نباشد. اگر ما بتوانيم نيازهاي اصلي را تامين کنيم. ميزان اندکي نياز ارزي باقي مي ماند. اگر سياست ما ثابت باقي بماند نرخ ارز بازار آزاد به نرخ تعيين شده نزديک خواهد شد و اين سياست حداقل تا يک سال نبايد تغيير کند.

• مکمل طرح هاي مديريت بازار ارز، سهميه بندي کالاست. حتماً بايد نظام کوپني برگردد و در اين زمينه نبايد ترديد کرد. حتماً بايد براي مردم تضمين کنيم که بخشي از کالاها براي آن ها تامين مي شود. برخي کوپن را نجس ذاتي مي دانند. به آن ها گفتم اين حرف ها را نزنيد. کشورهاي سرمايه داري هر زمان اقتضا کند از اين کارها مي کنند. الان در آمريکا، دولت به ۴۵ ميليون نفر کوپن غذاي (Food Spam) مي دهد. چه کسي يارانه را مطلقاً حذف مي کند؟

• بورس ارز را که آن همه درباره اش صحبت مي کردند، (البته بنده از مخالفان آن بودم) و در شوراي پول و اعتبار بورس ارز را تصويب کردند و مصوبه اش را بردند پيش آقاي احمدي نژاد که ايشان تاييد نهايي کند. عده اي که خدا پدرشان را بيامرزد به آقاي احمدي نژاد گفتند بورس ارز چنين خطراتي دارد. ايشان مصوبه را داخل کشو گذاشت. من از اين که آن مصوبه داخل کشو گذاشته شد، خوشحال شدم اما...

• پارسال در صندوق توسعه ملي هم سوراخ کوچکي ايجاد کردند و ۱۰درصد منابع صندوق را به صورت ريالي براي صنعت و ۱۰درصد هم براي کشاورزي اختصاص دادند. در مجلس مي خواستند ۱۰درصد را تبديل به همه منابع کنند که جلوي آن را گرفتيم که منابع، به شکل ارزي خرج شود و نه ريالي تا فناوري و ماشين آلات وارد کشور شود و بيماري هلندي نيز تکرار نشود.

• همين استفاده زياد از ارز نفتي در بودجه و خالي کردن حساب ذخيره ارزي فقط تقصير دولت نبود بلکه مجلس هم مقصر بود. حال دولت بيشتر و مجلس کمتر اما هر دو مقصر بودند.

• برنامه چهارم پس از تصويب در مجلس ششم بدون طي مراحل قانوني به مجمع تشخيص فرستاده شد. اولين کاري که در مجلس هفتم انجام داديم اين بود که نامه اي به رهبري نوشتيم که اين برنامه مسير قانوني را براي ارسال به مجمع تشخيص طي نکرده است و بايد به مجلس بازگردد. نامه را من، سبحاني، خوش چهره، نادران و مصباحي مقدم امضاء کرده بوديم. رهبري دستور دادند برنامه چهارم از مجمع تشخيص به مجلس بازگشت. ما در اصلاح ۱۲۸ اشکالي شوراي نگهبان بر مصوبه مجلس داشت، سعي زيادي کرديم تا برنامه چهارم تصحيح کنيم و برنامه چهارم نسبتاً قابل قبول شد.

• در موضوع واگذاري مخابرات چه کسي غير از من و آقاي نادران مخالفت کرد؟ خودشان براي سپاه اين ميدان ها را گشوده اند و مجلس هم سکوت کرد.

• برنامه پنجم که اصلاً برنامه نيست. اين را هم خدمت رهبري بيان کردم که ايشان پذيرفتند مطالبي را هم آقاي احمدي نژاد گفت که رهبري پذيرفتند و تکاليفي به ما فرمودند که ما انجام داديم.

• وقفه تشخيص و تصديق؛ يعني شوک را تشخيص دهند و وجود آن را تصديق کنند. آقاي احمدي نژاد حدود سه ماه پيش در مصاحبه اي که با آقاي حيدري داشت، گفته بود: چه کسي گفته رکود داريم. حال آن که ۳ سال است که از شروع رکود گذشته است. تصديق يک شوک خود زمان مي برد.

• متاسفانه آقاي احمدي نژاد فشار آورده است و بانک مرکزيِ بي اراده ۳۰هزار ميليارد تومان اعتبار به بانک مسکن داده است. اين مبلغ ضرب در ۵ موجب افزايش نقدينگي شده است. زماني که رهبري مي فرمايند در اقتصاد مقاومتي سرمايه هاي ايراني و کار و انديشه ايراني بايد مورد استفاده قرار گيرد مربوط به اين موارد است. حال ايشان پدر است همه موارد را نمي گويد. من که برادرم حرف ها را مي زنم. البته من هم که برادرم بخشي از حرف ها را نمي زنم.

• همين بانک مرکزي ضعيف از حساب بانک هاي خصوصي، به دستور آقاي احمدي نژاد حدود ۳۰هزار ميليارد تومان پول برداشت.

• در اين که مجلس عيب ها و ضعف هايش در بروز شرايط فعلي موثر بوده است ترديدي نداريم.

