ایران اول نیست!

فرارو- سری به کلنیک‌های زیبایی که بزنیم، زنان و مردان جوانی را می‌بینیم که برای "زیبایی"، "مورد قبول واقع شدن"، "هویت‌یابی"، "شباهت پیدا کردن به دیگران" و... می‌‌خواهند بخشی از بدن خود را جراحی کنند. وضوح افزایش جراحی‌های پلاستیک در ایران در حالی است که اجماعی بر سر رتبه ایران در جراحی زیبایی در جهان وجود ندارد!

به گزارش فرارو، چندی‌پیش رئیس کنگره بین‌المللی انجمن راینولوژی ایران گفت "ایران رتبه اول جراحی بینی را در دنیا دارد". ابراهیم رزم‌پا تفاوت فرم آناتومی بینی نژاد ایرانی با اروپایی را دلیل استقبال زیاد ایرانی‌ها از جراحی زیبایی بینی دانست.

اما برخی متخصصان جراحی پلاستیک ایران معتقدند درصد زیادی از افرادی که اقدام به جراحی زیبایی بینی‌ می‌کنند نیازی به آن ندارند! جراحی زیاد بینی در ایران در کنار سایر جراحی‌های پلاستیک و زیبایی همچنین سبب شده تا متخصصان ایرنیان را در شمار 5 کشور دنیا در جراحی پلاستیک جای دهند.

از سوی دیگر صحت و سقم آمار میزان جراحی است که می توان آن را به چالش کشید و در پی آن به کاووش پیرامون چرایی افزایش این گونه از جراحی پرداخت.  آیا آمارهای ارائه شده به واقعیت نزدیک است؟ آیا ما رتبه اول در جراحی بینی در جهان را داریم؟ 

یک پزشک و پژوهشگر در حوزه جامعه‌شناسی پزشکی می‌گوید "از آن‌جایی‌که بيني جوان ايراني –به دليل ويژگي‌‌‌های نژادی- در مقايسه با آن‌چه به‌عنوان استاندارد زيبايي توسط رسانه‌های جهاني تبليغ و القاء می‌شود (در مقايسه با ساير شاخص‌ها) بيشترين فاصله را دارد، جوانان ترجيح می‌دهند درگام اول به سراغ تغيير آن بروند و به‌اين‌دليل جراحي‌‌‌های رينوپلاستي در راس جراحي‌‌‌های پلاستيك قرار می‌گيرد". 

دکتر علی شفیعی در ابتدا به مستندات خبر منتشر شده درباره اینکه ایران بیشترین میزان عمل جراحی زیبایی را دارد، انتقاد کرده و در این باره به فرارو گفت: به نظر می‌رسد اين گزاره كه بيشترين ميزان عمل جراحي بيني دنيا، در ايران انجام می‌شود اندكي مبالغه‌آميز باشد چراكه نه تنها گزارش مستند و منتشر شده‌ای  از يك تحقيق علمي در اين خصوص در دسترس نيست بلكه آمار و ارقامي كه مراجع معتبر ارائه می‌دهند لزوما چنان نتيجه‌ای را به دست نمي دهد. چند سال قبل رسانه‌ها چنين خبري را از قول دبير يك انجمن علمي مرتبط با بيماري‌‌‌های گوش و حلق و بيني اعلام كردند كه به سرعت مورد استناد رسانه‌‌‌های بين‌المللي نيز قرار گرفت و ايران به‌عنوان پايتخت جراحي زيبايي بيني مطرح شد كه سالانه درآن 80 الي 200 هزار جراحي بيني انجام می‌شود! 

این پزشک در ادامه و با اشاره به آخرین آمار انجمن بین‌المللی جراحی پلاستیک اظهار کرد: آخرين آمار ارائه شده توسط انجمن بين‌المللي جراحي پلاستيك حاكي از آن است كه درحال حاضر كشور كره جنوبي با بيش از 102 هزار عمل جراحي رينوپلاستي (جراحي پلاستيك  بيني) ركورد دار انجام اين نوع عمل البته توسط متخصصين جراحي پلاستيك است (و البته تعداد جراحان پلاستيك آن كشور نزديك به 10 برابر ايران است) و پس از آن برزيل، آمريكا و ژاپن قرار دارند كه اتفاقا در همين چند كشور بيشترين ميزان انواع عمل‌‌های جراحي زيبايي ديگر نيز انجام می‌شود. 

