مصباحی مقدم: دولت احمدی‌نژاد فقط دنبال لبخند کوتاه‌مدت مردم است

رئیس کمیسیون تحول اقتصادی مجلس نگاه هشدار دهنده ای نسبت به اقدامات دولت دارد.

حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم در گفت و گویی با خبرآنلاین مروری بر ناگفته هایی از وضعیت اقتصادی این روزهای کشور دارد.

آقای مصباحی مقدم! نفت را برای سال آینده در بودجه چند دلار می بندید؟
پیش بینی ما همان حدود 80 دلار است. تصور نمی کنم خیلی بالاتر برود. ممکن است که دولت رقم بیشتری را مبنا قرار دهد تا دستش در بودجه بازتر باشد اما پیش بینی می کنم که مجلس نفت را با همان حدود 80 دلار برای سال آینده ببندد.

با رقم 80 دلار فکر می کنید بودجه عملیاتی شود، با توجه به تجربه شکاف های بزرگی که هر سال در عملیاتی نشدن بودجه می بینیم؟
عنوان بودجه عملیاتی وقتی معنی داشت که دولت برنامه های مشخصی ارائه بدهد و تعداد برنامه ها با رقم اعلامی بودجه منطبق باشد و مشخص باشد هر وزارت خانه می خواهد با آن چه تعداد کار انجام دهد. متاسفانه سال هاست شعار بودجه عملیاتی داده شده اما از بودجه عملیاتی خبری نیست.

خوب با این اوصاف بودجه نویسی کاری بیهوده محسوب نمی شود؟ وقتی دخل و خرج کشور هیچ وقت منطبق با بودجه نوشته شده نیست، مثلا در مورد فروش شرکت های دولتی، قرار بود 362 هزار میلیارد ریال درآمد حاصل شود که ابدا چنین رقمی حاصل نشده است. در چنین شرایطی چطور به بودجه نویسی و اجرای آن امیدوار می توان بود؟
در مورد واگذاری شرکت های دولتی و هم چنین میزان عملیاتی شدن بودجه می توان گفت که هم دولت های گذشته و هم دولت کنونی تقریبا مشابه هم عمل کردند. این طور نیست که بگوییم که این دولت این ویژگی ها را دارد. مثلا در مورد وابستگی بودجه به نفت از ابتدای انقلاب تا کنون، همین روند طی شده است .دائما با یک عدم تراز رو به رو بودیم. اما نکته مهم جهت گیری و سیری است که باید طی کرد. در حال حاضر می توان گفت که تراز بودجه روند مثبتی را طی می کند، هر چند سرعت این روند مثبت را متناسب با سیاست گذاری ها نمی دانیم اما مسیر به درستی در حال طی شدن است. به عبارتی می توان گفت انتظارات و توقعاتی که سیاست گذاری های کلان و برنامه های پنج ساله داشته به دقت رعایت نشده است اما این معنی نیست که مسیر را اشتباه می رویم. مثلا نرخ رشد اقتصادی را در پیش بینی ها همواره دیدیم.

اما گزارش دیوان از برنامه چهارم دقیقا تاکید داشت که نرخ رشد روندی منفی را طی می کند.
نه ، رشد منفی نیست، هنوز نرخ رشد مثبت است اما فاصله زیادی دارد با آنچه پیش بینی می کردیم.

اما گزارش برنامه چهارم از رشد منفی خبر می دهد.
آنچه گزارش دیوان محاسبات می گوید، مربوط به یک سال است، اما اگر 5 سال اجرای برنامه چهارم را در نظر بگیریم روند نرخ رشد مثبت است. پیش بینی این بود که میانگین 8 درصد باشد اما الان نرخ رشد کمتر از 4 درصد است.

خوب این یعنی کشور در سراشیبی مهلکی قرار دارد. در برنامه پنجم می خواهیم غیرواقعی تصور کنیم کشور به سمت نرخ رشد مثبت می رود؟
تعبیر شما درست نیست، سراشیبی وقتی است که نرخ رشد ما منفی شده باشد، اگر نرخ رشد مثبت و لو اندک باشد، سر بالایی را طی می کنیم، اما در حد مطلوب نیست، ظرفیتهای ما بیش از نرخ های رشد کنونی است. گزارشهای صندوق بین المللی پول را نگاه کنید حکایت از روند مثبت و خوش بینانه دارد. من اعتقاد دارم، نه این مقدار خوش‌بینانه، نه به آن اندازه بدبینانه، نباید به اوضاع کنونی نگاه کرد.

