تاکید هاشمی بر لزوم تشکیل شورای فقها

فرارو- رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بار دیگر نسبت به تشکیل "شورای فقها" در کشور تاکید کرد.

اکبر هاشمی رفسنجانی در همایش سراسری " اجتهاد در دوره معاصر" نسبت به تشکیل "شورای فقها" در کشور تاکید کرد و با یادآوری این نکته که در اجتهاد توجه به عقل جدی است از دست اندرکاران برگزاری این همایش قدردانی کرد و گفت: باید از دانشکده مذاهب اسلامی که این حرکت شریف را در جهت تعمیق اجتهاد و نزدیک کردن مذاهب اسلامی ترتیب دادند سپاسگزاری کرد. 

وی افزود: در مورد فقه و اجتهاد فکر می‌‏کنم امروز نیاز دنیای اسلام است و باید از هر حرکتی که در جهت اصالت دادن به اجتهاد باشد استقبال کنیم. 

رئیس مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ادوار مختلف اجتهاد در شیعه و سنی گفت: در عصر بعثت اجتهاد وجود داشته و من هم تعجب می‌‏کنم از برخی افرادی که وجود اجتهاد در این دوره را انکار می‌‏کنند و با طرح پرسشی مبنی بر اینکه در زمان پیامبر اجتهاد بوده یا نه؟‌‏در این خصوص تشکیک می‌‏کنند. 

وی با بیان اینکه وظیفه انبیا تبشیر و انذار بوده است،گفت: وضعیت زمان پیامبر به گونه‌‏ای نبوده که ایشان در همه مکان‌‏ها حاضر شوند و به تمامی سوالات جواب دهند بلکه توسط برخی به واسطه با مردم ارتباط برقرار می‌‏کردند. 

هاشمی رفسنجانی با تاکید بر اینکه عصر پیامبر عصر اجتهاد است،گفت: زمان پیامبر هم عصر اجتهاد است و هم عصر تشریع.
وی با اشاره به مشکلات ایجاد شده بعد از رحلت پیامبر اظهار داشت: در زمان خلفای راشدین عده معدودی بودند که جزو مراجع نامیده می‌‏شدند، افرادی مانند حضرت علی(ع) و عایشه که این مردم به این افراد رجوع می‌‏کردند البته در همان زمان طبق روایات محکمی که وجود دارد، حضرت علی (ع) در بین این شخصیت‌‏ها از همه نیرومندتر و مستحکم‌‏تر بود. 

رئیس مجلس خبرگان رهبری با اشاره به روایتی از گفتار "عایشه" گفت: در آن مقطع زمانی عایشه به صراحت می‌‏گوید حضرت علی( ع) در بین ما عالم‌‏ترین علما بود و یا ابن عباس که خود عالم بزرگی بود می‌‏گوید " اگر شخصی از جانب حضرت علی (ع) مساله‌‏ای را برای ما می‌‏آورد آن را می‌‏پذیرفتیم " . 

وی با اشاره به قرن دوم هجری و نگرش اهل سنت اظهار داشت: در قرن دوم در بین اهل سنت اجتهاد نمود بارزی داشت البته در بین شیعیان مساله به گونه دیگری بود زیرا شیعیان ائمه معصوم را مرجع اصلی خود می‌‏دانستند هرچند در بین اهل سنت هم ائمه معصوم را مرجع خود قلمداد می‌‏کردند ولی شیعه در این خصوص بسیار قوی‌‏تر عمل می‌‏کرد و شاگردان ائمه نیز واسطه انتقال نظرات ائمه بودند. 

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: در پایان قرن سوم و شروع غیبت شرایط جدیدی در شیعه پیش آمد البته در اهل سنت به خاطر افراطی که در زمینه مناسب اجتهادی داشتند حکومت برخوردهایی با آنها صورت می‌‏داد و به همین دلیل خلفا را وسعت دادند و از این رو این دوره را دوره انسداد ارزیابی می‌‏کنند، هرچند در این دوره شیعه از حالت حدیث گویی به فضای جدیدی وارد شد. 

