زهرمار؛ دانستنی‌هایی که باید بدانید

زهرمار، عنکبوت و عقرب فقط باعث مرگ شما نمی‌شوند، این زهر‌ها می‌توانند در درمان دیابت، سرطان و سکته قلبی یا مغزی موثر باشند. در ادامه به بررسی کاربرد‌های پزشکی انواع زهر‌ها می‌پردازیم:

زهر چیست؟

زهر از ترکیب پیچیده‌ای از سموم ساخته شده است و پروتئین‌هایی با ویژگی‌های منحصر به فرد آن را تشکیل می‌دهد. زهر‌ها اغلب بسیار کشنده هستند چرا که پدیده تکامل در گذر زمان کارایی آن‌ها را افزایش داده است. این زمان برای مار‌ها در حدود ۵۴ میلیون سال و برای چتر‌های دریایی نزدیک به ۶۰۰ میلیون سال است.

پیشرفت دارویی

یک قرن پیش تصور می‌کردیم زهر از سه یا چهار جزء تشکیل شده است، اما اکنون می‌دانیم که فقط یک نوع زهر می‌تواند هزاران جزء داشته باشد. دانشمندان می‌گویند: «تکنیک‌های مورد استفاده برای پردازش ترکیبات زهر به قدری قدرتمند شده‌اند که فرصت‌های جدیدی را به وجود آورده‌اند.» امروزه با استفاده از چند میکروگرم زهر سنجش‌هایی انجام می‌شود که ۱۰ تا ۱۵ سال پیش به صد‌ها میکروگرم یا بیشتر زهر نیاز داشت.

ازکاپتوپریل و زهر یک افعی تا درمان سرطان با زنبور عسل

دارو‌های مشتق‌شده متعددی از سم در بازار وجود دارد. داروی زیرزبانی ضد فشار خون کاپتوپریل که به لحاظ تجاری موفق بوده است، در دهه ۷۰ میلادی از زهر یک نوع افعی برزیلی ساخته شد. قرص دیگری به نام اگزناتید از سم هیولای هیلا (نوعی مارمولک) گرفته شده و برای دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. دراکولین هم یک داروی ضد‌انعقاد خون است که از زهر خفاش خون‌آشام به دست می‌آید و برای درمان سکته مغزی و قلبی استفاده می‌شود. یکی از بهترین دارو‌های مشتق شده از سم تا به امروز از عنکبوت تار قیفی جزیره فریزر در استرالیا می‌آید. این دارو مرگ سلولی را پس از حمله قلبی متوقف می‌کند.

در حقیقت آن‌چه در زهر به صورت طبیعی می‌تواند مرگبار باشد، در صورت کنترل شدن می‌تواند در خدمت سلامت بشر قرار گیرد. یکی از مثال‌های دیگر آن زهر حلزون‌های مخروطی است. محققان دانشگاه یوتا می‌گویند: «سمی که این جانوران برای شکار از خود ترشح می‌کنند سطح انسولین قربانیان را به سرعت کاهش می‌دهد و باعث مرگ آنان می‌شود. چیزی که در صورت کنترل شدن می‌تواند نویدبخش دارویی برای دیابت باشد.» تحقیقات تازه همچنین نشان داده است که زهر زنبور عسل تاثیری آنی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی سرطان بدخیم پستان دارد.

منبع: یورونیوز