وی همچنین تصریح کرد: البته بايد توجه داشت بخش قابل توجهي از  اعمال جراحي زيبايي بيني در ايران توسط افرادي جز جراحان پلاستيك انجام می‌شود كه قاعدتا آمار آن در اطلاعات ارائه شده توسط انجمن بين‌المللي جراحي پلاستيك نمی‌آيد. 

شفیعی با ارائه آمار دیگری از انجمن بین‌المللی جراحی پلاستیک ادامه داد: نكته جالب ديگري كه از آمار و اطلاعات انجمن ياد شده قابل توجه است اين موضوع می‌باشد در كشور‌های مختلف، اعمال جراحي و يا غير جراحي زيبايي متفاوتي مورد اقبال عمومي قرار دارد. مثلا در آمريكا و فرانسه جراحي‌‌‌های زيبايي پستان و در برزيل، مكزيك، ژاپن، كره جنوبي و آلمان جراحي‌‌‌های زيبايي سر و صورت بيشتر انجام می‌شود و يا در كشور كلمبيا جراحي‌‌‌های اندام شايع‌تر است. اين تركيب از كشورهايي با نژاد‌های متنوع نشان می‌دهد نقش عوامل بيولوژيك در مطالبه جراحي‌‌‌های مختلف چندان بارز نيست بلكه افراد تحت مولفه‌‌‌های فرهنگي-اجتماعي مسلط جامعه خود براي ايجاد تغيير در بخشي از بدنشان تمايل بيشتري دارند.

علی شفیعی با تاکید بر نقش سن در عمل جراحی بینی در ایران اظهار کرد: همچنين ميزان اقبال افراد به انجام اين جراحي‌ها ارتباطي با سرمايه اجتماعي و تحصيلات نداشته و درعين حال سن پايين‌تر به‌عنوان عاملي مثبت براي گرايش به انجام جراحي‌‌‌های زيبايي مطرح است كه باز مشاهدات ميداني نشان می‌دهد كه متوسط سني افرادی كه داوطلب انجام اين جراحي‌ها هستند احتمالا در حال كاهش است. با اين اوصاف با توجه به جوان بودن تركيب جمعيتي كشور بسيار طبيعي خواهد بود كه پديده هايي كه مورد توجه جوانان است در يك مقطع خاص شيوع بيشتري پيدا كند. 

این پزشک به ازدیاد عمل جراحی بینی در متولدین دهه 60 در کشور اشاره کرده و گفت: آنچه از آن به‌عنوان سونامي جراحي زيبايي بيني نام برده می‌شود درحقيقت موج متولدين دهه 60 است كه اينبار متقاضي انجام عمل‌‌های زيبايي با يا بدون جراحي می‌باشند كه البته تنها در جراحي پلاستيك بيني خلاصه نمي شود بلكه تقاضا براي تغيير در بدن را می‌توان در انواع اعمالي كه ميزان دسترسي به آن‌ها بسيار بيشتر از قبل شده مانند تتو‌های زيبايي، تصويرنگاري بدن با خالكوبي تا جراحي‌‌‌های پستان و اندام، ليپوساكشن و نظاير آن نيز مشاهده كرد. احتمالا ميزان شيوع هريك از اين مداخلات زيبايي نيز با تركيب سني كشور در ارتباط است و  شايد چون بيني جوان ايراني –به دليل ويژگي‌‌‌های نژادي- در مقايسه با آن‌چه به‌عنوان استاندارد زيبايي توسط رسانه‌های جهاني تبليغ و القاء می‌شود (در مقايسه با ساير شاخص‌ها) بيشترين فاصله را دارد، جوانان ترجيح می‌دهند درگام اول به سراغ تغيير آن بروند و به اين دليل جراحي‌‌‌های رينوپلاستي در راس جراحي‌‌‌های پلاستيك قرار می‌گيرد. 

وی تصریح کرد: در حقيقت اين پديده مختص ايران نيست و مثلا در آمريكا نيز عمده داوطلبين جراحي‌‌‌های رينوپلاستي را افرادي با نژاد‌های غير اروپايي و از جمله ايرانيان ساكن آن كشور تشكيل می‌دهند.

