توقف گردش ٢ هزار میلیارد تومانی در بازار حج

گردش مالی ٢ هزار میلیارد تومانی حج در ایران متوقف شد.

توقف اعزام حاجيان ايراني به عربستان از دو سو بازار حج ايران را تحت‌الشعاع قرار داده است. از يك سو واريز هزينه‌هاي مورد نياز براي كساني كه در نوبت اعزام هستند سبب شده است گردش مالي در حدود ٢ هزار ميليارد تومان در اين حوزه متوقف شود و از سوي ديگر بازار بزرگ خريد و فروش فيش نيز به حاشيه رانده شود. بر اساس آخرين اعلام‌ها متوسط قيمت اعزام حاجيان به حج تمتع در حدود ١٠ ميليون تومان بود كه به اين ترتيب با احتساب سهميه ٦٠ هزار نفري ايران، رقمي در حدود ٦٠٠ ميليارد تومان را تشكيل مي‌دهد.

اين تنها بخشي از گردش مالي بازار بزرگ حج در ايران است. از سال گذشته كه اعزام حاجيان ايراني به حج عمره در اعتراض به رفتار نامناسب ماموران فرودگاه جده در قبال نوجوانان ايراني متوقف شد، گردش مالي برابر با هزار و ١٢٥ ميليارد تومان متوقف شد. متوسط هزينه اعزام حاجيان ايراني به حج عمره در حدود ٢ ميليون و ٢٥٠ هزار تومان است. با احتساب تعداد كساني كه در سال براي سفر عمره از ايران راهي عربستان مي‌شدند، اين اعتبار بين ١٢٥٠ تا ١٥٧٠ ميليارد تومان مي‌شود.

هر سال بين ٥٠٠ تا ٧٠٠ هزار ايراني براي سفر عمره راهي عربستان مي‌شدند. ايرانيان سومين ركورددار سفر عمره، پس از اندونزي و پاكستان بودند.

 به اين ترتيب پولي كه هر سال براي اعزام عمره و تمتع پرداخت مي‌شد به رقمي در حدود ١٨٠٠ تا ٢٢٠٠ ميليارد تومان مي‌رسيد. اين بخشي از اتفاقي است كه در اثر توقف حج عمره و تمتع به وقوع پيوسته است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد توقف پرداخت‌ها البته اقتصاد عربستان را نيز تا حدي تحت‌الشعاع قرار خواهد داد. فوربس عايدي عربستان از حضور حاجيان ايراني را ٣ ميليارد دلار در سال برآورد كرده است اما به نظر مي‌رسد اين محاسبه با خوش‌بيني انجام شده و درآمد عربستان از محل حضور حاجيان ايراني كمتر از اين‌هاست. بر اين اساس ٧٠درصد هزينه‌هاي پرداختي از سوي حجاج ايراني حج تمتع و عمره بابت هتلينگ، پروازها و ساير خدمات به عربستان تعلق مي‌گيرد.

به اين ترتيب با احتساب سهم ٧٠ درصدي عربستان، رقم دلاري درآمد اين كشور از محل حضور حاجيان ايراني در حدود ٥٠٠ ميليون دلار مي‌شود. خريدهاي ايرانيان از بازار عربستان نيز اگر پانصد تا هزار دلار به ازاي هر حاجي برآورد شود، رقمي بين ٣٥٠ تا ٧٠٠ ميليون دلار را تشكيل مي‌دهد. به اين ترتيب عربستان از درآمدي بين يك ميليارد تا يك ميليارد و دويست ميليون دلار محروم مي‌ماند. عربستان هر ساله رقمي در حدود ١٢ ميليارد دلار از حج كسب مي‌كند و قصد دارد در قالب برنامه خداحافظي با نفت اين عدد را در سال‌هاي آتي به ٢٠ ميليارد دلار برساند. با اين حال قطع رابطه و ايجاد اشكال در روابط با كشوري كه اتباعش از جدي‌ترين دوستداران سفر به مكه و مدينه هستند مي‌تواند برنامه‌هاي آتي مقامات اين كشور را تحت تاثير قرار دهد.  اين علاقه‌مندي در سال‌هاي گذشته كه روال عادي بر اعزام حاجيان ايراني به حج وجود داشت به شكل‌گيري بازارهايي موازي بدل شده بود. بازار خريد و فروش فيش حج يكي از اين بازارهاست.

