بورس بلاخره منطقی می‌شود؟

بازار سهام در هفته دوم آذرماه روز‌های تقریبا باثباتی را پشت‌سر گذاشت. شاخص‌کل بورس با دو روز منفی و سه روز مثبت در یک برآیند کلی تغییر آنچنانی نداشت و حضور در کانال ۴/ ۱‌میلیون واحد را برای دومین هفته متوالی تکرار کرد. وضعیت بازار سهام در حالی نسبتا آرام است که دلار در بازار آزاد از مرز ۳۶هزار‌تومان گذشته و سکه نیز به ۵/ ۱۷میلیون‌تومان نزدیک می‌شود.

به گزارش دنیای‌اقتصاد، روند باثبات در بازار سهام بدون تاثیرپذیری از هیجانات بازار‌های رقیب خبر از آغاز اتفاقات بلندمدتی در این بازار می‌دهد. برخی از کارشناسان معتقدند این ثبات درحالی‌که بازار سرمایه یکی دو ماه پر فراز و نشیب را پشت‌سر گذاشته، به این معنی است که بازار سهام به سمت واقعی تر‌شدن در حرکت است. در این حالت بازار دیگر از اتفاقات هیجانی و غیر‌بنیادی تاثیر نپذیرفته و بیشتر به‌دنبال عوامل بنیادی است.

آذرماه است، گزارش‌های عملکرد ماهانه شرکت‌ها در آبان نیز یکی پس از دیگری منتشر می‌شود و اگرچه گزارش‌های زیاد مثبتی نیست، اما در یک برآیند کلی عملکردی منطقی را از سوی شرکت‌ها در ماه پر تنش آبان نشان می‌دهد.

علاوه‌بر این بازار سهام با ریسک بودجه مواجه است. به‌طور سنتی معمولا بازار سهام در ماه‌های منتهی به بررسی و تصویب لایحه بودجه در صحن علنی مجلس بسیار بی ثبات و ملتهب بود، اما این حالت را در حال‌حاضر و احتمالا به دلیل حکمفرمایی همان آرامشی که ذکرش رفت، در بازار شاهد نیستیم. اما به هر حال بازار را ریسک‌های زیادی تهدید می‌کند که فاصله زیاد دلار نیما با دلار بازار آزاد به اعتقاد کارشناسان یکی از مهم‌ترین آنهاست.

ارز‌ترجیحی، آنچه مدت‌ها زمان و هزینه برد و مردم را با دشواری‌های زیادی مواجه ساخت تا در نهایت حذف شود اکنون انگار با دلار نیما در حال تکرار است. همان رانت و فسادی که در نتیجه ارز دو نرخی در آن زمان متوجه بخش‌های مختلف دولت و شرکت‌ها بود، اکنون با فاصله روزافزون دلار نیما و دلار بازار تکرار می‌شود و کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه سایر ریسک‌ها از جمله بودجه، قیمت کامودیتی‌ها و نرخ بهره آنچنان در کنترل بازار نبوده و از آن گریزی هم نیست، کاهش فاصله دلار نیما با دلار بازار آزاد می‌تواند تنها راه نجات شرکت‌های عمدتا صادرات محور بورسی باشد.

بورس منطقی می‌شود

مریم محبی، کارشناس بازار سهام گفت: بازار سهام در هفته گذشته کاملا از حجم معاملات متاثر بود؛ این در حالی است که اگرچه حجم معاملات را همیشه در بازار سهام مهم می‌دیدیم، ولی بورس معمولا بیشتر از سایر عوامل هیجانی خارج از بازار تاثیر می‌گرفت.

اکنون هرقدر زمان می‌گذرد و با واقعی تر‌شدن معاملات افرادی که سهامدار واقعی هستند، بیشتر خود را در بازار نشان می‌دهند و قابل شناسایی می‌شوند. در وضعیت موجود افرادی که دیگر تمایلی به حضور در بازار سهام ندارند از آن خارج‌شده و آن‌ها که مانده اند سهامداران واقعی هستند.

وی ادامه داد: در هفته گذشته یک روال تقریبا آرام در بازار سهام داشتیم و این در حالی است که شاهد انتشار اخباری بودیم که می‌توانست برای بازار منفی باشد، این موضوع نشان می‌دهد بازار سرمایه به بازاری باثبات‌تر نسبت به قبل تبدیل می‌شود و این ثبات می‌تواند باعث شود که اثر اخبار بنیادی مثل افزایش قیمت کامودیتی‌ها در سطح جهانی، سودآوری شرکت‌ها و... در چنین بازاری بیشتر شود.

نشانه‌هایی که در بازار وجود دارد نیز صحه بر این موضوع می‌گذارد که بازار بیش از اینکه تحت‌تاثیر عوامل هیجانی قرار بگیرد تحت‌تاثیر اخبار بنیادی است. محبی می‌افزاید: اگر همه این عوامل را کنار هم بگذاریم به این نتیجه می‌رسیم که بازار سهام به سمت واقعی تر‌شدن پیش می‌رود و البته این واقعی‌شدن به‌زودی اتفاق نمی‌افتد و زمانبر است.