• بي اعتمادي در بازار ارز به شدت نسبت به دولت وجود دارد. راه حل اصلي ماجرا احياء اعتماد از دست رفته است که راه حل سياسي است نه اقتصادي. با ادامه صدارت آقاي احمدي نژاد اين کار اگر نگويم ناممکن لااقل بعيد است من به اين آقايان گفتم مردم به شما اعتماد ندارند، استعفا دهيد و برويد. گوش نکردند. در جلسه اي به اين آقايان گفتم شما که اهل استعفا دادن نيستيد. در آن جلسه آقاي لاريجاني و ۲نفر از وزرا حضور داشتند. گفتم حداقل به عنوان يکي از قيود تصميم گيري هايتان بنويسيد که مردم اعتماد به دولت ندارند. اين قيد را بنويسيد. راه حل بازار ارز سياسي است و اقتصادي نيست.

• مجلس گرفتار آسيب هاي جدي است. وقتي مي گويند تعامل منظورشان معامله است. برخي تعامل مي کنند و برخي معامله. برخي به شدت کم قيمت هستندو برخي قيمتشان را کسي جز خدا نمي داند . برخي در حدي قيمتشان پايين است که به يک دفتر پيشخوان خدمات دولت براي فرزندشان رضايت مي دهند. از اين دسته افراد در مجلس داريم. گاهي اوقات با يک سفر خارجي راي درست مي شود. با تغيير رئيس اداره آموزش و پرورش راي درست مي شود و اين خيلي سخيف و بد است.

• اين که آقاي احمدي نژاد به رهبري شکايت کرد و گفت اين ها سوالات بي خود مي پرسند و وزير من بايد دائم به مجلس بيايد و پاسخ دهد درست مي گفت. سوال از وزير مطرح مي شود ولي سوال گرو است. سوال جدي نيست و ابزار است. پس از اين که حاجتش تامين شد سوالش را پس مي گيرد. اين ها خيانت در امانت است ولي احمدي نژاد و دار و دسته اش در تشديد اين خيانت نقش زيادي داشته اند.

• براي حفظ ثبات سياسي ما ترجيح مي دهيم آقاي احمدي نژاد را تا پايان دوره تحمل کنيم. اين به مصلحت کشور است البته اگر خودش بگذارد. ولي بدانيد حل کردن مشکل ارز با اين وضعيت سخت است.

• احمدي نژاد گفته است سلمان رشدي به تاريخ پيوست. اگر اين حرف را خاتمي مي زد به داخل کشور راهش نمي دادند. خب آقاي احمدي نژاد واقعاً قابل پيش بيني نيست که چه کاري مي کند. بر اين اساس نظر من اين است که ادامه فعاليت ايشان مضر به حال کشور است ولي نظرات ديگري هم وجود دارد که استدلالشان قابل اعتناست.

• يکي از منافع بزرگي که آقاي احمدي نژاد داشت اين بود که به تعبير من رهبري به دست آقاي احمدي نژاد براي برخي مفاهيم تجديد ارزش کرد و خود آن مفاهيم شاقول رفتار احمدي نژاد شد و کجي رفتار وي را نشان داد. اين کار خيلي بزرگي بود. رهبري مفاهيمي را که داشت از هستي ساقط مي شد دوباره زنده کرد. حال همان مفاهيم را کنار احمدي نژاد که مي گذاريم شاقول وي مي شود.

• تعويض رئيس جمهور در فاصله چند ماه تا پايان دوره حتماً نشانه بي ثباتي است و اين را شما بهتر از من واقف هستيد.به اضافه اين که آقاي احمدي نژاد پول نقد مي دهد. کدام سياستمدار چنين کاري مي کند. ايشان در کرمانشاه گفت من پول نفت را جوري تقسيم مي کنم که تا ۱۰۰سال کسي نتواند تغييرش دهد. همان قصد سوء را دارد. البته سوء از نظر کارشناسي بنده و کاري به نيت ايشان ندارم درباره عملش حرف مي زنم. همين ۴۵هزار و ۵۰۰تومان را از نظر سياسي چه کسي مي تواند به راحتي حذف کند؟ اگر ۱۰۰هزار تومان به اين مبلغ اضافه کند چگونه مي توان با وي مخالفت کرد. يک عده مثل من به صورت انتحاري مخالفت خواهند کرد ولي تاثير سياسي بيروني آن چيست؟

• احمدي نژاد مي خواهد جمعيت راضي از دريافت يارانه را بالاتر ببرد و اين کار به لحاظ سياسي يک تيزهوشي و البته اغواء و سياسي کاري محسوب مي شود.

• هنوز هم جمعيت کثيري دريافتي شان از افزايش هزينه شان بيشتر است و به احمدي نژاد خوش بين هستند.

• در انتخابات رياست جمهوري آينده تعداد کساني که تکليف شرعي احساس خواهند کرد! و کانديدا مي شوند بسيار بيشتر از دوره هاي گذشته است.

• سبدي از کالاهاي اساسي به شکل کوپني و سهميه بندي توزيع شود تا حداقلي از مصرف براي مستضعفان تضمين گردد.

• من مي گويم حال که تغيير احمدي نژاد ظاهرا ممکن نيست کاري کنيم که تا پايان دوره رياست جمهوري ضرر حضورش کمتر باشد و اگر منفعتي دارند بيشتر باشد.

• مجلس براي برون رفت از آشفتگي بازار ارز برنامه پنجم را اصلاح کند و به دولت اجازه تعيين نرخ ثابت را بدهد .

• احمدي نژاد مدل هاي اقتصادي موجود را قبول نداشت و جايگزيني هم براي آن ها پيدا نکرد.