فرارو- پس از حمله محدود نظامی آمریکا، بریتانیا وفرانسه به سوریه ممکن است تحولات سیاسی تازه‌ای در منطقه رخ دهد. امانوئل ماکرون رییس جمهور فرانسه مدعی است که این حمله میان روسیه و ترکیه شکاف ایجاد کرده است. ادعایی که درباره صحت آن تردید‌های فراوانی وجود دارد. اما در تحولی دیگر ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه پیامی به سران کشورهای عربی ارسال کرد. پیامی که در اوج رخداد‌های خاورمیانه کمتر مورد توجه قرار گرفت.
ولادیمیر پوتین، در پیام به سران کشورهای عرب حاضر در نشست عربستان اعلام کرد کشورش آماده همکاری با اتحادیه عرب برای تضمین امنیت در خاورمیانه است.
او گفت: «روسیه آماده همکاری کامل با کشورهای عربی برای تضمین امنیت در منطقه است و امیدوارم پس از نابودی کامل داعش در سوریه و عراق تحولی در شرایط ایجاد شود. ما می‌توانیم با کمک یکدیگر عملیات سازش سیاسی و بازسازی در مرحله بعد از درگیری در این کشور‌ها را اجرا کنیم.»
پوتین همچنان تأکید کرد که عادی سازی وضعیت در منطقه بدون حل و فصل اختلافات عرب و اسرائیل غیر ممکن است.
همچنین نشست سران اتحادیه عرب نامه‌ای از امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه دریافت کرد که رییس جمهور فرانسه در آن خواستار توسعه روابط با کشورهای عربی شده بود. البته به نظر می‌رسد پیام پوتین اهمیت بیشتری نسبت به پیام ماکرون داشت.
پیام پوتین در شرایطی ارسال شد که آمریکا و متحدانش حمله موشکی محدودی به سوریه داشتند. حمله‌ای که مواضع روسیه در این کشور را هدف قرار نداد، اما با انتقاد شدید روسیه همراه بود. حمله محدود به سوریه حمایت کشورهای عربی را به همراه داشت، اما به نظر نمی‌رسد آنها را کاملا راضی کرده باشد.
سران اتحادیه عرب دیروز در نشستی در عربستان دور هم جمع شدند تا درباره مسائل جهان عرب گفت و گو کنند. انتظار می‌رفت در این نشست درباره حمله به سوریه نیز بحث‌هایی مطرح شود، اما عملا این اتفاق رخ نداد.
ملک سلمان پادشاه عربستان که کشورش به نوعی رهبری اعراب را بر عهده دارد، در این نشست درباره حمله آمریکا و متحدانش به سوریه سکوت کرد. او در سخنانش ایران را متهم به فرقه گرایی کرد، اما درباره اسد و سوریه حرفی نزد.
بیانیه پایانی نشست اتحادیه عرب خواستار حل مسالمت آمیز بحران سوریه شد، اما در عین حال استفاده دولت بشار اسد از سلاح شیمیایی علیه غیر نظامیان را محکوم کرد. در بیانیه پایانی هیچ اشاره به روسیه و حضورش در سوریه هم نشده است.
حالا سوال این است که هدف پوتین از ارسال پیام به کشورهای عربی و اعلام امادگی برای همکاری امنیتی با این کشور‌ها چه بوده است؟
دکتر عبدالرضا فرجی راد سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان، کارشناس مسائل ژئوپولتیک و استاد دانشگاه در این باره به خبرنگار فرارو گفت: «من تصور می‌کنم با حوادثی که در سوریه پیش آمد و حملاتی که انجام گرفت، آقای پوتین تصور می‌کرد که در اجلاس سران کشورهای عرب موضع گیری‌هایی در رابطه با حمایت بیشتر از غرب و حملات سه کشور آمریکا، فرانسه و بریتانیا به سوریه صورت خواهد گرفت؛ لذا پوتین می‌خواست این اطمینان را دهد که حضور روسیه در سوریه برای به خطر انداختن امنیت کشورهای عربی نیست و تا حدودی حمایت‌های برخی کشورهای عربی از حمله غرب به سوریه را کاهش دهد.»
به گفته این استاد دانشگاه "موضوع دیگر این است که این کشورهای عربی به رهبری عربستان حساسیت بالایی نسبت به ایران دارند. در همین راستا روسیه این پیام را داده است که تصور نکنند این پیمان یا همکاری ایران و روسیه در سوریه به نحوی پیش می‌رود که منافع ۱۰۰ درصدی ایران تامین منافع کشورهای عربی نادیده گرفته می‌شود. به این ترتیب پوتین می‌خواهد این پیام را منتقل کند که همکاری ایران و روسیه تا جایی پیش خواهد رفت که در مبارزه با تروریسم اثر داشته باشد."
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که آیا این نامه را می‌توان نشانه‌ای برای تلاش پوتین در راستای ایجاد یک اتحاد تازه در منطقه و یا کاستن از نفوذ آمریکا در کشورهای عربی دانست، گفت: «من اینگونه تصور نمی‌کنم. آقای پوتین به خوبی می‌داند که این کشور‌ها به سادگی از آمریکا جدا نمی‌شوند، به ویژه عربستان، امارات و اردن. این کشور‌ها ریشه عمیق در آمریکا دارند و به این راحتی از آمریکا جدا نمی‌شوند.»
او افزود: «نامه پوتین دو پیام دارد، اول این که روسیه در سوریه فقط دنبال حمله به تروریست هاست که در نتیجه این حملات ثبات در سوریه ایجاد می‌شود و همچنان حکومت اسد بر سر کار خواهد بود. پیام دوم این است که به کشورهای عربی می‌گوید اگر این پیروزی را بپذیرید، خواهید دید همکاری روسیه با برخی کشور‌ها از جمله ایران امنیت کشورهای عربی را تهدید نمی‌کند بلکه روسیه به دنبال همکاری در بازسازی سوریه و همکاری در دیگر مسائل همچون یمن و عراق و لبنان و ... است.»
به گفته فرجی راد "البته پیام پوتین حاوی این نکته بسیار مهم هم هست که روسیه در منطقه خواهد ماند. یعنی اگر بحران سوریه هم تمام شود روس‌ها به سرزمین خود باز نمی‌گردند بلکه در خاورمیانه می‌مانند. "
او افزود: «حالا باید دید عکس العمل کشورهای عربی نسبت به پیام پوتین چیست. با اقداماتی که بن سلمان در چند ماه اخیر در رابطه با آمریکا و فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی انجام داده و قرارداد‌های سنگینی که با آنها بسته است، من تصور نمی‌کنم این نامه روابط اعراب با روسیه را دچار تغییر مهمی کند. چرا که بن سلمان مجبور است که خود را با غرب به ویژه ایالات متحده هماهنگ کنند. عربستان و دیگر کشورهای عربی راهی ندارند جز اینکه بین آمریکا و روسیه یکی را انتخاب کنند.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل معتقد است: «مشخص است که عربستان، آمریکا و غرب را انتخاب کرده است. حتی معتقدم خواسته های بن سلمان در حمله‌ای که به سوریه انجام شده است، نقش داشته و احتمالا بخشی از هزینه‌های این حمله را هم عربستان تامین کرده است.»
