صادق زيبا كلام؛ در ايران هم همچون بسياري از مناطق ديگر خاورميانه و جهان، خيلي‌ها بي‌صبرانه در انتظار گزارش بازرسان سازمان ملل كه امروز (شنبه) قرار است منتشر شود، هستند. يكي از آن خيلي‌ها در ايران آقاي دكتر حسن روحاني رييس‌جمهورمان هستند. علت نگراني رييس‌جمهور ما مشخص است. او نيك مي‌داند كه سرنوشت سياست خارجي اعتدالي‌اش در گرو اين گزارش است. اگر چه گزارش هيچ ارتباطي با ايران پيدا نمي‌كند، اما روحاني نيك مي‌داند كه اگر گزارش مبين آن باشد كه حمله شيميايي در جنوب دمشق كه عمدتا زير نفوذ مخالفين بشار اسد است، توسط رژيم وي صورت گرفته آنقدرها طول نمي‌كشد كه امواج بمب افكن‌ها و موشك‌هاي كروز آسمان سياسي را سياه خواهند كرد.
صدها مراكز نظامي، پايگاه‌هاي هوايي، تاسيسات نظامي و ارتباطاتي سوريه مورد هدف قرار خواهند گرفت. آقاي روحاني نيك مي‌داند كه اين پايان ديپلماسي تنش زدايي ايشان با غرب و آشتي با دنياست كه در حقيقت اصلي‌ترين و مهم‌ترين بخش سياست خارجي وي را تشكيل مي‌دهد. در حقيقت و به نحو حزن‌انگيزي موشك‌هاي كروز قبل از آنكه توان نظامي بشار اسد را از كار بيندازند، پرونده بنفش رنگ «سياست تنش‌زدايي با غرب» را كه روي ميز كار دكتر ظريف قرار دارد به قفسه‌هاي انبار راكد پرونده‌هاي مختومه در بايگاني وزارت خارجه در ميدان امام خميني روانه مي‌كند. غربي‌ها البته در حال حاضر به دنبال تغيير رژيم در سوريه نيستند.
به عبارت ديگر هدف آنان از حمله نظامي به سوريه به هيچ روي ساقط كردن رژيم بشار اسد نيست بلكه صرفا متوقف ساختن ماشين نظامي ارتش وي و تغيير موازنه نظامي به نفع مخالفين است كه از بهار امسال روند تحولات نظامي به زيان‌شان بوده است.
دكتر روحاني همه اينها را نيك مي‌داند و مي‌داند كه حتي در صورتي كه گزارش بازرسان به زيان كامل بشار اسد بشود، دخالت غربي‌ها بسيار محدود و در حد بمباران مناطق نظامي خواهد بود. اما و در عين حال آقاي روحاني اين را هم نيك مي‌دانند كه همان‌گونه كه لندن و واشنگتن در صورتي كه گزارش براي بشار اسد باشد مجبور خواهند شد كه براي خالي نبودن عريضه هم كه شده اقدامي ولو سمبليك انجام دهند، در آن صورت آن وقت نوبت بشار اسد و متحدينش مي‌شود كه واكنش نشان دهند.
آيا ممكن است بخت با حسن روحاني يار شود و اسد و متحدينش هيچ واكنشي در برابر حملات هوايي از خود نشان ندهند و صرفا به محكوميت و اعتراض رواني بسنده كنند؟ چنين احتمالي درباره روسيه، چين و خود اسد خيلي دور از ذهن و بعيد به نظر نمي‌رسد. اما آيا ايران و حزب‌الله هم هيچ واكنشي نشان نداده و صرفا آن حملات را همچون روسيه و چين محكوم خواهند كرد.
حتي با اين فرض كه ايران و حزب‌الله هم واكنش جدي در برابر حملات محدود غرب نشان ندهند باز هم بن بست ديپلماتيك سياست خارجي دكتر روحاني نسبت به غرب هيچ تغييري نمي‌كند. فضا بين متحدين سوريه و غرب بعد از حمله آنان به سوريه آنقدر سرد و تيره مي‌شود كه عملا هيچ جايي براي تنش زدايي و بهبود رابطه از جانب روحاني نمي‌ماند.
ايران هم مجبور مي‌شود لحنش را نسبت به غرب تغيير داده و خصمانه كند. حتي اگر به فرض آقاي روحاني و دكتر ظريف هم لحن‌شان را تغيير ندهند، مجموعه حاكميت و نظام آنقدر لحن‌شان راديكال و خصمانه نسبت به غرب خواهد شد كه جاي زيادي براي اعتدال و آشتي‌جويي از سوي دولت تدبير و اميد باقي نمي‌ماند.
ضمن آنكه خود روحاني هم نمي‌تواند در آن شرايط خيلي برخلاف جهت آب شنا كند. همه اينها در صورتي است كه دامنه درگيري‌ها صرفا محدود به بمباران مراكز نظامي سوريه آن هم به‌گونه‌يي محدود شود و نه سوري‌ها، نه ايران و نه حزب‌الله واكنشي نشان ندهند.
اما اگر دمشق و متحدينش واكنش نشان داده و في‌المثل اهدافي را در اسراييل يا مناطق ديگر مورد حمله قرار دهند، در آن صورت هيچ چيز قابل پيش بيني نخواهد بود. در چنين وضعيتي‌اي بسا «روحاني معتدل» و صلح‌طلب خود را در كنار جنگ نشسته و در كنار فرماندهان نظامي ببيند. در اين صورت سيلي كه به راه مي‌افتد نه تنها پرونده بنفش رنگ تنش‌زدايي روحاني با غرب را با خود خواهد برد، بلكه اي‌بسا خود وي را هم از جا كنده و ببرد.
اما همچنان يك معجزه مي‌تواند اتفاق بيفتد كه پرونده تنش زدايي همچنان در پايان امروز روي ميز بزرگ دكتر ظريف باقي بماند. اينكه گزارش تيم بازرسي نتواند به‌طور قطعي نتيجه‌گيري كرده باشد كه حملات شيميايي هولناك چهارشنبه 19 مرداد توسط ارتش سوريه صورت گرفته.
در اين صورت لندن و واشنگتن مجبور نخواهند شد واكنشي نشان دهند و فلاكت مردم سوريه همچنان ادامه خواهد يافت. روحاني نيز مي‌تواند نفس راحتي كشيده و پوشه بنفش‌رنگ تنش‌زدايي‌اش را با غرب همچنان روي ميز دكتر ظريف نگه دارد.
