یک سال گذشت؛ تب و تاب خفیف برای فاز دوم

فرارو- هدفمندی یارانه ها یک ساله شد. دولت در تدارک جشن یک سالگی هدفمندی است. این روز ها زمزمه آغاز فاز دوم آن به گوش می رسد. اما به نظر می رسد در این باره تردید هایی وجود دارد. وضعیت یارانه نقدی بخش تولید، نرخ بنزین و گزارش تخلفات گسترده دولت در اجرای هدفمندی باعث شده است که اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها با چالش هایی رو به رو شود.

به گزارش فرارو؛ فردا همایش سالروز اجرای قانون هدفمندی یارانه های با حضور رییس جمهور، معاون اول و تعدادی از وزرا، رییس کل بانک مرکزی، رییس شورای رقابت و استانداران در تهران آغاز به کار می کنند. همایشی که در آن قرار است دست آوردها اجرای قانون تشریح شود. قانونی که به عنوان جراحی بزرگ توسط رییس دولت از آن یاد شد.

محمود احمدی نژاد یک سال پیش در یکشنبه شبی تاریخی اعلام کرد که اجرای قانون هدفمندی یارانه ها آغاز شده است. احمدی نژاد در آن شب به مردم اطمینان داد که هیچ اتفاق ناگواری رخ نخواهد داد، فقط فاصله ی طبقاتی از بین خواهد رفت و قدرت خرید مردم افزایش خواهد یافت. وی در آن شب از مردم خواست در خرج کردن "یارانه نقدی" عجله به خرج ندهند، از مصرف گرایی بیش از حد خودداری کنند.

پس از آن اجرای قانون آغاز شد. قانونی که باید 5 ساله اجرا شود. هر سال 20 درصد از یارانه حامل های انرژی حذف شود. و در ازای آن و از طریق حذف این یارانه و درآمدی که دولت کسب می کند "پول نقد" به مردم داده شود. دولت در ابتدا با توپ پر کار را آغاز کرد. اما از همان آغاز، کارشناسان اقتصادی بیش از دولت نگران وضعیت بودند، آن ها دقیقا می دانستند که اجرای این قانون چه ساز و کارهایی می طلبد و چه دشواری هایی دارد. اما همراهی همدلانه ای داشتند. انتقاد می کردند و از قانون نیز دفاع می نمودند.

کارشناسان می گفتند که اجرای قانون مستلزم تقویت بخش تولید و کنترل واردات است. آن ها می گفتند که اگر یارانه حامل های انرژی حذف شود و به بخش تولید کمکی نشود باز همان آش است و همان کاسه، چه بسا بدتر. صنعت و کشاورزی کشور نابود می گردد و واردات افزایش می یابد. ورشکستگی واحد های تولیدی و بیکاری از عواقب عدم توجه به تولید است.

دولت به خود مطمئن بود. می گفت که تمام شرایط را سنجیده است. "یارانه نقدی" بخش تولید هم محفوظ است. دولت گفت که "بسته های حمایتی" تدوین کرده ایم. هدفمندی آغاز شده بود. خبری از "یارانه نقدی" تولید، "بسته های حمایتی" و "تسهیلات بانکی" نشد. ورشکستگی ها روز افزون شد.

در سال گذشته قرار بود 2هزار و 950 میلیارد تومان به بخش صنعت پرداخت شود، اما از این رقم مصوب تنها 510 میلیارد تومان به این بخش اختصاص یافت. در سال جاری نیز 10 هزار میلیارد تومان برای اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها برای تولیدکنندگان پیش‌بینی شده بود که براساس برنامه، مقرر شد تا 60 درصد از رقم مذکور به بخش صنعت و معدن اختصاص پیدا کند که از این رقم و بر اساس آمار اعلام شده از سوی دولت، تاکنون یکهزار و 400 میلیارد تومان به بخش صنعت اختصاص پیدا کرده است.

