حمید شاهآبادی(معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) به تبیین سیاستها و برنامههای خود در حوزه تئاتر پرداخت و توضیح داد که قبل از پذیرقتن این سمت، مطالعاتی داشته و برحسب این مطالعات با ایده شفاف و روشنی در تمام حوزهها ازجمله تئاتر؛ وارد کار شده است.
وی با بیان اینکه تلاشهایی که تاکنون انجام شده؛ خوب بوده است، گفت: تعداد آثار و کارهای تولیدشده در حوزه تئاتر، در کتاب چشمانداز آمده و واقعبینانه میتوان ارزیابی کرد که تئاتر ایران مثلا در شش سال گذشته کجا بوده و الان کجاست وهرچند این تغییر محسوس است، با این حال آن اتفاقات متاثر از یک نگاه دولتیمحور بوده که دیگر برای سال 89 مناسب نیست.
شاهآبادی ورود تئاتر به زندگی مردم را از ضروریات این حوزه عنوان و اعلام کرد: درحال حاضر شیوهها و گونههایی از تئاتر اجرا میشوند که برخی؛ مخاطبان خاصی نیز دارند؛ اما تئاتر باید بیش از گذشته وارد زندگی مردم شود و مخاطبان بیشتری را پوشش بدهد و ما بايد شاهد تنوع سلایق در حوزه تئاتر باشیم.
وی ادامه داد: تئاتر اگر بخواهد قدم جدیدی بردارد، بیش از آنکه به تغییر احتیاج داشته باشد، نیازمند توسعه است که توسعه، سازوکار و راهکار را تغییر میدهد و نمیتوان با همان سیاستهای قبلی توسعه داشت.
شاهآبادی اظهار کرد: ما میتوانیم با بهانه کردن کمبود بودجه و سالن، خودمان را راحت کنیم، اما این کار رفع تکلیف است و مدیریت درست نیست؛ اتفاق تازه و نگاه جدیدی نیاز است که سیطره آن باید بر تمام شئون حوزه هنر اجرا شود و آن نگاه، دخالت و مشارکت جدیتر مردم و دادن سهم بیشتری به مخاطب است.
وی گفت: میتوان تنوع سلایق و علایق را مراعات کرد تا مخاطب وسیعتری داشته باشیم و به این ترتیب بهغیر از هنرمند و دولت، پای سوم مساله که مردم هستند نیز وارد کار میشود و در امور دخالت میکند.
معاون هنری وزیر ارشاد به بحث آییننامه صدور مجوز نمایش اشاره کرد و گفت: ما میدانیم باتوجه به محدودیتهای موجود درخصوص سالنها، تعداد مشخصی نمایش نمیتواند روی صحنه برود، پس چرا فقط نمایشنامههایی خوانده شود و مجوز بگیرد که وضعیت اجرای آن مشخص و سالنش تعیین شده است؟!
وی افزود: پیش از این تنها به آثاری مجوز داده میشد که کلیت آن و اینکه چه زمانی و در چه سالنی روی صحنه میرود، مشخص بود و پس از آن فرایند مجوز متن طی میشد؛ درحالیکه به نظر من، محدودیت سالن تئاتر نباید باعث شود تا هیچگونه ارزیابی و اظهارنظری درباره آثار یک هنرمند نداشته باشیم و به او بگوییم "هروقت سالنات را پیدا کردی، آن موقع بگو تا راجع به متن تو نظر بدهیم."
شاهآبادی اضافه کرد: متن نمایشنامه به فرآیند اجرا و امکانات اجرایی ارتباط ندارد. یک نمایشنامهنویس وقتی نمایشنامهای مینویسد، حداقل این انتظار را دارد که فرآیند تایید را بگذراند تا او بتواند براساس این نمایشنامه با حامیان دیگری وارد مذاکره شود و از کمک آنها برای اجرای نمایشنامه خود استفاده کند.
وی، این اقدام را فارغ از هرگونه مسوولیت یا برنامهریزی قطعی برای اجرا ضروري توصیف کرد و راهکاری برای تهیهکننده و کارگردان دانست که یک قدم جلوتر رفته باشند.
شاهآبادی همچنین به جامع نبودن این آییننامه اشاره کرد و توضیح داد: گونهای از تئاتر وجود دارد که متن محور نیست و بازیگران و تولیدکنندگان در فرآیند تمرین و اجرا به آن میرسند؛ قبول دارم که ضوابط ما درحال حاضر، پاسخگوی نیاز این دسته از مخاطبان نیست.
وی از آغاز مطالعات خود و سایر همکارانش برای نگارش ضابطه جدیدی برای اینگونه از تئاترها خبر داد.