شفیعی با طرح این سئوال که "اگر جراحی بینی به الگوبرداری از غرب و خودباختگی جوانان باز می‌گردد پس جراحی‌های غیرمتعارف چه نقشی دارند؟" اظهار کرد: شايد آسان ترين مواجهه با اين پديده دركنار آن طمعكار دانستن جراحان براي انجام اين جراحي‌ها در كنار متهم كردن متقاضيان روزافزون جراحي پلاستيك به مشكلات رواني، اجتماعي و ضعف عقيدتي و ارزشي و ... باشد كه همگي در مواجهه با فرهنگ مصرفي غرب دچار خودباختگي شده‌اند و خود را به شكل عروسك‌های يونيفرم با صورتي كه همه اجزاء آن به شكلي افراطي تظاهر می‌كند درآورده اند. اما در اين صورت درباره موج بعدي جراحي‌‌‌های غيرمتعارف زيبايي چه قضاوتي خواهيم داشت كه اتفاقا در نسل بعدي كشور درحال گسترش است و  اينبار به‌جاي تغيير افراطي در ابعاد اجزاء بدن، آن‌ها را از فرم طبيعي خارج می‌سازد و انواع آرايه‌ها را به جاي‌جاي بدن مي‌دوزد؟

عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران با تشریح این‌که هنجارها و الگوهای موثری در جامعه ایران شکل نگرفته‌اند گفت: اعضاء جامعه به اين دليل هنجار‌های اجتماعي و محدوديت‌های ناشي از آن را پذيرا می‌شوند كه در مقابل از منابع جامعه و حمايت اجتماعي بهره مند گردند؛ اگر نهاد‌های مرجع جامعه نظير خانواده، آموزش و پرورش و البته رسانه‌‌‌های رسمي تا اين حد ناتوان هستند كه نمي توانند هنجارها و ارزش‌های جوانان جامعه را در مسيري كه خود درست می‌پندارند، هدايت كنند (كه البته اين موضوع محدود به پديده مورد بحث نيست)  بايد ديد جامعه جوانان را از چه منابع و حمايت‌هايي محروم كرده‌اند كه آن‌ها تمايلات و آرزو‌های خود را مطابق با هنجار‌های ديگري تعريف و براي برآورده كردن آن تلاش می‌كنند. 

وی ادامه داد: برعكس به نظر می‌رسد جامعه امروز ايران دستيابي به لذت‌ها و موفقيت‌‌های زودبازده ولو از مسير‌های افراطي نظير شركت در رقابت‌های درسي كشنده اما غير استاندارد، فعاليت‌های اقتصادي كاذب و گاه تبهكارانه و تعاملات اجتماعي پرريسك بيشتر ترجيح می‌دهد. در همين راستا مثلا برخي مردان نيز ترجيح می‌دهند طرف مقابلشان زني با زيبايي مد روز باشد تا مثلا شريك غمخوار يك عمر زندگي و به اين ترتيب جراحي پلاستيك لااقل چون بنابر قاعده بايد در چارچوب استانداردهايي انجام شود از مداخلات بسيار افراطي بر بدن براي دست يابي به لذت‌های زوديابي نظير مصرف مواد مخدر هزينه-فايده بيشتري دارد.

علی شفیعی در انتها اظهار کرد: يك مطالعه بر روي كساني كه در ايران جراحي پلاستيك بيني انجام داده‌اند نشان داده كيفيت زندگي اين افراد لااقل در كوتاه مدت پس از عمل به دليل غيرضروري بودن عمل از نظر زيبايي شناختي، خطا‌های پزشكي و انتظارات فرد از عمل كاهش می‌يابد. حتي ممكن است فرد به‌خاطر ظاهر نازيبا شده اش از حمايت اجتماعي كمتري از سوي دوستان و حتي خانواده برخوردار شود. بيشتر افراد ازاين موضوع اطلاع دارند كه ممكن است دچار عوارض شايع  و دائمي اين جراحي مانند اشكال در تنفس و سينوزيت گردد. اما لابد آنچه را به دست خواهند آورد به ريسكش می‌ارزد. چيزي كه جاي آن را هيچ چيز ديگري پر نكرده است.