تهیه اسنادی مهم درباره مظفر بقایی

مجموعه‌ای از اسناد مرتبط با مظفر بقایی فعال سیاسی سال‌های منتهی به کودتای 28 مرداد، برای نخستین بار از سوی مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی خریداری شد، اما هنوز سرنخی از وصیتنامه بقایی که اطلاعات مهمی از ترور تیمسار افشارطوس رییس شهربانی دولت مصدق را افشا کرده، در دست نیست. 

علی ططری، رئیس مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن اعلام این خبر گفت: یکی از وظایف مرکز اسناد، تهیه هرگونه سند مرتبط با نمایندگان مجلس است و در همین راستا با توجه به ابهامات درباره زندگی و فعالیت‌های سیاسی مظفر بقایی، ما در سال‌های اخیر به طور ویژه به دنبال تهیه هر گونه سند مرتبط با او بوده‌ایم.

وی با بیان اینکه «تاکنون چند مجموعه سند مرتبط با مظفر بقایی شناسایی شده است» افزود: نخستین مجموعه را که شامل 250 عریضه مهم خطاب به پدر مظفر بقایی (میرزا شهاب کرمانی راوری) که خود در دهه اول سده جاری (حوالی سال 1304) نماینده مجلس بود، از یکی از مجموعه‌داران خریداری کرده‌ایم.

رئیس مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: این سندها نخستین مجموعه مرتبط با مظفر بقایی است که البته هنوز به صورت کامل بازیابی نشده، اما حاوی مطالبی خصوصی و مهم از مشاهیر و موکلین آن دوره خطاب به پدر مظفر بقایی است.

ططری اسناد اخیر را با توجه به ابهامات زیاد پیرامون نقش مظفر بقایی در تحولات سیاسی دوران ملی شدن صنعت نفت، «بی‌نظیر» عنوان کرد و گفت: این مجموعه ارزشمند و منحصر به فرد، شامل اعلامیه‌ها و کارت‌های عضویت و دفترچه حزب زحمتکشان، اسناد مربوط به ابوالفتح صالح (پدر اللهیار صالح) کارگزار سیاسی آذربایجان در زمان احمد شاه و عکس‌هایی از مسعود فروغی پسر محمدعلی فروغی است.

وی همچنین درباره اسنادی درباره احتمال یافتن وصیتنامه مظفر بقایی در اسناد صندوق کارپردازی مجلس گفت: سال‌ها پیش شایعاتی از این دست مطرح بود، اما همکاران ما در سال 85 تمام اسناد صندوق کارپردازی را بازیابی و اسکن کردند، ولی سرنخی از وصیتنامه مظفر بقایی نیافتند و به همین خاطر ما تمام همت خودمان را برای یافتن سندهایی درباره او و البته خارج از مجموعه خودمان گذاشته‌ایم.

رئیس مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در همین راستا از تلاش این مرکز برای تهیه هر گونه سندی درباره بقایی حتی در خارج از کشور خبر داد و افزود: نکته‌ای که اسناد اخیر برای ما آشکار کرد، این بود که هنوز اسنادی درباره مظفر بقایی در دست مجموعه‌داران و یا شاید در خارج از کشور است و ما تلاش می‌کنیم هر طور شده این اسناد را تهیه کنیم. 

مظفر بقایی کرمانی از جمله شخصیت‌های مرموزی بود که طی چند دهه حضور در صحنه سیاسی ایران، در نقش‌های متفاوت و متضادی ظاهر شد. او تحت تربیت پدرش «میرزا شهاب کرمانی راوری» که از فعالان انجمن‌های مخفی وابسته به «لژ بیداری ایران» و رهبر «مجمع احیاء نفوس» کرمان و نیز رئیس «فرقه دمکرات» کرمان بود، پرورش یافت و با راهیابی پدرش به مجلس شورای ملی در دوره چهارم، به تهران آمد.

بقایی در 18 سالگی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و پس از 9 سال اقامت در آنجا، به ایران بازگشت و فعالیت‌های سیاسی خود را با عضویت در حزب اتحاد ملی آغاز کرد. عضویت در حزب کار و سپس نوشتن مقاله در روزنامه «پند» (ارگان این حزب) و سپس پیوستن به حزب دمکرات قوام‌السلطنه و تأسیس شعبه آن حزب در کرمان از دیگر فعالیت‌های مظفر بقایی در این سال‌ها بود، او در دوره پانزدهم مجلس شورای ملی به این مجلس راه یافت و فعالیتش به عنوان نماینده کرمان در مجلس شورای ملی در دوره‌های شانزدهم و هفدهم ادامه یافت.

بقایی در سال 1320 به همراه خلیل ملکی حزب زحمتکشان ملت ایران را تاسیس کرد و با اینکه از بنیانگذاران جبهه ملی نیز بود، از سال 1321 به یکی از سرسخت ترین مخالفان دکتر مصدق تبدیل شد. مظفر بقایی پس از انقلاب به اتهام توطئه علیه نظام زندانی و در سال 1366 درگذشت.

با آنکه پیرامون شخصیت او، مقالات و کتب زیادی به رشته تحریر درآمده است، پیچیدگی نقش سیاسی مظفر بقایی به حدی است که کماکان چهره مرموز او در این عرصه در پرده‌ای از ابهام قرار دارد و مبهم‌ترین بخش زندگی او به وصیت‌نامه‌اش مربوط می‌شود که یکی از اسناد مهم تاریخ معاصر ایران به حساب می‌آید؛ در این سند تاریخی برخی اطلاعات مهم در خصوص ترور تیمسار افشارطوس رییس شهربانی دولت دکتر محمد مصدق افشا شده است.

بقایی در این وصیت‌نامه همچنین مطالبی را پیرامون مجالس شورای ملی و همچنین حقایقی ناگفته را در خصوص دولت ملی دکتر محمد مصدوق درج کرده است.