سفر جلیلی به روسیه می‌تواند در ارتباط با غنیمت گرفته شدن پهپاد باشد / منافع ملی چراغ راه روابط ایران و روسیه شود

فرارو- به گفته کار‌شناس حوزه قفقاز و آسیای میانه، سفر بدون اعلام قبلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به روسیه می‌توان به موضوع غنیمت گرفته شدن پهپاد جاسوسی آمریکا ارتباط داشته باشد.

شعیب بهمن، پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات ایران و اوراسیا، در گفتگو با فرارو با بیان این مطلب گفت: سفر سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی به مسکو را شاید بتوان به دو موضوع مرتبط دانست، نخست بحث به غنیمت گرفتن هواپیمایی جاسوسی RQ-۱۷۰ آمریکا توسط جمهوری اسلامی و دوم همچون گذشته پرونده هسته‌ای ایران.

وی در تشریح موضوع نخست گفت: پس از به غنیمت گرفتن شدن هواپیمایی جاسوسی RQ-۱۷۰ آمریکا توسط جمهوری اسلامی، اخبار بسیاری منتشر شده است مبنی بر اینکه روس‌ها و چینی‌ها درخواست کرده‌اند تا از این هواپیما بازدید کنند، چرا که این هواپیمای جاسوسی در نوع خود از پیشرفته‌ترین هواپیماهایی جاسوسی است و دارای تکنولوژی منحصر بفردی است. از این رو شاید بتوان سفر دبیر شورای عالی امنیت ایران به روسیه را از یک جهت در ارتباط با این هواپیما دانست.

بهمن با بیان اینکه مهم‌ترین دلیل سفر جلیلی به مسکو را باید در ارتباط با‌‌ همان موضوع سنتی یعنی پرونده هسته‌ای ایران دانست گفت: طی هفته‌های اخیر به خصوص پس از انتشار آخرین گزارش مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران که طی آن آژانس مدعی وجود ابعاد احتمالی نظامی در این برنامه شده بود، فشارهای بین المللی بر جمهوری اسلامی افزایش یافته است.

وی افزود: بر این اساس مذاکره کننده ارشد هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به روسیه سفر کرد تا با توجه به بروز اختلافات تازه در مناسبات مسکو و غرب رایزنی‌های تازه‌ای را در راستای کاهش فشارهای بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران داشته باشد.

پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات ایران و اوراسیا تصریح کرد: همزمان با آغاز فشارهای بین المللی بر جمهوری اسلامی، مناسبات مسکو در عرصه جهانی نیز با موضوعاتی همچون استقرار سپر دفاع موشکی ناتو در ترکیه و همچنین انتخابات دوما و متهم شدن هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا از سوی ولادمیر پوتین، نخست وزیر روسیه به دخالت در مسائل داخلی این کشور؛ دست خوش تغییرات جدی شد و منجر به آن شده است تا یکبار دیگر شکافی تازه در روابط روسیه با غرب ایجاد شود.

بهمن افزود: بر همین اساس و در شرایطی که نگاه جمهوری اسلامی به روسیه نگاه یک متحد استراتژیک است با وجود آنکه تلاش می‌شود این رویکرد و نگاه هم چندان علنی نشود، شکاف تازه در روابط مسکو و غرب به فرصت مناسبی برای آغاز رایزنی‌های جدید به منظور تغییر فضای حاکم بر پرونده هسته‌ای ایران تبدیل شد.

این کار‌شناس حوزه قفقاز و آسیای میانه درباره اینکه تا چه میزان می‌تواند به رایزنی‌های انجام گرفته با روسیه متکی باشد و روی آن حساب باز کند گفت: به هر حال رابطه ایران و روسیه همواره یک نوع رابطه ضد و نقیضی بوده است برخی در ایران و حتی در روسیه معتقدند که دو کشور می‌توانند با یکدیگر اتحاد استراتژیک برقرار کنند.

وی افزود: به عکس هم عده‌ای در دوکشور معتقدند با نگاه تاریخی به این رابطه و زخم‌های که بر بدنه آن وجود دارد یعنی جهت گیری‌های ایران در دوران جنگ سرد از یک سو و تجاوزاتی که روس‌ها در برش‌های تاریخی به ایران داشته‌اند از سوی دیگر، سبب شده است که ایران و روسیه نتوانند یک رابطه استراتژیک با یکدیگر برقرار کنند.

بهمن تاکید کرد: با این حال آنچه به خصوص دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران در قبال رابطه با روسیه باید مد نظر قرار دهند و آن را مبنای رایزنی‌های خود قرار دهند منافع ملی است و منافع ملی باید به چراغ راه روابط ایران و روسیه تبدیل شود.

به هر حال این یک مسئله غیر قابل کتمان است که همواره در طول تاریخ روابط ایران و روسیه دارای یک ضلع سومی بوده است و این ظلع سوم بر این رابطه تاثیرگذار بوده است. در یک دوره ایفای نقش ضلع سوم بر عهده انگلستان بود و در دوره‌ای دیگر به خصوص پس از دوران جنگ سرد آمریکا این نقش را برعهده گرفته است.

بر این اساس همواره روابط ایران و روسیه متاثر از یک رابطه سومی بوده است که همین موضوع منجر به آن شد که به خصوص در ایران یک نگاه همراه با تردید نسبت به رابطه با روسیه حاکم شود، بر این اساس جمهوری اسلامی بهتر است به جای آنکه به دنبال تعاریف در روابط خود با روسیه باشد در این رابطه بر منافع ملی خود تاکید کند و تامین منافع ملی را بر هر چیز دیگری ارجحیت دهد.