آیا نشست شی و پوتین دستاوردی در مورد جنگ اوکراین دارد؟

فرارو- سفر سه روزه شی که از روز دوشنبه آغاز می‌شود شامل گفتگو‌های انفرادی با "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه خواهد بود مردی که رهبر چین او را "بهترین دوست" خود توصیف کرده و اکنون توسط دادگاه کیفری بین المللی در مورد جنگ تحت تعقیب قرار گرفته است.

به گزارش فرارو به نقل از الجزیره، این نشست در مسکو چهلمین دیدار دو طرف خواهد بود. سفر شی که اخیرا برای سومین دوره بی سابقه دوباره به عنوان رهبر چین منصوب شد و به دنبال نقش بزرگ تری برای پکن در صحنه جهانی است امید‌ها را برای دستیابی به موفقیت در مورد پایان دادن به جنگ در اوکراین افزایش داده است. این درگیری که اکنون در دومین سال خود به سر می‌برد جان ده‌ها هزار نفر را گرفته، میلیون‌ها نفر را مجبور به ترک خانه‌های خود کرده و درد‌های اقتصادی گسترده‌ای را به همراه داشته است و به افزایش تورم در سرتاسر جهان دامن زده و باعث شده تا کالا‌هایی مانند غلات، کود و انرژی با کمبود مواجه شوند.

امید به میانجی گری چین میان روسیه و اوکراین با میانچی گری موفق اخیر پکن میان ایران و عربستان سعودی افزایش یافته است. اگر این گفتگو انجام شود، اولین گفتگوی شی و زلنسکی از زمان عبور تانک‌های روسی از مرز اوکراین در فوریه سال گذشته به این سو خواهد بود.

صلح طلب جهانی؟

با این وجود، اکثر ناظران می‌گویند که سفر دولتی شی بیش‌تر به منظور تحکیم شراکت "بدون محدودیت" است که سال گذشته با پوتین اعلام شد و نه میانجی گری برای صلح در اوکراین، زیرا هیچ یک از طرفین متخاصم آماده یا مایل به پایان دادن به جنگ نیستند.

"بانی گلاسر" مدیر برنامه آسیا در صندوق مارشال آلمان می‌گوید:" تا زمانی که روسیه و اوکراین اراده خود را برای ادامه جنگ به پایان نرسانند پایان دادن به آن ممکن نیست. من فکر نمی‌کنم چین بخواهد در این باره نقش آفرینی کند".

او می‌گوید پیشنهاد ۱۲ ماده‌ای چین در مورد اوکراین خلاصه‌ای از مواضع این کشور است و نه یک "طرح صلح" به‌ویژه که هیچ حوزه خاصی را که در آن پکن مایل به ایفای نقش فعال‌تر باشد مشخص نکرده است.

در واقع، این مقاله که در سالگرد جنگ رونمایی شد موضع مبهم چین در مورد درگیری را بازتاب می‌دهد. در حالی که این سند از حاکمیت اوکراین حمایت می‌کند و خواستار حل و فصل سریع جنگ است مقصر این بحران را چیزی می‌داند که آن را "ذهنیت جنگ سرد" می‌نامد یعنی گسترش ناتو به سمت شرق و بی توجهی غرب به نگرانی‌های امنیتی روسیه.

این کشور هم چنین "تحریم‌های یکجانبه" غرب علیه روسیه را محکوم می‌کند علیرغم این که پکن عمدتا به رعایت مفاد تحریم‌ها در سال گذشته پایبند بوده است.

گلاسر می‌افزاید:"در این پیشنهاد یک پاراگراف کامل در مورد نیاز به کمک‌های بشردوستانه نوشته شده است، اما واقعا باید پرسید چین در ارائه این کمک‌ها در کجا قرار گرفته است؟ بنابراین، این یک طرح صلح نیست و چین نیز نقش صلح ساز را ایفا نمی‌کند".

او اشاره کرد که توافق ایران و عربستان که به هفت سال بیگانگی پایان داد و نقش دیرینه آمریکا به عنوان دلال اصلی قدرت در خاورمیانه را به چالش کشید به این معنا نیست که چین اکنون به عنوان یک میانجی بزرگ برای منازعات جهانی ظاهر می‌شود.

او افزود:" درس حاصل از توافق عربستان و ایران این است که چین به خوبی با فرصت‌ها سازگار می‌شود. به طور فزاینده‌ای مشخص شد که عربستان سعودی و ایران به دنبال راهی برای بهبود روابط خود هستند و چین از این فرصت استفاده کرد و به رساندن آن به خط پایان کمک نمود".

در مورد جنگ روسیه و اوکراین آن لحظه هنوز فرا نرسیده است. با این وجود، این درگیری احتمالا در دستور کار شی قرار دارد. شی روز دوشنبه در روزنامه روسی "روسیسکایا گازتا" روزنامه‌ای که توسط دولت روسیه منتشر می‌شود با انتشار مقاله‌ای خواستار "راهی منطقی" برای خروج از مناقشه اوکراین شد و اشاره کرد که موضع چین "به عنوان یک عامل سازنده در خنثی کردن پیامد‌های بحران و ترویج حل و فصل سیاسی عمل می‌کند".

