ضرورت تداوم «گفتگو»

فرارو- به نظر می رسد تنش‌های سیاسی موجود و اوضاع آشفته منطقه و کشورهای عربی مثل تونس، مصر، یمن و اردن، شرایط را به گونه‌ای پیش می‌برند که پرونده اتمی ایران از کانون توجه کشورهای غربی خارج شده و پیچیده‌تر از آنچه هم‌اکنون هست نخواهد شد.

به گزارش فرارو؛ مذاکرات هسته ای ایران و گروه ۵+۱ هفته گذشته در حالی به پایان رسید که طرفین اظهار نظرهای متفاوتی در باره دست آوردهای آن داشتند، ضمن اینکه در پایان مذاکرات استانبول هیچ تاریخ معینی نیز برای دور بعدی مذاکرات تعیین نشد. 

مقامات ایرانی با دو پیش شرط به استقبال مذاکرات رفته بودند: اصرار بر حق مسلم ایران براي غنی سازی اورانیوم و تاکید بر لغو تمامی‌تحریم‌ها و سپس گفتگو. 

سعید جلیل که ریاست تیم مذاکره کننده ایران را در اختیار داشت تاکید کرد که غنی سازی اورانیوم حق ایران است و پایان دادن به تحریم‌ها هم پیش شرط نیست بلکه پایان دادن به روندی غیرعادلانه است که علیه ایران اعمال شده است. 

جلیلی در پایان مذاکرات تاکید کرد که اروپایی‌ها به دنبال دیکته کردن میل و اراده خود بر ایرانی‌ها هستند و نه گفتگو. 

همچنین علی‌اصغر سلطانیه، نماینده دائم جمهوری اسلامی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نیز اعلام کرد «ایران قطعنامه‌های شورای امنیت را اجرا نخواهد كرد.» با این وجود مقامات ایرانی امکان ادامه مذاکرات را در آینده منتفی ندانسته و حتی دست آوردهای مثبتی نیز برای آن برشمردند، آقای احمدی نژاد از این حیث که طرفین در این مذاکرات نسبت به مواضع یکدیگر به شناخت مناسبی رسیدند، مذاکرات را سازنده قلمداد نمود و اظهار امیدواری کرد که این شناخت طرفین از مواضع یکدیگر، به توافقاتی نیز در آینده منجر گردد. 

در همین راستا، خبرگزاری روسی اینترفاکس از قول سلطانیه نوشت «تهران آماده انجام مذاكرات درباره تمام موضوعات دستور كار بین‌المللی ازجمله مسائل خلع سلاح، منع اشاعه سلاح هسته‌یی و تبادل سوخت هسته‌یی است.» با استنناد به این اظهارات، به نظر می رسد مقامات ایرانی هنوز احتمال مبادله سوخت هسته ای را منتفی ندانسته اند.

پیشنهاد جدید غرب
در نشست استانبول، غرب و امریکا چه پیشنهادی را در اختیار ایران گذاشتند؟
سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز پنج‌شنبه هفتم بهمن اعلام کرد، پیشنهاد جدیدی برای مبادله سوخت هسته‌ای در جریان مذاکرات استانبول به ایران ارائه شده است و گروه ۵+۱ منتظر پاسخ ایران به این پیشنهاد است. 

طبق گزارشها بر مبنای این پیشنهاد، ایران باید 2800 کیلوگرم از اورانیوم غنی سازی شده خود با درصد پایین را در اختیار کشوری ثالث قرار ‌دهد و در مقابل، 40 کیلوگرم اورانیوم غنی سازی شده با درصد بالا به ایران منتقل خواهد شد. در این طرح رقم اورانیوم مورد درخواست غرب برای انتقال به کشوری ثالث نسبت به طرح اکتبر 2009 افزایش فاحشی یافته است. واشنگتن ادعا می‌کند که تهران در صورت موافقت با این طرح از فشار تحریم‌ها خلاص خواهد شد و البته به روند تولید اورانیوم و انتقال آن به کشوری ثالث هم ادامه خواهد داد. 