این شرایط باعث شده است که تولید کنندگان به ناله بیافتاند. مجبور به کم فروشی و گران فروشی شوند. گران فروشی آن ها باعث تعطیلی شان می شود. وقتی که تعطیل می شوند یا این که توان تولید ندارند، دولت برای جبران کمبود کالا به واردات پناه می برد. این اتفاق رخ داده است. در همه عرصه ها واردات بیداد می کند. کالای بی کیفیت و ارزان وارد می شود تا " یارانه نقدی" مردم صرف خرید آن ها شود.

صدای پارلمان هم در آمده است. بارها و بارها اعتراض کرده اند. نمایندگان معتقدند دولت قانون را درست اجرا نکرده است. یارانه بخش تولید را نداده است. این یک ایراد پارلمان به اجرای قانون است. ایراد دیگر به تخلفات آشکار در پرداخت یارانه نقدی به مردم است. دولت طبق قانون باید از طریق درآمد حاصله از اجرای قانون هدفمندی یارانه نقدی را پرداخت کند. اما عملا یارانه نقدی از محل های دیگر تامین می شود. و از مجرای اصلی خود پرداخت نمی گردد. نهاد نظارتی پارلمان معتقد است که دولت تاکنون مرتکب تخلف 15 هزار میلیاردی در اجرای هدفمندی شده است.

یک سال از اجرای هدفمندی گذشته است. نرخ حامل های انرژی افزایش چشمگیری داشته است. قیمت بسیاری از مواد مصرفی گران شده است. یارانه نقدی جوابگوی این میزان گرانی نیست. تولید به شهادت تولید گران رو به موت است. مصرف کاهش یافته است. این دست آورد است. مصرف آب، برق، بنزین، گاز افت کرده است اما نه به آن میزان که پیش بینی می شد. اکنون دولت در فکر اجرای فاز دوم هدفمند کردن یارانه ها است، اما با احتیاط. هنوز درباره قیمت بنزین تصمیم نگرفته است. سهمیه بندی بنزین دی ماه را نیز همانند گذشته تعیین کرد.

با آغاز شمارش معکوس برای اجرای فاز دوم جراحی اقتصادی، 2 سناریو عرضه بنزین تک نرخی و 2 نرخی در دستور کار ستاد هدفمندی یارانه ها قرار گرفته است. در صورتی که دولت به عرضه بنزین تک نرخی رای بدهد باید با سهمیه های بنزین نیمه یارانه ای خداحافظی کرد و در صورت توافق اعضای دولت برای عرضه بنزین دو نرخی احتمال اختصاص سهمیه نیمه یارانه ای به صورت ماهانه و یا سه ماهه به خودروهای شخصی وجود دارد. هنوز در خصوص قیمت و نحوه عرضه بنزین تصمیم گیری نهایی نشده است اما تاکنون دستگاه‌های مختلف سناریوهای مختلف قیمتی از 480 تا 1000 تومان به ستاد هدفمندی یارانه‌ها ارائه کرده اند.

از طرف دیگر وزارت نیرو اعلام کرده است که افزایش قیمت آب در سال جاری منتفی است. معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با اعلام اینکه وزارت نیرو به دنبال دستیابی به قیمت تمام شده آب است، در عین حال گفت: «ستاد هدفمندی یارانه‌ها تدبیر کرده است که فاز جدید افزایش قیمت آب در سالجاری اجرایی نشود.» پیش از این نیز اخباری مبنی بر عدم افزایش قیمت نان در سال جاری منتشر شده بود.

به این ترتیب فاز دوم هدفمند کردن یارانه ها با تب و تاب کمتری دنبال می شود. این تب و تاب خفیف شاید ناشی خونریزی شدید در فاز اول جراحی اقتصادی باشد. خونریزی که بخش های مهمی از اقتصاد کشور را زمینگیر کرده است. البته شاید این تب و تاب اندک بی ارتباط با برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی نیز نباشد.