وی با بیان اینکه محدثین شخصیت‌‏های بزرگواری بودند، گفت: در عالم تشیع برای این که نوعی احساس حقارت در خصوص فقه می‌‏شد به کارهای فکری و فقهی به مانند آنچه که امروز داریم روی آوردند.
هاشمی رفسنجانی تاکید کرد: امروز اتکا به عقل و تعقل لازمه اجتهاد است و قرآن کسانی را که به عقل تکیه نمی‌‏کنند سرزنش می‌‏کند وتفکر در کنار تعقل ، در قرآن جایگاه ویژه‌‏ای دارد. 

رئیس مجلس خبرگان رهبری یادآور شد: ما به آسانی نمی‌‏توانیم از توجه ویژه قرآن به تعقل بگذریم و انبیاء به صراحت عقل را در کنار رسالت خود می‌‏گذاشتند و این دو را هم سنگ ذکر می‌‏کردند و در وصایای امام موسی کاظم (ع) نیز در خصوص مسایل تعقل بسیار تاکید شده است. 

وی دربخش دیگری از سخنان خود به دوران بعد از عصر حضور اشاره کرد و گفت: در قرن چهارم فقاهت به معنای مصطلح آن در کنار حدیث به وجود آمد. 

هاشمی رفسنجانی به دوره نوآوری فقه اشاره کرد و گفت: در اهل سنت و در دوره نوآوری فقه آقایان "عبدو و سید جمال اسد آبادی " تلاش‌‏های زیادی انجام دادند و در شیعه نیز شیخ طوسی در خصوص نوآوری فقه تلاش‌‏هایی انجام داد، به گونه‌‏ای که نظر شیخ طوسی مورد توجه همه افراد بود و هیچ کس در مقابل نظرات او مخالفتی انجام نمی‌‏داد. 

وی افزود: این زمان یعنی تلاش شیخ طوسی به مانند تلاش حضرت امام(ره) در خصوص فقه بود به گونه‌‏ای که وقتی حضرت امام(ره) نظری را ارایه می‌‏دادند دیگر کسی به خود اجازه نمی‌‏داد در مقابل نظر ایشان نظر دیگری بدهد. 

رئیس مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه اخباری‌‏ها در شیعه به روایات بسنده می‌‏کردند، گفت: اخباری‌‏ها در این مقطع زمانی به روایات و محدثین رجوع می‌‏کردند و محدثین نیز کار اصلی شان جمع آوری متون حدیث بود. 

وی با بیان اینکه اخباری‌‏ها با استفاده از عقل در اجتهاد مخالفت می‌‏کردند، یادآور شد: در دوره اخباری‌‏ها اجتهاد آسیب فراوانی دید و بعد از دوره اخباری‌‏ها عده‌‏ای ماننده "بهبانی" دوره جدیدی ایجاد کردند و اجتهاد را نجات دادند و این دوره منتهی به شیخ انصاری شد و در دوره شیخ انصاری فقه شیعه دوران جدیدی را آغاز کرد. 

وی با اشاره به دوران جدید در فقه شیعه گفت: دوره نوآوری در فقه با روی کار آمدن رژیم پهلوی ضربه خورد که البته بعد از پایان این دوره رژیم پهلوی دوباره فقه جان گرفت و نوآوری در عصر مشروطیت خود را در قانون مشروطیت نشان داد. 

هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه نوآوری اهل سنت هم در زمان اتاترک ضربه خورد، اظهار داشت: بعد از شکل گیری حوزه علمیه قم و در اوایل دهه 30 شخصیتی به مانند حضرت امام وارد عرصه فقاهت می‌‏شوند و از این دوره نوآوری‌‏ها مجدد شکل می‌‏گیرد و بحث ولایت فقیه را امام مطرح می‌‏کند. 

وی در خصوص نظر امام درباره ولایت فقیه نیز گفت: حضرت امام ولایت فقیه را برای اداره امور کشور می‌‏دانستند و تاکید می‌‏کردند ولایت فقیه امری زینتی نیست و به نظر ایشان فقه اسلامی تئوری کاملی برای اداره جامعه از گهواره تا گور است. به دیگر سخن اداره جامعه باید براساس فقه اسلامی باشد. 

رئیس مجلس خبرگان رهبری در ادامه تاکید کرد: تاسیس مجمع تشخیص مصلحت نظام از سوی حضرت امام یک کار بزرگ و ریشه‌‏ای در اداره جامعه بود ویکی از نوآوری‌‏های ایشان محسوب می‌‏شود. 

