فرارو- یک کارشناس مسائل بین الملل گفت: «آنچه ترکیه امروز به آن گرفتار شده و از آن رنج می برد بیش از آنکه ناشی از ساختارها، نهادها، فرهنگ و جامعه ترکیه باشد تا حدود زیادی ناشی از خصوصیات فردی آقای اردوغان است.»

شب گذشته ترکیه دچار کودتای نظامیان شد. تا ساعاتی از اردوغان خبری نبود. با این حال در ساعات ابتدایی صبح اخبار حکایت از شکست کودتا دارد. اردوغان در فرودگاه استانبول حضور یافت و این موضوع را بیان کرد. اما نظامیان در بیانیه ای جدیدی همچنان بر نبرد تاکید کردند. اگرچه فتح الله گولن رهبر معنوی حزب عدالت و توسعه که در آمریکا به سر می برد این کودتا را محکوم کرده اما اردوغان رهبری کودتا را به وی نسبت داده است. در مقابل برخی تحلیل گران تمام این ماجرا را بازی کثیف اردوغان می دانند که قصد دارد قدرت خود را در ترکیه بیش از پیش تثبیت کند.

چرا در ترکیه کودتا شد؟

دکتر داود هرمیداس باوند استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: «حزب عدالت و توسعه و آقای اردوغان در سال های قبل در سایه موفقیت های اقتصادی محبوبیت بالایی بدست آورد. اما با شروع بهار عربی در منطقه آقای اردوغان گمان کرد می تواند با حمایت از مخالفین حکومت های وقت و با هزینه کم پیروزی بزرگی کسب کند.»

وی ادامه داد: «البته اردوغان ابتدا سعی کرد نقش میانجی را در لیبی و سوریه ایفا کند اما بعدا حتی در سفر به ایران صریحا عنوان کرد حکومت اسد بیش از سه ماه دوام نخواهد یافت. اما هیچ کدام از انتظارات اردوغان تحقق پیدا نکرد و به تدریج با مشکلات داخلی روبرو شد و در این مسیر اشتباهاتی نیز مرتکب شد و رابطه ترکیه با آمریکا تیره شد چراکه آمریکا در مورد کردها و به خصوص کردهای سوریه از وی حمایت نکردند.»

وی افزود: «اتحادیه اروپا و آمریکا نیز در قضیه سرنگون کردن جنگنده روسی از ترکیه حمایت نکردند. لذا اردوغان سعی کرد در ماههای اخیر در رابطه با روسیه و همچنین اسرائیل تجدیدنظر کند.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «با این حال جامعه ترکیه دچار یک بحران بالقوه و تا حدودی بالفعل شده است. این کودتا چه از سوی طرفداران فتح الله گولن صورت گرفته باشد و چه از سوی دولت مهندسی شده باشد تا برای آینده با دست قوی تر بتواند مقاصد خود را برای تغییر قانون اساسی و افزایش اختیارات رئیس جمهوری پیش ببرد مهم نیست و حتی اگر این کودتا شکست بخورد حاکی از آن خواهد بود که ترکیه در داخل جامعه خود دچار مشکل شده است.»

وی ادامه داد: «برخورد دولت ترکیه با کردها در دیار بکر جامعه را به دوگانگی درونی تبدیل کرده است. کودتاگران ظاهرا قصد داشتند در مخالفت با حکومتی مذهبی، حکومتی سکولار با توجه به موضوعاتی چون دموکراسی و حقوق بشر روی کار بیاورند. منتهی همانطور که عنوان شد حتی شکست کودتا نیز وجود مشکلات بالقوه در جامعه ترکیه را نفی نمی کند و در نهایت منجر به تحمیل یک حکومت نظامی و امنیتی به جامعه ترکیه خواهد شد که از ارزش هایی مانند دموکراسی می کاهد.»

وی افزود: «با این وضعیت در ترکیه حتی احتمال موافقت با ورود این کشور به اتحادیه اروپا سخت تر شده است چراکه کشورهایی در اتحادیه اروپا پذیرفته می شوند که اعتقادی کامل به دموکراسی، حقوق بشر و حکومت قانون داشته باشند.»

این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: «لذا حوادث بوجود آمده در ترکیه بیش از پیش ترکیه را به سمت حکومت فردی که دچار خودبزرگ بینی شده و خواهان استمرار بقای خود است ولو اینکه عنوان جمهوری داشته باشد پیش می برد. چنانکه در بسیاری از کشورهای خاورمیانه رئیس جمهور یک رئیس جمهور دائمی یا موروثی بود و این راهی که ترکیه در پیش گرفته کم و بیش چنین تصوری را القا می کند.»

وی ادامه داد: «اگرچه ترکیه سعی دارد ترکیه دوران سلطان سلیمان را احیا کند اما ترکیه آرام که دارای موفقیت های اقتصادی بود اکنون تبدیل به ترکیه ای شده که دچار بحران های درونی است و جامعه ای که از درون دچار برخورد با خود است. لذا حتی اگر باور کنیم که کودتا را خود دولت مهندسی کرده است برآیند منفی آن به خود دولت باز خواهد گشت و این تشتت و تعارض درونی در آینده نزدیک ممکن است به اشکال دیگری بروز و ظهور کند.»

باوند در پاسخ به این سوال که با توجه به اتفاق اخیر در ترکیه این گزاره که عنوان می شد دموکراسی در ترکیه نهادینه شده و این کشور تبدیل به الگویی برای کشورهای اسلامی شده است آیا با تردید مواجه شده است؟، گفت: «به نظر من ترکیه اکنون به سمت نوعی حکومت با اختیارات فراقانونی و فردی (اگر نگوییم استبدادی) حرکت می کند.»

وی ادامه داد: «وقتی افراد دچار بیماری خودبزرگ بینی می شوند و سعی می کنند خود تصمیم گیرنده باشند حتی در درون حزب نیز شکاف ایجاد می شود چنانکه داوود اوغلو که انتقاداتی به اردوغان داشت از نخست وزیری کناره گیری کرد.»

وی افزود: «همچنین نافرجامی ها و شکست ها در سیاست خارجی بدون تردید تاثیر نسبی در وضعیت سیاسی و اقتصادی ترکیه بوجود آورده و لذا همه این عوامل حاکی از این است که این خط مشی اگرچه پیش از این دست آوردهایی داشته اما به تدریج در درون خود مشکلاتی بوجود آورده است و کودتا نیز نمود دیگری از این مشکلات و تعارض داخلی در ترکیه است.»

باوند در پایان تصریح کرد: «بنابراین در مجموع می توان چنین گفت که آنچه ترکیه امروز به آن گرفتار شده و از آن رنج می برد بیش از آنکه ناشی از ساختارها، نهادها، فرهنگ و جامعه ترکیه باشد تا حدود زیادی ناشی از خصوصیات فردی آقای اردوغان است.»