هر چند مقامات ایران تاکنون، در قبال این پیشنهاد اعلام موضع نکرده اند، اما قبلا نگرانیهای خود را ابراز داشته اند: علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در ۲۹ فروردین ماه سال جاری در مصاحبه با روزنامه روسی ورمیا نووستی اظهار داشت علیرغم اینکه ایران از تبادل اورانیوم استقبال می‌کند اما به روسیه و فرانسه اعتماد ندارد. او گفت «ممکن است روسیه و فرانسه پس از گرفتن اورانیوم کمتر غنی‌شده ایران، از پس دادن آن خودداری کنند.» 

اما در آن سو، در جبهه غرب، کاترین اشتون، سرپرست تیم مذاکره ‌کننده گروه ۵+۱ با ایران، مذاکرات استانبول را که در روزهای اول و دوم بهمن‌ماه انجام شد، «مایوس‌کننده و بی‌نتیجه خواند». آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز پس از پایان این مذاکرات به ایران هشدار داد که در مناقشه اتمی از خود نرمش نشان دهد و تردید‌ها پیرامون برنامه هسته‌‌ای‌اش را برطرف سازد، وگرنه تحریم‌ها ادامه خواهند یافت. 

کاترین اشتون درخواست ایران را برای لغو تحریمها "غیرقابل قبول" خواند و گفت «اساس کار هم‌چنان این است که ایران نشان دهد برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است.» 

همزمان نیکلا سارکوزی، رئیس‌جمهور فرانسه نیز خواستار تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی شد. سارکوزی در نشست مطبوعاتی در کاخ الیزه در روز دوشنبه چهارم بهمن گفت: «من بر این باورم که تحریم‌ها در حال ثمربخشی هستند، اما باید این تحریم‌ها را تشدید کرد.» 

بعد از اتمام مذاکرات نیز سوزان رايس، ‌نماينده امريکا در شوراى امنيت گفت تا زمانى که يک سانتريفيوژ در ايران کار مى‌‌کند، دستيابى به توافق غير ممکن است. 

با وجود این اظهارنظر مقامات غربی، روسها اما تلاش کردند تا موضعی ملایم تر اتخاذ کنند. در همین راستا سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در مسکو خواستار برگزاری دور تازه‌ای از گفتگوها میان تهران و نمایندگان کشورهای ۵+۱ شد. 

به گزارش ریانووستی او روز سه شنبه (پنجم بهمن ماه) گفت «نتیجه اصلی دیدار استانبول به نظر من آنست که بر همگان کاملا معلوم شد که باید به تدریج در جهت نزدیک شدن به یکدیگر گام بر دارند.» لاوروف می‌افزاید «ایران باید به خواسته‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای امنیت عمل کند اما همزمان باید چشم‌اندازی را مشاهده کند که در صورت همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی در برابر این کشور باز خواهد شد.» 

کاهش تمرکز غرب بر موضوع هسته ای ایران با بحرانی شدن اوضاع جهان عرب
به نظر می رسد تنش‌های سیاسی موجود و اوضاع آشفته منطقه و کشورهای عربی مثل تونس، مصر، یمن و اردن، شرایط را به گونه‌ای پیش می‌برند که پرونده اتمی ایران از کانون توجه کشورهای غربی خارج شده و پیچیده‌تر از آنچه هم‌اکنون هست نخواهد شد،چرا که سقوط دولتهای خودکامه عرب که عموماً متحدان سنتی غرب در منطقه هستند می تواند کل معادلات و موازنه قوا را در منطقه دگرگون ساخته و منافع غرب و بویژه اسرائیل را در خاورمیانه با خطر جدی مواجه سازد. 

ضرورت گفتگو
اما در بلند مدت به نظر می رسد راهی جز گفتگوی سازنده و دست یابی به توافق عادلانه، برای طرفین پرونده هسته ای ایران متصور نیست. البته اين که غرب فکر کند که هر چه گفت ايران بايد بپذيرد تا گفت و گو‌ها به نتيجه برسد،‌ غلط است. بنابراين دو طرف بايد سعى کنند به نقاط مشترک برسند و براى رسيدن به نقاط مشترک بايد مذاکره کنند. يعنى موضوعى با اين اهميت، نياز دارد که از طریق مذاکره پیگیری شود تا دو طرف از مواضع يکديگر اطلاع پيدا کنند و به سمت راه حل‌هاى مشترک حرکت کنند. راه حل‌هايى که بتواند کمک کند تا اين مسئله حل شود.