فصل «عروس‌بَرون» در مازندران

پاییز که فرا می‌رسد، جشن‌های سنتی و محلی «عروس‌بَرون» در مازندران رونق تازه می‌گیرد و نوای سرنا و سازهای سنتی طنین‌انداز می‌شود.

به‌گزارش مهر، از قدیم‌الایام و براساس سنت‌های دیرینه، با پایان برداشت محصولات زراعی و کشاورزی، در فصل پاییز، سور و ساز عروسی‌ها در مازندران به راه می‌افتد و نوعروسان با ‌هزار آرزو و امید روانه خانه‌بخت می‌شوند.

این روزها در گوشه و کنار مازندران و در هر محله‌ای، جشن‌های عروسی برپا شده است و زوج‌هایی همزمان با اعیاد و مناسبت‌های مذهبی، سقف‌های زندگی مشترک‌شان را بنا می‌کنند. در زرق و برق عروسی‌هایی مجلل که گاه تا هم‌وزن عروس، مهریه تعیین می‌شود و اسراف و ریخت و پاش، خودنمایی می‌کنند، هستند مناطقی که یک‌جلد کلام‌الله مجید، آینه و شمعدان و کمتر از انگشتان دو دست سکه مهریه جوان‌هایشان است و سایبان زندگی مشترکشان را با وام و قرض، سقف می‌کنند.

برویم به دهکده، صدای ساز و سرنا از دور به گوش می‌رسد، لباس‌های محلی دخترکان و پسرکان، نوید یک جشن ساده اما سنتی و باصفا را می‌دهد و سرنا نواز با ورود هر میهمان، پرشورتر در سرنا می‌دمد و میهمان نیز به رسم دیرین، اسکناسی را در جیب‌های نوازنده قرار می‌دهد.

بوی اسپند، نقل و نبات، اسکناس‌های تازه و تانخورده، عطر گلاب و عنبر فضای مجلس را آکنده است، این‌جا از تالارهای مجلل عروسی خبری نیست، یک باغ و محوطه باز روستایی که آسمانش، صاف و آبی است و قرص ماه می‌درخشد.

مجمعه‌های رنگی که به دست بانوان هنرمند روستایی آذین بسته شده و درون آن کله‌های قند، شیرینی، شکلات و حنا کادوپیچ شده و بر سر دختران و بانوان مجلس قرار دارد و بانوان مجمعه به‌سر دور عروس و داماد می‌چرخند.

حنابندانشان ساده اما برگرفته از آیینی سنتی و قدیمی است، عروس و داماد بر دست‌های هم حنا می‌بندند و دوستان عروس می‌سرایند«عروس حنا می‌بنده، به دست و پا می‌بنده».

عروسی‌های سنتی مازندران به کشتی لوچو و محلی هم مزین شده است و پهلوانان و پهلوانک‌ها به میدان می‌روند تا مجلس بزم عروس و داماد را شادتر کنند و سرپهلوان مجلس از دست پدر عروس و داماد، هدیه می‌گیرد.

نوبت به مراسم هدیه‌کنان می‌رسد، اقوام درجه‌یک داماد یک‌به‌یک می‌آیند و مبلغی را به رسم چشم‌روشنی در جیب داماد قرار می‌دهند، در قدیم‌ها رسم بر آن بود که سکه‌ای را در دهان داماد قرار می‌دادند و این رسم اکنون برچیده شده است.

در برخی از عروسی‌ها همچنان رسم بر آن است که از اسب و قاطر به‌عنوان ماشین‌عروس استفاده می‌شود و سرنا نواز می‌نوازد و اقوام و آشنایان، زوج‌ها را تا خانه‌بخت همراهی می‌کنند. ماه‌عسل غالب زوج‌های مازنی، سفر به مشهد مقدس و پابوسی بارگاه علی‌بن موسی‌الرضا(ع) است که این امر نیز نشانه اعتقاد والای مردمان دیار علوی به خاندان اهل‌بیت و نبوت است.

یک بانوی سالخورده مازندرانی که ٦٠‌سال از ازدواجش با پسرعمویش حاج‌حسین می‌گذرد، می‌گوید: مراسم‌های عروسی قدیم با اکنون تفاوت بسیار داشته و آن روزها، مردم شادتر و جشن‌ها نیز ساده‌تر بوده است.

مشهدی «فضه» با بیان این‌که اکنون سن ازدواج جوانان بالا رفته می‌گوید: در روزگار ما، دختران و پسران در سن کم ازدواج می‌کردند و توقع جوان‌ها بسیار پایین بود و مشکلات امروزی وجود نداشت.

وی با یادآوری خاطراتی از جشن عروسی‌اش می‌گوید: آن زمان رسم بر این بود که جشن عروسی چند شبانه‌روز طول می‌کشید و همه اقوام و فامیل‌ها در برگزاری مراسم کمک می‌کردند و رقم هدیه‌ها نیز مانند امروز سنگین نبوده است.

