آیا سفر بایدن به منطقه باعث راه اندازی «ناتوی خاورمیانه» خواهد شد؟

فرارو- سفر آتی جو بایدن به خاورمیانه ممکن است پر پیامدترین سفر او باشد.

به گزارش فرارو به نقل از نشنال اینترست، توافق ابراهیم هماهنگی نظامی اسرائیل و کشور‌های عربی را تسهیل کرد به ویژه برای ایجاد یک اتحاد دفاع هوایی منطقه‌ای به نام «ائتلاف دفاع هوایی خاورمیانه» (MEAD) به منظور مقابله با ظرفیت موشکی و پهپادی ایران و فعالیت‌های منطقه‌ای آن کشور و نیرو‌های نیابتی آن مانند حزب الله، انصارالله و نیرو‌های شبه نظامی مورد حمایت ایران در عراق.

عربستان سعودی به طور رسمی بخشی از ائتلاف دفاع هوایی خاورمیانه نیست، اما آن کشور در برابر حملات انصارالله یمن آسیب‌پذیر بوده است. برای مثال، در سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی، انصارالله مدعی شدند حمله‌ای به تاسیسات نفتی بقیق – خریص انجام داده‌اند که باعث از بین رفتن حدود ۵.۷ میلیون بشکه در روز از تولید نفت عربستان سعودی یا بیش از نیمی از ظرفیت پالایش عربستان (۵ درصد از تولید جهانی) شده بود و باعث ایجاد هرج و مرج در بازار‌های مالی شد. مقام‌های سعودی قصد دارند از اسرائیل سامانه پدافند هوایی پیشرفته لیزری خود موسوم به «پرتو آهنین» را خریداری کنند که فروش آن به تایید کاخ سفید بستگی دارد.

علاوه بر این، علیرغم هشدار از سوی ایران دولت اردن علاقه خود را برای پیوستن به این ائتلاف نشان داده است. ملک عبدالله دوم تاکید کرده که از تشکیل یک اتحاد نظامی در خاورمیانه مشابه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) با کشور‌های همفکر حمایت خواهد کرد. او گفته بود: «من مایلم کشور‌های بیش‌تری در منطقه وارد این ترکیب شوند. من یکی از اولین افرادی خواهم بود که ناتوی خاورمیانه را تایید می‌کنم».

در این میان، ترکیه که بیش از یک دهه روابطی تیره و تار با اسرائیل داشت اخیرا تغییر مسیر داده است. آنکارا اخیرا همکاری با دولت اسرائیل در زمینه گاز و انرژی را مورد بررسی قرار داده و نشان داده است که روابط دیپلماتیک کامل ممکن است احیا شود. تغییر جهت ترکیه نشان دهنده یک استراتژی گسترده‌تر برای الحاق به منطقه از طریق احیای روابط با مصر و عربستان سعودی است که به ترتیب بر سر موضوع اخوان‌المسلمین و قتل جمال خاشقجی تیره شده بود. ترکیه تلاش کرده تا تحویل گاز اقلیم کردستان عراق را تضمین کند. ارزیابی در آنکارا مبنی بر این است که اسرائیل مجرای ارزشمندی برای اجرای طرح ادغام در خاورمیانه خواهد بود.

ناتو از ایده ائتلاف دفاع هوایی خاورمیانه استقبال کرده و ترکیه و اسرائیل را نیز تشویق به گرم‌تر ساختن روابط فیمابین ساخته است. البته ناتوی خاورمیانه به زودی تشکیل نمی‌شود. حمله به اوکراین یک اتحاد استراتژیک - اقتصادی بین چین، روسیه و ایران را تثبیت کرد. این سه کشور پیش از آن توافق نامه‌های اقتصادی بلند مدتی امضا کرده‌اند و چندین تمرین نظامی مشترک در آب‌های خلیج فارس برای به چالش کشیدن حضور آمریکا در منطقه انجام داده‌اند. گفته می‌شود به عنوان بخشی از توافق بیست و پنج‌ساله چین و ایران آن کشور یک تاسیسات دریایی در بندر جاسک نه چندان دور از پایگاه آمریکایی در دیه گو گارسیا در اقیانوس هند ساخته است.

فراتر از مسئله امنیت، ایران گام‌های مهمی در جهت ادغام در زیرساخت‌های اقتصادی تحت رهبری چین و روسیه که برای رقابت با غرب ایجاد شده برداشته است. در سال ۲۰۲۱ میلادی ایران به عنوان عضو کامل سازمان همکاری شانگ‌های (SCO) بزرگترین سازمان منطقه‌ای جهان که ۶۰ درصد اوراسیا و ۴۰ درصد جمعیت آن را پوشش می‌دهد پذیرفته شد. ایران هم چنین از «سیستم پرداخت بین بانکی فرا مرزی» (CIPS) که یک جایگزین مبتنی بر یوان برای سوئیفت سیستم پیام رسانی بانکی با دلار می‌باشد استفاده کرده است.

خلاء ایجاد شده به دلیل چرخش ایالات متحده به سوی اروپا و آسیا باید با یک اتحاد جدید منطقه‌ای پر شود. مقام‌های واشنگتن سخت تلاش کرده‌اند تا عربستان سعودی و اسرائیل را برای عادی‌سازی روابط فیمابین تحت فشار قرار دهند. گزارش شده که آمریکایی‌ها از نشست مقام‌های ارشد دفاعی اسرائیل و عربستان سعودی در مصر حمایت کرده اند. انتظار می‌رود که بایدن در طول سفر خود درباره «چشم‌انداز دفاع موشکی و دفاع دریایی یکپارچه» صحبت کند.