در حالی مکانیزم تعیین نرخ ارز در بورس ارز همچنان نامعلوم است که کارشناسان نظرات متفاوتی در این باره دارند و حتی برخی از آنان، راهکار جایگزین ارائه می‌کنند.
پس از آزمون و خطاهای مختلف بانک مرکزی اینک متولیان بازار پولی و سرمایه ، ایجاد و راه اندازی بورس ارز را به عنوان تنها راه نجات بازار ارز از نوسان‌های شدید قیمتی عنوان کرده و معتقدند با آرام گرفتن عرضه و تقاضا در این بورس، دیگر تشنج قیمتها در بازار ارز بند از دل دولت و مردم باز نخواهد کرد.
تشکیل بازار متشکل و خود انتظامی به نام بورس ارز که اکنون زمان و مکان راه اندازی آن به مسئله ای ناشناخته برای همه فعالان و کارشناسان بازار سرمایه تبدیل شده، اگرچه در گام نخست اقدام مبارکی برای جامعه اقتصادی کشور محسوب می شود اما نداشتن قدرت کافی برای عرضه اندام در برابر بانک مرکزی و بازار آزاد ، این بورس را به مرجعی برای تعیین نرخ سوم ارز در جامعه تبدیل خواهد کرد.
مکانیزم تعیین نرخ ارز در بورس شفاف نیست
در این زمینه یک کارشناس بازار ارز در گفتگو با مهر با بیان اینکه مکانیزم تعیین قیمت در بورس ارز هنوز برای هیچ‌کس شفاف نیست ، اظهار کرد: وعده راه اندازی بورس ارز در آینده ای نزدیک در حالی هنوز از سوی برخی مسئولان و مدیران دولتی و غیر دولتی داده می شود که ورود و خروج ارز به کشور با موانع مختلفی مواجه است.
امیر نجومی افزود: بورس ارز پیش از آنکه فعالیت خود را آغاز کند، اکنون با ابهام هایی از جمله مکانیزم پذیرش ارز و نیز نحوه تعامل عرضه و تقاضا روبرو است که پیش بینی برای دورنمای این بازار را با مشکل مواجه می کند.
وی با اشاره به تاثیر پذیری بازار سهام از نوسان رو به بالای قیمت ارز ، خاطر نشان کرد: آن دسته از شرکتها و صنایع صادرات محور و ارز آور بورس که قادر به دریافت و تسعیر وجوه ارزی خود از کشورهای مبدا هستند ، می توانند از رشد سودآوری مناسبی در عملکردهای میاندوره ای برخوردار شوند.
در مقابل شرکتهای وارد کننده و نیز صنایعی که ارز خود را در داخل کشور تامین و یا تبدیل به ریال می کنند، درآمد مناسبی از محل تسعیر ارز نخواهند داشت.
به باور وی، نوسانات شدید قیمتی و تاثیر قوانین ابن الوقتی بر بازار ارز ریسک این بازر را در مقایسه با بازار سهام افزایش داده و این در حالی است که سرمایه گذاری در بورس با دید بلند مدت می تواند منافع بیشتری را برای سرمایه گذاران فراهم آورد.
بورس آتی ارز باید راه اندازی شود
علی نجفی مقدم ، کارشناس بازار سرمایه نیز در گفتگو با مهر، افزایش نرخ ارز را به سود شرکتهای صادراتی بورس به ویژه شرکتهای پتروشیمی و معدنی معرفی می کند و می گوید : مجموعه متغییرهای موجود در شرایط کنونی اقتصاد کشور و نوسان نرخ ارز نشان می دهد صنایع پتروشیمی و هلدینگ‌های آنها حداقل با چشم انداز کاهش قیمتها در عملکرد های برآوردی مواجه نخواهند بود.
وی در ادامه شرط تداوم روند سودآوری شرکتها و صنایع پتروشیمی بورس را عدم تحمیل تعرفه های جدید بر صادرات و هزینه های مواد اولیه اعلام کرد و گفت: در صورت ادامه اقدام های حمایتی دولت از صنایع پتروشیمی ، سال 91 را باید سال صادرکنندگان مواد پتروشیمی دانست.