به نظر می‌رسد چین علیرغم بدبینی غربی‌ها در مورد توانایی اش به عنوان یک واسطه صادق در موقعیت بهتری در مقاسه با بسیاری از کشور‌ها به منظور ایفای نقش میانجی در جنگ قرار دارد. در هر حال چین مهم‌ترین متحد روسیه است و در حالی که به تحریم‌های غرب پایبند بوده و از کمک نظامی به مسکو خودداری کرده روابط تجاری عادی خود را حفظ نموده و سال گذشته جایگزین آلمان به عنوان بزرگترین واردکننده نفت روسیه شده است. تجارت دوجانبه در بخش‌های غیر تحریمی نیز افزایش یافته و به رکورد ۱۹۰ میلیارد دلار در سال گذشته رسیده است.

این دو همسایه که مرز‌های طولانی مشترکی دارند هم چنین سرعت تمرینات نظامی مشترک خود را حفظ کرده اند و در اواخر دسامبر مانور‌های دریایی گسترده‌ای را در دریای چین شرقی برگزار کرده اند. آنان هم چنین مانور‌های مشترکی را با آفریقای جنوبی در ماه فوریه و ایران در اوایل این ماه برگزار نموده اند.

مسئول، قدرت بزرگ

به گفته برخی تحلیلگران اهرم فشار چین بر روسیه و هم چنین تمایل این کشور برای تلقی شدن به عنوان نیروی سوم مسئول در سیاست جهانی می‌تواند شی جین پینگ را وادار کند تا پوتین را برای "گام‌های کوچک" در جهت آتش بس و گفتگو در اوکراین تحت فشار قرار دهد.

"موریتز رودولف" پژوهشگر حقوقی در دانشکده حقوق ییل می‌گوید:" چین واقعا می‌خواهد به جنوب جهانی نشان دهد که یک قدرت بزرگ مسئول است. قابل توجه است که چین موضع و پیشنهادات خود را در حالی ارائه می‌کند که در واقع جنگ اوکراین در اروپا در حال رخ دادن است و نه آسیا. این یک کیفیت جدید واقعی از تعامل چین در سطح بین المللی است. اگرچه سند موضع چین فاقد محتوا است پکن خود را به عنوان "تن‌ها کشوری که به طور بالقوه قادر است بخشی از راه حل صلح آمیز در اوکراین باشد معرفی کرده است. او می‌گوید که این در راستای جاه طلبی‌های چین برای تغییر شکل نظم جهانی است که آن را ناعادلانه منحرف شده به سوی غرب می‌داند و ایالات متحده و متحدان اش قوانین را به نفع خود تعیین می‌کنند".

رودولف می‌گوید این که شی به دنبال میانجی گری در مورد بحران اوکراین است یا خیر احتمالا پس از سفر او به مسکو مشخص خواهد شد. اگر رهبر چین پس از سفر به روسیه از دیگر پایتخت‌های اروپایی بازدید به عمل آورد آن گونه که "وال استریت ژورنال" گزارش داده و و اگر بخواهد بلافاصله پس از نشست سران با پوتین با زلنسکی صحبت کند نشان می‌دهد که شی واقعا تلاش می‌کند نقشی فعال را ایفا کند.

با کاهش انتظارات برای دستیابی به موفقیت در اوکراین گفتگو‌های ماهوی شی و پوتین احتمالا بر گسترش و تعمیق روابط اقتصادی و نظامی چین و روسیه متمرکز خواهد شد.

"آنا کیریوا" دانشیار گروه مطالعات آسیایی و آفریقایی در دانشگاه MGIMO مسکو می‌گوید:" در مجموع، این دیدار مهمی است که نشان دهنده اهمیت مشارکت استراتژیک روسیه و چین برای یکدیگر است".

او می‌افزاید:"می توان انتظار توافق‌های اقتصادی جدید را به ویژه در حوزه انرژی داشت. روسیه نیاز فوری به یافتن مقاصد جایگزین برای صادرات خود دارد و چین بیش از آن مایل است که منابع انرژی و مواد خام روسیه را با قیمت‌های پایین خریداری کند".

او اشاره می‌کند که این وضعیت می‌تواند به توافق بر سر یک خط لوله جدید (قدرت سیبری ۲) برای انتقال گاز به چین از طریق مغولستان منجر شود. کیریوا می‌گوید که شی و پوتین هم چنین از نشست خود برای نشان دادن ثبات روابط بین دو کشور علیرغم آشفتگی در سیاست جهانی استفاده خواهند کرد و از این طریق یک جبهه متحد علیه ایالات متحده و متحدان اش ارائه خواهند نمود و جایگاه جهانی مسکو را ارتقا خواهند داد.

او می‌افزاید:"تا زمانی که مسکو و پکن شراکت استراتژیک خود را حفظ کنند این بدان معناست که امکان محاصره کامل آنان از طریق ژئوپولیتیکی وجود نخواهد داشت".