فرارو- از «نظارت» بیشتر تا «ساماندهی»، سرنوشتی است که برای تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران در حال رقم خوردن است. هر چند نظارت بیشتر هنوز در مسیر تایید و تکذیب سرگردان است. 

به گزارش فرارو، دستیابی به نخستین توافق هسته‌ای، توسط چهارمین تیم مذاکره کننده ایران پس از ۱۱ سال از بازگشایی این پرونده در عرصه بین المللی، در داخل ایران با واکنش‌های متفاوتی روبرو شد. 

نمایندگان ایران و کشورهای عضو گروه ١+۵ روز ٢۴ نوامبر (٣ آذر) پس از چند دور مذاکره، بر سر طرحی شش ماهه موسوم به «برنامه اقدام مشترک» به توافق رسیدند. 

براساس این توافقنامه، قرار شد جمهوری اسلامی بخشی از برنامه‌های هسته‌ای خود را محدود و امکان بازرسی گسترده‌تر را فراهم کند و طرف مقابل نیز ضمن خودداری از وضع تحریم‌های جدید، برخی تحریم‌های مالی را کاهش دهد. 

 

استقبال و حمایت از این تیم و توافق حاصل شده بخش پررنگ واکنش‌ها بود که در روزهای ابتدایی پس از مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ در ژنو۳ بروز پیدا کرد. 

با این حال کم کم جریانات تندروی داخلی با جمع و جور کردن خود حملات سازماندهی شده‌ای به این توافق را آغاز کردند؛ توافق ژنو۳ چون عمدتا توسط یک طیف سیاسی نشانه گرفت شد بیش از پیش رنگ و بوی سیاسی به خود گرفت. 

تسلیم، وادادگی و جام زهر از جمله تعابیری بود که منتقدان علیه تیم مذاکره کننده هسته‌ای و همچنین توافق حاصل شده مطرح کردند؛ منتقدانی که خود را از جمله پیروان راستین و واقعی انقلاب و ولایت فقیه معرفی می‌کنند. 

این در حالی است که توافق ژنو در‌‌ همان ابتدا توسط مقام معظم رهبری در پاسخ به پیام تبریک حسن روحانی رییس جمهوری مورد تایید قرار گرفت بود. 

ساعاتی پس از توافق ایران و گروه ۱+۵، حسن روحانی رییس جمهوری، با ارسال پیام تبریک به مقام معظم رهبری نوشت: دستاوردهای قطعی این توافق اولیه، به رسمیت شناخته‌شدن حقوق هسته‌ای ایران و حراست از دستاوردهای هسته‌ای فرزندان این مرز و بوم بوده است و در کنار آن با توقف روند تحریم‌های ظالمانه، بخشی از فشارهای غیرقانونی در تحریم‌های یک‌جانبه برداشته و فروپاشی سازمان تحریم آغاز شده است. درنتیجه این ابتکار ایران اسلامی و استقامت ملت بزرگ ایران، قدرتهای بزرگ به این نتیجه رسیدند که تحریم و فشار، راه به جایی نخواهد برد...» 

مقام معظم رهبری هم در پاسخ به این پیام تبریک نوشتند: «دستیابی به آنچه مرقوم داشته‌اید در خور تقدیر و تشکر از هیئت مذاکرات هسته‌ای و دیگر دست‌اندرکاران است و می‌تواند پایه‌ اقدامات هوشمندانه‌ بعدی قرار گیرد...» 

با این حال این تایید و حمایت هم سبب نشد که منتقدان مدعی ولایت مداری دست از انتقادات خود بردارند و از تریبون‌هایی مختلف به این توافق و تیم مذاکره کننده حمله نکنند. 

با این حال پس از آنکه این انتقادات مسیری که تیم مذاکره کننده پیش گرفت بود را تغییر نداد، منتقدان برای تخطئه آن روش دیگری را انتخاب کرد و آن مانور روی تشکیل شورایی برای نظارت بیشتر بر تیم مذاکره کننده هسته‌ای بود. 

این در حالی است که بر اساس آنچه که محمد جواد ظریف، مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران و سایر اعضای تیم هسته‌ای اعلام کرده‌اند تاکنون هر نوع تصمیم گیری در مذاکرات زیر نظر شورای عالی امنیت ملی و با تایید این شورای متشکل از سران نظام گرفته شده است. 

بنابراین برای افکار عمومی ضرورت تشکیل شورای دیگر آن هم با حضور مقاماتی که قطعا عضو شورای عالی امنیت ملی هستند پوشیده مانده بود. 

برای اولین بار اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بود که از تشکیل چنین شورایی خبر داد. او مدعی شد که شورایی با حضور سران سه قوه و برخی مسئولان ارشد کشور برای نظارت و تعیین چارچوب‌ها در مذاکرات هسته‌ای تشکیل شد است. 

او درباره تشکیل چنین شورای گفته بود که «دلیل این اقدام این بود که در مرحله اول آنطور که باید و شاید مذاکرات به نفع ما پیش نرفت.» 

با این حال ادعای کوثری جز توسط یک نماینده دیگر یعنی ابراهیم آقامحمدی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مورد تایید قرار نگرفت. از علی اکبر صالحی، معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی و عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده و محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گرفته تا علاء الدین بروجردی، ریییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی تشکیل چنین شورایی را تایید نکردند. 

تا اینکه امروز حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور در حاشیه نشست همایش ملی پژوهش در قانون‌گذاری مهر ابطال بر این شورا زد و گفت: هیئت نظارت در تیم مذاکره کننده از سوی مجلس مشخص شد که وزارت خارجه آن را قبول نکرد.

با این حال «ساماندهی» شرایط متفاوتی داشته است. برخلاف تشکیل شورایی برای نظارت بر تیم مذاکره کننده هسته‌ای «ساماندهی» تیم مذاکره کننده هسته‌ای رنگ و بوی جدی‌تر به خود گرفته است. 

علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی چند روز پیش در حاشیه مراسم گرامیداشت یاد و خاطره شهدای هسته‌ای، با تاکید بر ضرورت سازماندهی تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران گفت: با مجوز رییس جمهور گروه فنی این سازمان در تیم کار‌شناسی هسته‌ای تقویت می‌شود تا شمار کسانی که از این سازمان در گروه مذاکره کننده هستند و بنیه فنی این گروه را تشکیل می‌دهند بیشتر شود. 

وی افزود: چون از حالا به بعد مذاکرات وارد جزییات می‌شود و این جزییات مشمول مسئله چرخه سوخت، ‌ راکتور آب سنگین اراک و موارد دیگر است، نیاز به تخصص‌های مختلف وجود دارد تا وقتی در مذاکرات مطلبی مطرح می‌شود کار‌شناسان بتوانند راه حل ارائه کنند. 

این پیشنهاد با استقبال تیم مذاکره کننده هسته‌ای روبرو شد. در همین حال عباس عراقچی اعلام کرده بود که همزمان با شروع مذاکرات مربوط به گام نهایی با توجه به گستردگی و پیچیدگی موضوعات حتما از تقویت تیم‌های کار‌شناسی و تخصصی‌تر شدن آن استقبال می‌کنیم و احتمال ساماندهی مجدد تیم کار‌شناسی وجود دارد. 

بر این اساس اضافه شدن کار‌شناسان بیشتری از سازمان انرژی اتمی به تیم مذاکره کننده هسته‌ای وجود دارد.