نجفی مقدم از برطرف شدن مشکل نقل و انتقال ارز حاصل از فروش صادراتی شرکتهای پتروشیمی به کشور نیز سخن گفت و راه اندازی بورس ارز بدون رعایت اصل رقابت کامل در این بازار را بی فایده دانست و اظهارداشت: بورس ارز بدون دخالت کانون‌های بازرگانی و نهادهای وابسته به بخش خصوصی نه تنها به نتیجه ای نخواهد رسید بلکه با ضربه زدن به صنایع پر پتانسیلی همچون پتروشیمی ها در نهایت به آزمون و خطایی منجر خواهد شد که حاصل آن نوسان قیمت ها در بازار فیزیکی ارز خواهد بود.
به گفته وی، راه اندازی بازار آتی ارز به جای بورس ارز و استفاده از ابزارهای مشتقه می تواند علاوه بر پوشش ریسک شرکتهای بورسی از بابت نوسان نرخ ارز در دوره های مختلف بر کارآمدی عملیاتی این صنایع بیافزاید.
چرا ارز گران شد؟
علی دهدشتی کارشناس دیگری است که همچون نجفی مقدم، راه اندازی بورس آتی ارز را به نفع بازار پول و سرمایه می داند و می گوید: بازار فیوچرز یا آتی ارز همچون بازار قراردادهای آتی سکه می تواند به دلیل برخوداری از اهرم مالی یا لوریج مشخص از فشارها یا نوسان‌های قیمتی ناشی از تقاضای صاحبان نقدینگی های سرگردان بکاهد.
وی ادامه داد : با سپردن تنها 2 درصد از کل وجوه مورد نیاز برای خرید ارز در بازار آتی علاوه براینکه فشار تقاضاهای اضافی و کاذب بر بازار ارز را کاهش می دهد، به شرکت صادر کننده یا وارد کننده نیز این امکان را خواهد داد که با توجه به صورت وجوه دریافتی و پرداختی ارز خود بتواند ریسک مدت زمان صرف شده در این مدت را از طریق بازار آتی پوشش داده و یا به اصطلاح هج کند.
از طرفی ترس از نوسان رو به بالا یا پایین قیمت ارز در آینده، خطر بلوکه شدن نقدینگی در بازار ارز را کاهش داده و به این ترتیب هرگونه سود و زیان در این روند با اختلاف قیمتها در بازار نقدی و آتی سربه سر پوشش داده می شود.
این کارشناس تداوم نوسان در بازار ارز را ناشی از انتشار اخبار مختلف دانست و افزود : عواملی همچون فراتر رفتن تورم از نرخ سود بانکی 20 درصدی ، اعلام رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر ناتوانی در کاهش همیشگی نرخ ارز و در نهایت توقف گشایش اعتبارات اسنادی در طول دو هفته گذشته همگی باعث شدند تا در روزهای اخیر اولین سیگنال‌ها برای نوسان شدید نرخ ارز شوند.
به باور وی ، اینکه در شرایط کنونی افزایش نرخ ارز برای اقتصاد کشور می تواند منافعی در برداشته باشد، نیازمند تحلیل بوده اما افزایش نرخ دلار و عدم پشتوانه کافی برای کنترل آن از سوی دولت به طور حتم امری خطرناک است.
دهدشتی گفت: عدم توازن عرضه و تقاضا در صورتی که با کمبود منابع ارزی و دخالت دیرهنگام و یا ضعیف دولت همراه باشد، هیچ گاه به خالی شدن حباب‌های قیمتی منجر نخواهد شد.
دهدشتی در پایان با توصیه به سرمایه گذاران گفت: نوسان شدید قیمت در بازار ارز و شرایط خاص آن ایجاب می کند تا صاحبان نقدینگی با برخورداری از دید بلند مدت استراتژی خود را تبیین کرده وا ز رفتارهای هیجانی پرهیز کنند.
در این ارتباط سهام آندسته از شرکتهای ارزآوری که بودجه خود را نسبت به نرخهای کنونی ارز با ارقامی به مراتب پایین تر برآورد کرده اند می توانند از سودآوری و درآمد مناسبی برای سهامداران خود برخوردار باشند.
