فرارو- با اوج‌گیری فشار‌های اقتصادی بر ایران، صبر ایران لبریز شده است و مقامات جمهوری اسلامی ایران احتمال خروج از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را مطرح می‌کنند.

به گزارش فرارو، از فردا دوم ماه مه، تحریم‌های نفتی ایران کاملا اجرا می‌شود. دولت آمریکا در ماه آوریل معافیت‌های موقت فروش نفت ایران به هشت کشور را تمدید نکرد تا سطح فشار‌های اقتصادی بر جمهوری اسلامی را به سطح بی‌سابقه‌ای برساند. اندکی پیش از این، کاخ سفید، در اقدامی بی‌سابقه، کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست سازمان‌های تروریستی وزارت خارجه آمریکا قرار داد. اقدامات تقابل‌جویانه پی در پی آمریکا، که الآن تقریبا به اوج خود رسیده است، احتمالا بزودی با اقدامات متقابل ایران مواجه خواهد شد.

مقامات ایران تاکید می‌کنند که توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ در ظاهر بین شش کشور منعقد شد، ولی در واقع متعلق به کل جامعه جهانی است. اما خروج یکجانبه آمریکا و اعمال فشار حداکثری اقتصادی بر جمهوری اسلامی، این توافق را به قدری تضعیف کرده است که «هر لحظه امکان پایان یافتن آن وجود دارد.»

در روز‌های اخیر، خصوصا پس از تشدید تلاش‌های آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران، هشدار‌های مقامات ایرانی در مورد احتمال خروج ایران از توافق هسته‌ای بیشتر شده است و حتی برخی محافل نزدیک به دولت از اقدام متقابل ایران در برابر آمریکا در آینده نزدیک سخن می‌گویند. در همین رابطه، سید حسین موسویان، دیپلمات پیشین ایرانی، که از او به عنوان چهره نزدیک به دولت یاد می‌شود، اخیرا در توئیتی به زبان انگلیسی مدعی شد در ماه جاری میلادی ایران اقداماتی در پاسخ به آمریکا انجام خواهد داد. موسویان نوشت: «ترامپ در ماه مه ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و ایران یک سال صبوری کرد. در آغاز مه ۲۰۱۹ ایران گام‌های متقابلی را آغاز خواهد کرد و آمریکا باید صبوری ایران را برای مدت یک سال جبران کند تا دو طرف به اهرم کافی برای توافق و جلوگیری از جنگ دست یابند.»

این دیپلمات پیشین مشخص نکرده است که دقیقا اقدامات متقابل ایران چیست. اما از مجموع اظهارات مقامات ایرانی اینگونه برمی‌آید که احتمالا خروج از برجام و حتی پیمان منع گسترش جنگ‌افزار‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) یکی از گزینه‌ها خواهد بود. پیش از این، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، صریحا گزینه خروج از ان‌پی‌تی را مطرح کرده بود. او در سفر اخیرش به نیویورک، در پاسخ به این پرسش که پیش از این مسئله خروج ایران از ان‌پی‌تی به عنوان یکی از گزینه‌ها مطرح شده بود، اما در این سفر به آن نپرداختید، گفت: «انتخاب‌های جمهوری اسلامی متعدد است. مقامات کشور در حال بررسی آن هستند، حسب اینکه چگونه اقدام شود، انتخاب‌های متعددی است که آنچه مطرح کردید، یکی از آن‌هاست.»

سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، با لحن صریح‌تری، احتمال خروج از برجام را بعید ندانسته است. او، روز سه شنبه طی سخنرانی در انستیتوی تفکر استراتژیک ترکیه در آنکارا، با بیان اینکه صبر ایران در آستانه لبریز شدن است، تصریح کرد: «قرارداد هسته‌ای بیشتر از آنکه اقتصادی باشد یک توافق امنیتی بوده که با کل جهان در ارتباط است و در حالی که برجام بدلیل موضع آمریکا به مخاطره افتاده، هر لحظه امکان پایان یافتن آن وجود دارد.»

تحلیلگران بین المللی نیز معتقدند که دولت ترامپ تمام ابزار‌های غیرنظامی خود را برای اعمال فشار حداکثری بر ایران به کار گرفته است. اما ایران در مقابل این فشار‌های بی‌سابقه، سیاست صبر استراتژیک را در پیش گرفته است. سیاستی که ممکن است بزودی به نقطه پایان برسد. باربارا سالوین، رئیس برنامه آینده ایران در اندیشکده آمریکایی شورای آتلانتیک، یکی از این تحلیلگران است. از دیدگاه سالوین، دولت دونالد ترامپ از همان آغاز کارش، ایران را تحت فشار قرار داده و در عین حال بحران اشاعه هسته‌ای هم بروز نکرده است. به عبارت دیگر، ترامپ دو نتیجه دلخواهش را به طور همزمان بدست آورده است. اما سالوین بر این باور است که این دوران مطلوب ترامپ رو به پایان است چرا که کاسه صبر مقامات ایران در برابر اقدامات تقابلی کاخ سفید لبریز شده است.