 اين بازار مشتري ندارد
 بررسي‌ها نشان مي‌دهد بازار خريد و فروش حج كه پيش از اين تبليغات گسترده‌اي براي آن صورت مي‌گرفت و هشدارهاي مكرر مسوولان در خصوص غيرقانوني بودن فعاليت در آن نيز مانع از ورود خريداران و فروشندگان به آن نمي‌شد، اين روزها به‌شدت سوت و كور شده است.  فيش اعزام حج تمتع، درست يك سال پيش در چنين روزهايي بين ١١ تا ١٨ ميليون تومان قيمت داشت. هر چه زمان اعزام نزديك‌تر بود، فيش حج گران‌تر در مي‌آمد و برآوردها حكايت از آن دارد كه فيش‌هاي اعزام سال ١٣٩٤ به قيمت‌هايي حداقل معادل ١٥ ميليون تومان در اين بازار دست به دست شدند.  اين روزها اما بازار خريد و فروش فيش‌هاي حج به‌شدت راكد است و هر چند فروشندگاني در اين بازار حضور دارند اما خريداران ريسك خريد را به جان نمي‌خرند و همين امر به سقوط آزاد قيمت فيش‌هاي تمتع در بازار منجر شده است.

 در اين ميان برخي حتي حاضرند با قيمت‌هايي معادل يك تا دو ميليون تومان فيش‌هاي حج‌شان را بفروشند اما يك فعال بازار در اين خصوص مي‌گفت: اين هم بستگي به توافق خودشان دارد. ما مي‌دانيم كه فعلا چشم‌اندازي براي تعيين زمان اعزام وجود ندارد و همين امر مانع از فعاليت در اين بازار مي‌شود.  بازار خريد و فروش فيش حج عمره نيز سال گذشته با توقف اعزام حاجيان ايراني به حج عمره با كاهش قيمتي محسوس و جدي روبه‌رو شد. فيش حج عمره در موعد اعزام كه قيمتي در حدود ٢ ميليون تومان در آخرين ماه‌هاي سال ١٣٩٣ داشت، اين روزها با كاهش قيمت و نبود مشتري روبه‌رو شده است.

فعالان اين بازار در ابتدا تصور مي‌كردند كه اين اتفاقات گذراست و وضعيت به زودي عادي مي‌شود اما توقف يك ساله اعزام حاجيان عمره و توقف اعزام حاجيان به حج تمتع سبب شده است بازار تا حدي با توقف فعاليت در اين حوزه روبه‌رو باشد.  اين تمام ماجرا نيست. بسياري از فعالان بازار ارز بر اين عقيده‌اند كه توقف اعزام حاجيان، بازار ارز را در پايان نيمه اول سال تحت تاثير قرار خواهد داد.

تاثير توقف حج بر بازار ارز
 امين رمضاني از فعالان بازار ارز در خصوص تاثير موسم حج بر بازار ارز گفت: همواه در هفته‌هاي منتهي به اعزام حاجيان ما با افزايش خريد دلار در بازار روبه‌رو مي‌شويم. بسياري از حاجيان براي خريد سوغاتي دلار مي‌خرند و برخي ديگر كه تعدادشان در مقابل خريداران دلار اندك است ترجيح مي‌دهند ريال عربستان بخرند.

او در پاسخ به اين سوال كه در اين فصل چقدر دلار فروخته مي‌شود كه قيمت‌ها دستخوش افزايش مي‌شود، گفت: كسي كه مي‌خواهد به مكه و مدينه برود تقاضاي اسكناس را وارد بازار مي‌كند، بازار ايران نيز در چند سال اخير با كمبود اسكناس دلار روبه‌رو بود و در نتيجه همين تقاضاي اندك موجب رشد قيمت‌ها مي‌شد.

او در جواب اين سوال كه غالبا عازمان حج چه ميزان دلار مي‌خرند، گفت: ما آمار مشخص نداريم اما اگر فرض كنيم هر حاجي ٥٠٠ تا هزار دلار بخرد بين ٣٠ تا ٦٠ هزار دلار تقاضاي تازه در مدت زماني كوتاه وارد بازار مي‌شود كه مي‌تواند روند بازار را تحت تاثير قرار دهد كه البته در سال‌هاي اخير نيز شاهديم كه قيمت‌ها در اين موعد افزايشي مي‌شد. او گفت: امسال از دو جهت بازار ارز ثبات دارد، يكي اينكه اين تقاضا بر بازار تحميل نمي‌شود و از سوي ديگر با لغو تحريم‌ها دسترسي به اسكناس دلار راحت‌تر از قبل خواهد بود.