این زمانی است که بازار سهام برای تبدیل به بازاری واقعی نیاز دارد و در نهایت باعث می‌شود بازار روی قیمت‌های واقعی ثابت شود. البته این موضوع اتفاقی نیست که در کوتاه مدت رخ دهد و ممکن است یک سال به‌طول انجامد.

در یک جمع بندی می‌توان در این‌خصوص اینطور گفت که بازار در حال نشان‌دادن روال منطقی است و انتظار می‌رود روال معاملات بازار سهام در هفته آینده نیز ادامه روال هفته گذشته باشد. این کارشناس بازار سهام اظهار کرد: وضعیت باثباتی که بازار سهام در آن قرار گرفته، مرحله پوست اندازی بازار است و در نهایت بازار سهام از وضعیت تاثیرپذیری هیجانی از اخبار به یک بازار منطقی با عملکرد واقعی‌تر تبدیل می‌شود.  

محبی ادامه داد: اینکه بازار سهام در حال‌حاضر به اخبار واقعی و غیرواقعی واکنش‌های هیجانی نشان نمی‌دهد اتفاق بسیار خوبی است؛ این در حالی است که در گذشته زمانی‌که مدیرعامل شرکتی برکنار می‌شد آن شرکت صف خرید می‌شد یا اگر قیمت دلار بالا می‌رفت، بازار واکنش مثبت یا منفی نشان می‌داد.

در اینجا بحث اصلا واکنش منفی یا مثبت به اخبار منفی یا مثبت نیست؛ منظور واکنش سریع به اتفاقات مختلف است و ما اکنون دیگر این موضوع را در بازار مشاهده نمی‌کنیم. بازار به یک حالت بی توجهی رسیده و این یعنی بازار سهام سمت و سوی واقعی پیدا می‌کند.  

وی درخصوص وضعیت فعلی ارزش معاملات بازار سهام نیز بیان کرد: در حال‌حاضر ارزش معاملات در مجموع در محدوده چهار همت است و این نشان می‌دهد بازار سهام گنجایش این عدد را در پایین‌ترین سطوح خود دارد و اگر عدد تورم را نیز به این عدد اضافه کنیم، نشان می‌دهد حجم نگه‌دارنده بازار سهام در بدترین شرایط می‌تواند عددی بین سه تا چهار همت باشد.

حال هرقدر این عدد بالاتر برود و وارد کانال پنج همت شویم، می‌تواند نشان از مطلوبیت بیشتر بازار سهام و آماده‌شدن برای رشد‌های پایدارتر باشد. محبی درخصوص گزارش‌های عملکرد ماهانه شرکت‌های بورسی در آبان نیز اظهار کرد: گزارش‌های آبان شرکت‌ها، گزارش‌های نسبتا منطقی و خوبی هستند، اما در مقایسه با گزارش ابتدای سال آمار‌های خیلی چشمگیرتری نیستند و بنابراین اگر بازار سهام در شرایط هیجانی بود، انتظار داشتیم با گزارش‌های نسبتا ضعیف‌تر از ابتدای سال شاهد خروج پول سهامداران باشیم و منفی‌های زیادی را ببینیم، ولی ما شاهد این اتفاق نبودیم.

این نشان می‌دهد گزارش‌هایی که ارائه می‌شود؛ گزارش‌های منطقی در بازاری متمایل به منطقی تر‌شدن است و می‌توان انتظار داشت در صورت ادامه دار بودن روند گزارش‌ها حتی در حالت غیرچشمگیر با توجه به ارزش جایگزینی شرکت‌ها، نرخ دلار، چاپ بی رویه پول و ... هم راستا با تورم ارزش سهام در بازار رشد کند.

این کارشناس بازار سهام در ادامه فاصله بین دلار در بازار آزاد و دلار نیما را تنها فرصتی برای رانت جویان خواند و گفت: باید اینطور به فاصله بین دلار آزاد و نیما نگاه کرد که دلار نیما تقریبا دارد جای دلار ۴۲۰۰‌تومانی را می‌گیرد و همان رانت و قدرتی است که به هر حال دولت از روی اجبار یا تعمد در اختیار یک‌سری از بازیگران بازار قرار می‌دهد. تازمانی‌که این اختلاف قیمت وجود دارد، فرصت سوءاستفاده و بهره برداری از رانت را برای یک‌سری از افراد حقیقی و حقوقی مهیا کرده‌است.

وی اظهار کرد: به‌نظر من نزدیک‌شدن دلار نیما به آزاد نمی‌تواند در عملکرد بازار تاثیر داشته باشد. من فکر می‌کنم نزدیک‌شدن این دو قیمت به‌هم می‌تواند واقعی تر‌شدن اقتصاد ایران را به‌دنبال داشته باشد و وقتی اقتصاد ایران در یک فضای رقابتی واقعی‌تر کار کند، در آن زمان رانت و اطلاعات از یک‌سری از افراد گرفته می‌شود. کاهش این دو نرخ منجر به واقعی تر‌شدن فضای اقتصاد، ازبین‌رفتن رانت‌های غیرمنطقی و شدیدتر‌شدن فضای رقابتی می‌شود.