وی با بیان اینکه در جامعه‌‏ای که می‌‏خواهد براساس اسلام اداره شود، نمی‌‏توان جامعه را براساس روایات 1400 سال پیش اداره کرد، گفت: جامعه‌‏ای که می‌‏خواهد براساس اسلام اداره شود باید با نوآوری در اجتهاد و تطبیق شرایط زمانی و مکانی جامعه را به پیش برد. 

هاشمی رفسنجانی با تاکید بر اینکه نوآوری‌‏های امام انصافا زیاد است، گفت: فقهی که امروز علمای ما دارند قابل مقایسه با گذشته نیست و فقه سیاسی در اعماق فقه وجود دارد ولی باید بسیار بزرگ شده و تغییر کند. 

وی با اشاره به روند جهانی شدن در دنیای معاصر گفت: حاکمیت جهانی در دنیای معاصر بر حاکمیت ملی تسلط دارد و اسلام که دین جهانی است باید وارد فضاها شود. 

رئیس مجلس تشخیص مصلحت نظام تاسیس دانشگاه مذاهب اسلامی گامی عملی در راستای نوآوری در فقه دانست و گفت: یکی از وظایف مهم نظام تقویت این دانشگاه است و این دانشگاه ضرورت زمان ماست و باید در تمامی کشور این چنین دانشگاهی موجود باشد.
وی در بخش دیگری ازسخنان خود به "فقه مقارن" اشاره کرد و با بیان اینکه آیت الله مکارم شیرازی" فقه مقارن" را تنظیم کردند این کار آیت الله مکارم را ارزشمند تلقی کرده و اظهار داشت: هم در شیعه و در هم در اهل سنت باید فقه مقارن را توسعه داد. 

هاشمی رفسنجانی به بحث سهم الارث زنان از زمین اشاره کرد و گفت: من به خاطر مساله‌‏ای که در خصوص ارث در خانواده اتفاق افتاد و این که زن نمی‌‏تواند از زمین ارث ببرد مطالعات فراوانی انجام دادم و دیدم در قرآن چنین چیزی وجود ندارد و آن را ریشه در مسایل اختلاف شیعه و سنی پیدا کردم به همین دلیل با سفر به قم و دیدار با برخی مراجع و نیز صحبت با رهبری به ایشان یادآور شدم که دلیلی ندارم زن از ارث شوهر سهمی نبرد و رهبری هم دستور دادند که در جلسات علما بحث شود و در نهایت آیت الله شاهرودی در دستگاه قضایی این مورد را پیگیری کرد و الان نیز در مجلس این قانون در حال تغییر است. 

وی با بیان اینکه باید "فقه مقارن" را ترویج داد به تخصصی شدن اجتهاد اشاره کرد و گفت: امروزه همه اذعان دارند که یک مجتهد نمی‌‏تواند در تمامی ابواب زندگی مردم متخصص باشد به همین دلیل باید فقه تخصصی شود و اگر فقه تخصصی را پذیرفتیم باید تقلیل تخصصی را پذیرفت و اگر هم این دو مورد را پذیرفتیم باید شورای فقه را بپذیریم. 

رئیس مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: مدیریت جامعه باید براساس شورای فقها باشد و شورای نگهبان باید از همه تخصص‌‏ها برخوردار باشد. 

وی با بیان اینکه باید به شورایی شدن فقه برسیم و انشاء‌‏الله خواهیم رسید، گفت: باید اجتهاد براساس توجه به عقل باشد. 

هاشمی رفسنجانی تصریح کرد: طبق روایات ثقلین باید هم شیعه و هم سنی مرجعیت علمی اهل بیت را بپذیریم زیرا مرجعیت اهل بیت یک مرجعیت قابل اتکا است. 

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در پایان سخنان خود خطاب به دست اندرکاران برگزاری این همایش گفت: باید توجه به عقل اجتهاد جدی گرفته شود و نیز در رشته‌‏های مختلف فقه تخصص گرایی رواج پیدا کند و فقه مقارن نیز باید جدی تلقی شود اگر این موارد را رعایت کنیم می‌‏توان به وحدت جهان اسلام امید ببندیم چرا که از اهداف بزرگ پیامبر و خاتمیت دین و انقلاب اسلامی وحدت جهان اسلام است.