سنت های سرزمین افتاب تابان در سال نو میلادی

حسن عابدینی بلاگر "خبرنگاری تلویزیون" در یادداشت جدید خود درباره ی سال نو میلادی در ژاپن نوشته است:

ژاپني ها كه در شرقي ترين ناحيه آسيا زندگي مي كنند ، گرچه همانند مردم مغرب زمين در روز نخست ژانويه به استقبال سال نو مي روند اما آيين هايشان بسيار متفاوت است. ژاپنی ها نه پیرو دین حضرت مسیح که سلام خدا بر او باد - هستند که سوگشان به سبک بودایی و شادی اشان به ایین شینتو است.

مردمان سرزمين آفتاب تابان که نامشان با " صنعت نوين" توامان شده است با گردآمدن در پرستشگاهها براساس "سنت ديرينه" براي كاميابي در سال نو دعا می کنند. بسیاری بر این باورند که اینان بی مذهب ترین مردم گیتی اند.

ژاپني ها از سه روز مانده به سال نو با تعطيل كردن كار و كسب و نصب نشانه هاي ويژه شامل يك شاخه كاج و سه ساقه " ني "( کادو ماتسو ) در كنار دربهاي ورودي محل كارو زندگي ، به استقبال سال جديد می روند.

آويزان كردن نماد " ماتسوكاساري " متشكل از رشته هاي بوريا بهمراه كاغذي پله يي شكل كه بصورت زيگزاك بريده شده است ، هم بر سر در خانه ها،فروشگاهها و حتي بر روي سپر خودروها از ديگر سنت هاي ويژه سال نو است.

" كادوماتسو " و " ماتسوكاساري " كه اين روزها در هر كوي و برزن شهرها وروستاها ديده مي شود ، نمادي براي آرزوي موفقيت در سال نو قلمداد مي شود.خانه تكاني و تميز كردن درون و بيرون منازل و محلهاي كار نيز كه براي زدودن شياطين و ارواح مي باشد نيز در زمره سنتهايي است كه با نام " سوسو هارايي " همچنان دست نخورده باقي مانده است.

" راهبان بودايي " با 108 بار بصدا در آوردن ناقوس آويزان در معابد كه 8 مرتبه ان در دقايق پاياني سال كهنه و يكصد بار ان در نخستين دقايق روز نخست ژانويه است ، حلول سال نو را خبر مي دهند. مردم بر اين باورند ، شنيدن صداي اين زنك ها كه " جويا نو كانه " ناميدهمي شود، سبب آمرزش گناهان مي شود زيرا گفته مي شود ،انسان داراي 108 گناه است كه صداي هر زنك ، سبب از بين بردن يكي از انها مي شود.

بسياري از مردم مايلند ، در سال نو " شوگاتسو " از معبدي در شهر تاريخي كيوتو ديدن كنند تا ناقوس 74 تني آن كه بزرگترين زنك جهان است را تماشا كنند. سه روز نخست سال نو كه " شوگاتسو سان گا ني چي " است از جايگاه ويژه يي در تقويم ژاپني ها برخوردار است، زيرا آنان معتقدند كه اين روزها،كليد گشايش سال جديد مي باشد.

مردم اين ديار كه در تمامي سال به پركاري و سخت كوشي شهرت دارند، در اين روزها و بويژه در روز نخست سال نو ، از انجام كار خوداري مي كنند. روز نخست ژانويه كه در فرهنك ژاپني " گان جيتسو " مي باشد ، نماد تمامي سال تلقي مي شود و از اين رو ، افراد تلاش مي كنند ، در اين روز ، دلهره ، خشم و نگراني را از خود دور كنند.

اين روز ، خاطره يي براي نخستين ها نيز مي باشد ، نخستين معبدي كه مي روند " هاشو مود"، نخستين طلوع خورشيد "هاتسو هي نود " و حتي نخستين خوشنويسي در سال نو كه" كاكي زومه " گفته مي شود ، از ان جمله است.

خانواده هاي ژاپني كه به اقتضاي جامعه صنعتي ،مجبورند، طي سال از هم جدا باشند ، با بهره گيري از تعطيلات سال نو دور هم جمع مي شوند كه اين ديدار خانوادگي را " توشي گامي " مي نامند.

مردم از دير باز در تعطيلات سال نو نيز براي تبريك گفتن به خانه دوستان و خويشاوندان مي روند كه

" نن شي " گفته مي شود و هنگام اين ديد و بازيدها غذاي سنتي " اتو سو " خورده مي شود. دادن عيدي به كودكان و دوستان نزديك كه معمولا بصورت پاكتهاي ويژه حاوي پول نقد موسوم به " اوتوشي داما " است نيز از ديگر سنتهاي سال نو است كه فروش سالانه صدها هزار پاكت ويژه، نشانه فراموش نشدن "عيدي دادن "در فرهنك ژاپني است.