آقای مصباحی مقدم به عنوان یکی از چهره های اقتصادی و مطرح مجلس پس اشکال کار کجاست؟ اگر دولتهای قبلی هم مانند دولت کنونی همین ضعف ها را داشتند پس چرا اقتصاد کشور این روزها صدمه جدی تری می بیند؟
من با دیدگاه شما موافق نیستم، هم اوضاع را به طور نسبی مثبت می بینم، هم به آینده امیدوارتر هستم. گزارشی که فعالان بخشهای اقتصادی مختلف کشور، یعنی غیردولتی ها خدمت مقام معظم رهبری ارائه دادند که هم ضعف ها را بیان کردند و هم قوت ها را نشان وضع نسبتا خوبی در صنعت، معدن، تجارت، مسکن و صادرات داشت و امیدوتر کننده بود. بگذارید من حرف اساسی تری را مطرح کنم که شاید شما هم دنبال آن باشید. ظاهر شعارهای دولت نشان می دهد که بیش از آن که در کشور بلند مدت بیاندیشیم، میان مدت نگاه می کنیم. بیش از آن که به سرمایه گذاری فکر کنیم به توزیع ثروت فکر می کنیم. شاید در یک دوره ای در یک مدتی در یک سطوحی این نوع نگاه و تدبیر هم به جا و به حق باشد. این درست است که ما نباید در جامعه خانواده فقیر داشته باشسیم و باید فقر خانواده های فقیر را از بین ببریم و این مستلزم یک حمایت مالی و توزیع منابع ثروت نسبت به خانواده های فقیر جامعه است. کاری که مجلس هفتم و هشتم و هم چنین دولت های نهم و دهم دنبال کرده و به نتایج مثبتی هم رسیده اند. شاهدش هم این که ضریب جینی متعادل شده و نشان می دهد که فاصله در آمدی در کشور کاهش پیدا کرده است.

باز به همان گزارش های دیوان محاسبات از برنامه چهارم توسعه و هم چنین گزارش تیم تفحص مجلس از برنامه چهارم نگاه کنید متوجه می شوید که این طور نیست.
خیر. در دولت هشتم (دولت آقای خاتمی) حداکثر حقوق نسبت به حداقل حقوق بالای سی برابر بود اما الان به کمتر از 15 برابر کاهش پیدا کرده است و ما در قانون مدیریت خدمات کشوری پیش بینی کردیم که در پایان سال 1393 این رقم به 7 برابر کاهش یابد. آمار و ارقام را که نگاه کنید این روند مثبت را می بینید . توزیع سهام عدالت و یارانه ها این معنی را تا حدودی محقق کرده است.

وضع اقتصاد در نگاه کلان بدتر شده است؟
به نظر من با گذشته مقایسه کنید حتما وضع اقتصاد کشور بهتر شده است.

اما تجربه نشان داد دولت احمدی نژاد زیر بار چنین برنامه هایی نمی رود و برایش هدف دادن پول نقد به مردم است.
واقعا نمی دانم چرا ایشان به سرمایه گذاری اولویت نداد. شاید از نظر روانی پاسخ مثبتی از جامعه نمی توانست دریافت کند تا بستر اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها را به کمک آن فراهم کند و به همین دلیل خود را ناگزیر می دید تا پول نقد با این شیوه به مردم بدهد. شاید برای ورود به این شیوه اجرا لازم بود، اما حالا دیگر نمی توانیم بپذیریم که بر این تاکید کنند که یارانه ها می خواهد سه برابر شود. این رفتارحکایت از چیز دیگری دارد. دیگر نمی توان گفت که دولت با دادن پول نقد فقط می خواسته بستر ورود به اجرای این قانون را فراهم کند و آمادگی ذهنی لازم را برای ورود به این قانون فراهم کند.

همین طور که شما می گویید دولت دارد پول هایی که از آزاد سازی قیمت هم به دست نیامده و پول مستقیم نفت است به مردم می دهد؟
بله متاسفانه منابعی که از اجرای طرح به دست نیامده و از جای دیگری برداشته می شود نیز به عنوان یارانه به مردم داده می شود و به یک اصل تبدیل می شود. این یک نگاه کوتاه مدت است و نه بلند مدت و این همان موضعی است که من نسبت به آن بارها هشدار دادم.

یعنی نگاهی از سوی دولت آقای احمدی نژاد وجود دارد که به اقتصاد کشور ضربه می زند؟
بله مسلما ضربه می زند و با این روند ما مطمئنا دچار کسری بودجه می شویم.

این یعنی اقتصاد فدای نگاه سیاسی شده و برای کشور هم راه فراری نیست؟
این حرف دور از واقعیت نیست که بگوییم به جای این که نگاه ما نگاه کلان اقتصادی باشد، یک نگاه کوتاه مدت با هدف راضی کردن مردم آن هم به قیمت بدهکار کردن خزانه و عدم سرمایه گذاری، جلوگیری از افزایش اشتغال و ...است. ما داریم کاری می کنیم که کوتاه مدت لبخند مردم دیده شود و این نوع رضایت مندی مردم اثر مثبت بلند مدتی را به دنبال ندارد و از این جهت تاکید می کنم که دولت باید سرمایه گذاری بلندمدتی را هدف قرار دهد حتی در بخش عمران عمومی که ما بودجه خوبی را امسال دیده ایم. 

یعنی راضی کردن مردم از دولت با دادن پول نقد به چه قیمتی؟
به نظر می رسد رویکرد دولت از این که می خواهد مردم را به هر شکلی راضی نگه دارد با غفلت از کارهای اساسی رو به رو شده که بهتر این بود که یک کار اساسی و مهم تری انجام می شد. این رویکرد اصلا درست نیست. البته منظورمان این نیست که دولت به فکر مردم نیست و نمی خواهد مشکلات آن ها را حل کند اما نگاه کلان به اقتصاد ندارد.