این بانوی مازندرانی با بیان این‌که برخی از خانواده‌ها در ازدواج جوانان بسیار سختگیر هستند و مهریه‌ها و جهیزیه‌های بالا، خودرو‌های مدل بالا، ویلا و آپارتمان طلب می‌کنند، گفت: مهریه من یک جلد کلام‌الله، آینه و شمعدان و یک گلیم بود ولی امروز، چشم و همچشمی باعث شده تا جوان‌ها رغبت به ازدواج نداشته باشند.

وی با اشاره به اینکه مهریه بالا و چشم‌و‌همچشمی خوشبختی نمی‌آورد، گفت: صداقت و صمیمیت باعث می‌شود تا زندگی‌ها بادوام و پایدار باشد.

برنامه‌ریزی برای ازدواج آسان از دغدغه‌هایی است که دستگاه‌ها و بخش‌های مختلف همواره با آن مواجه هستند و افزایش سن ازدواج از یک‌سو، کاهش میزان ازدواج و افزایش طلاق از آسیب‌هایی است که جامعه را تهدید می‌کند.

امام جمعه موقت شهرستان نوشهر با اشاره به سالروز ازدواج امام‌علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و مقایسه آن با ازدواج‌های امروزی گفت: متاسفانه ازدواج‌های امروزی تبدیل به معامله شده است.

حجت‌الاسلام عبدالغفار آل‌حبیب با بیان ویژگی‌های ازدواج امام‌علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و مقایسه آن با امروز گفت: این جای تاسف دارد که در کشور شیعه‌نشین، آمار طلاق و میزان مهریه‌ها سر به فلک کشیده شود.

امام جمعه موقت نوشهر افزود: متاسفانه ازدواج‌های امروزی تبدیل به معامله شده است و دو طرف به دنبال پست و مقام و ثروت می‌گردند و همین تفکر باعث شده تا بعد از چند ماه منجر به جدایی و طلاق زوجین شود.

وی خاطرنشان کرد: ازدواج‌های اینترنتی، خیابانی و دانشگاهی و عشق‌های مجازی و بی‌احساس جای خود را به شناخت از ازدواج اسلامی داده و این مسأله مایه خجالت یک کشور شیعه‌نشین است.

وی با اشاره به علل طلاق در کشور گفت: با این شرایط مسکن، جهیزیه‌های چشم‌و‌همچشمی و عروسی‌های آنچنانی نباید انتظار داشت که جوان رغبتی به ازدواج آسان داشته باشد.

آل‌حبیب با انتقاد از شرایط بانک‌ها در ارایه وام ازدواج برای جوانان اظهار داشت: چطور بانک‌ها به عده‌ای می‌توانند وام‌های میلیاردی به‌راحتی بپردازند اما در برابر ارایه وام‌های ٣ میلیونی جوانان هزاران مشکل می‌تراشند و در این میان مجلس نیز نظارت جدی ندارد.

همچنین معاون رئیس جمهوری در امور بانوان در سفر اخیر خود به مازندران در پاسخ به راهکارهای تحقق ازدواج آسان گفت: باید با تعامل وزارت ورزش و جوانان به تسهیل ازدواج آسان کمک کنیم و اکنون نیز درحال بررسی تفاهمنامه‌ای هستیم تا بخشی از دستگاه‌هایی که وظایف  ذاتی دارند را پیشقدم کنیم و پیش‌نویس این تفاهمنامه تهیه شده است.

شهیندخت مولاوردی با اشاره به تصویب قانون تسهیل ازدواج جوانان در سال‌های قبل گفت: بررسی‌ها را انجام دادیم تا ببینیم علت عدم اجرای این قانون چیست و در آن به صندوق ذخیره جوانان اشاره شده بود که در دولت دهم این وظیفه به صندوق مهر امام رضا واگذار شد و یک‌سری مسائلی را پیش آورده بود و سعی می‌کنیم با بررسی ریشه‌های علل عدم اجرای قانون، هرچه زودتر عملیاتی شود و وزارت ورزش و جوانان نیز برنامه‌های خاص خود را دارد.

معاون رئیس‌جمهوری در امور بانوان در عین حال تصریح کرد:  بحث ازدواج آسان یک پدیده چند عاملی است و نمی‌توان با رفع یک عامل، مشکلات را حل کرد و باید با عزم ملی برای رفع مشکلات تلاش کرد و جهت تحقق سیاست‌های کلی نظام درباره افزایش جمعیت یکی از بندها، ازدواج آسان است.

مولاوردی بیان داشت: ازدواج صرفا با دادن وام حل نمی‌شود و باید با حل کردن مسکن، اشتغال و سایر الزامات، جوانان را برای ازدواج ترغیب کنیم.

سالانه بیش از ٣٠‌هزار ازدواج در مازندران ثبت می‌شود.