پوشاندن لباس نو به تن كودكان و استفاده بيشتر زنان از لباس سنتي كيمونو و " اوبي " نسبت به ساير مواقع نيز از ديگر سنتهاي برجسته روزهاي سال نو است. كارت تبريك سال نو كه در زبان ژاپني " نن گاجو " ناميده مي شود ، هم از ديگر سنتهايي است كه ميليونها فقره از آن ، در سال نو مبادله مي شود.

پست ژاپن بگونه يي برنامه ريزي مي كند تا اين كارت تبريكها كه معمولا تصوير حيواني كه طبق تقويم چيني، سال به آن نامگذاري شده ،در روز اول ژانويه به دست گيرندگان برسد.

خوردن غذاهاي سنتي مانند " زومي " كه نوعي سوپ است و " موچي " كه نوعي كلوچه برنج است نيز در زمره آيين هاي فراموش نشدني " شوگاتسو " مي باشد. رشته" توشي كوشي سوبا " كه نمادي براي درازي عمر است نيز از غذاهاي سنتي سرزمين افتاب تابان است كه روي بيشتر ميز غذاي خانواده هاي ژاپني ها در روزهاي نخستين سال نو چيده مي شود.

" تاكو آگه" كه بادبادكهاي رنگي معمولا منقوش به تصاويري از سامورايي است نيز ار بازيهاي دوست داشتني كودكان است كه به علت ورزش بادهاي زمستاني تا دور دستها به هوا مي رود.

نوعي ورق بازي موسوم به " كاروتا " كه بر روي انها تصويرها ، شعرها ، كلمات ، ضرب المثل ها ، گل ها يا ماهي ها ديده مي شود نيز از بازيهاي محبوب كوچكترها و بزرگترها در تعطيلات اول سال نو مي باشد. در اين بازي،فرد اول مثلا بيت نخست شعري را از روي ورقهايي كه در دست دارد مي خواند و نفر مقابل بايد بيت دوم شعر را در ميان ورقهاي خود پيدا كند.

سال نو در ژاپن گرچه همزمان با سال نو ميلادي آغاز مي شود اما شمارش آن، براساس دوران به قدرت رسيدن امپراتور است كه در دنيامنحصر به فرد مي باشد. براساس تاريخ تقويم رسمي كه روي همه نامه هاي اداري ، تابلوهاي درون شهري، بالاي روزنامه ها و حتي مهر روي پاكت نامه ها ديده مي شود ، سال نوزدهم در تقویم ژاپن است.

"آكي هيتو" ، ۱۸سال پيش كه پدرش " هيرو هيتو " درگذشت، به سمت امپراتور برگزيده شد كه طبق قانون اساسي ، امپراتور ، نماد وحدت و مظهر مملكت است اما فاقد قدرت اجرايي مي باشد. هر امپراتور وقتي به قدرت مي رسد ، سال به " يك " بر مي گردد ، حال اگر دوران زمامداري امپراتوران اندك باشد، ممكن است ، طي يك قرن چند سال "يك" ايجاد شود كه تمايز انها مشكل است.

ژاپني ها براي برطرف كردن اين مشكل ، به دوران زمامداري هر امپراتور نام ويژه يي داده اند كه دوره امپراتور كنوني " آكي هيتو " را " هي سيي " يعني دوران صلح ناميده اند. ماهها نيز در ژاپن بر خلاف ساير كشورها داراي نام نيستند ، بلكه بر اساس ترتيب از ژانويه تا دسامبر را ماه اول تا دوازدهم مي خوانند.

" گاتسو " در زبان ژاپني به معناي ماه و " ايچي " نيز به معناي" يك" است و از اين رو " ژانويه " را " ايچي گاتسو " مي نامند. سال تقويمي گرچه در ژاپن همزمان با سال ميلادي تغيير مي كنداما"سال مالي" و " سال تحصيلي " در اين كشور همزمان با آغاز بهار " اول اوريل " شروع مي شود.

برخي از پژوهشگران معتقدند كه اين موضوع شايد بيانگر آن باشد كه ژاپني ها در گذشته از تقويمي شبيه به تقويم ايرانيان استفاده مي كرده اند، همانگونه كه شباهت بسياري از سنتهاي سال نو مردم سرزمين آفتاب تابان با عيد نوروز ايرانيان ، تامل برانگيز است.