شاهآبادی ابلاغ این آییننامه برای اعمال ممیزی بیشتر بر نمایشنامهها را رد کرد و گفت: این آییننامه گذاشته شد تا آثار در زمان مبسوطی، توسط شوراهای تخصصیتری مشاوره شوند و بتوانیم به نویسندهها نقطهنظر کارشناسی بدهیم؛ بیشتر بهدنبال تعامل با نویسنده هستیم که احساس نکند مرجعی در بیرون نشسته که هیچ دغدغهای نسبت به او ندارد و بهدور از فضای فکری یا فرهنگی او، درباره آثارش تصمیم گیری میکند.
وی همچنین درباره تخصیص متفاوت یارانه به گروههای نمایشی که قرار است از مهر ماه اجرایی شود، توضیح داد: نگاه کلی ما در حوزه تئاتر، حضور و مشارکت جدیتر مردم است و بنابراین یارانه را براساس میزان استقبال مردمی به تئاتريها اختصاص میدهیم.
معاون هنری وزیر ارشاد افزود: ما در گذشته ارزیابی صحیحی از حمایت از آثاری که روی صحنه میرفتند، نداشتیم و ممکن است به اثری پول بیشتری ميدادیم و حمایت بیشتری ميكردیم درحالی که مردم آن را نميپسندیدند؛ اما در سیستم جدید که باید این تحول مورد توجه قرار بگیرد، ما شورایی را انتخاب میکنیم و کل بودجه یارانه را دست آن میسپریم تا این شورای اهل فن به جای آنکه برای تعداد محدودی از آثار، اکثر هزینهها یا همه آن را بپردازد، رابطه حمایتی خود را بر میزان علاقه و استقبال مردم از آن اثر استوار کند.
وی ادامه داد: در شیوه جدید حمایتی، بهازای هر بلیطی که از یک نمایش در گیشه فروخته میشود، به آن اثر یارانه پرداخت میشود و در این حالت مشارکت و سلیقه مردم دخالت دارد.
شاهآبادی با بیان اینکه "این طرح مخالفینی نيز دارد" ، اضافه کرد: یک مخالفت قابل پذیرش است و آن اینکه برخی از آثار نمایشی مخاطب خاص دارد و ما نباید با چنین شیوهای با آنها برخورد کنیم؛ تعداد محدودی اثر وجود دارد که میزان بازدیدکننده و مخاطب خاصی دارند و اهل فن و اساتید و دانشجویان این رشته پای آنها مینشینند که هیچگونه بازگشت مالی هم ندارند و میزان حمایت ما از این آثار محدود نیست و دولت باید همه هزینه آن را بپردازند.
وی اضافه کرد: اگر بخواهیم تئاتر؛ بخشی از زندگی همه اقشار مردم باشد، نگاهی از جنس دیگر لازم است که ضلع سوم قضیه که مردم هستند را وارد جریان میکند. اگر نگاه مردمی داریم و میخواهیم اثری را برای مردم تولید کنیم، قطعا باید آنها را هم در این جریان درنظر داشته باشیم و چنین سیستمی به سازوکار مدیرتی خودش نیاز دارد.
معاون هنری وزیر ارشاد تاکید کرد: در روش جدید، بهای بلیط تغییر نمیکند و ما قرار نیست مردم را مجازات کنیم تا این شیوه جدید را پیاده کنیم. به میزان تماشاگری که بر هر اثر نمایشی مترتب است، به آن کار رایانه پرداخت میکنیم و کمافیالسابق مردم سهم خودشان را میدهند و باقیاش را نیز ما پرداخت میکنیم.
وی اظهار کرد: در مجموع هیچ کاهشی در میزان پرداخت کمکها وجود ندارد و ما هیچ منفعتی در این حوزه نمیبینیم که بخواهیم پول کمتری بدهیم زیرا تئاتر دارای بودجه مشخص است و منافع این چنینی برای دولت وجود ندارد.
شاهآبادی تصریح کرد که این اقدام تنها برای توجه به رکن سوم و اساسی تئاتر که مردم هستند، انجام میشود زیرا تئاتری که مخاطب نداشته باشد، نمیتواند مسیر خود را در آینده بازکند.
وی در پاسخ به این سوال که "جدی شدن ضلع سوم مخاطب باید به این نتیجه بیانجامد که کارهایی که با استقبال روبرو میشوند، محدودیت تعداد اجرا نداشته باشند" گفت: اگر بخواهیم از گروههای حرفهای که با استقبال روبرو میشود بیحساب حمایت کنیم، باتوجه به محدودیت سالن، سایر گروهها رنج می برند؛ بنابراین به اندازهای که توان داشته باشیم از گروههای حرفهای در سالنهای حرفهای حمایت میکنیم و برای بیشتر از آن هم میخواهیم که با حمایت ما اجراهایشان را به جایی مثل فرهنگسراها که ویژه اجراهای حرفهای نیست؛ ببرند.
وی افزود: این اقدام باعث میشود سالنهای نیمه حرفهای گاهی نیز شاهد اجرای گروههای حرفهای در آن مکانها باشند که به رشد و قوام تئاتر کمک میکند.
شاهآبادی درباره سالنهای تئاتری گفت: بسیاری از ظرفیتهای کشور در تئاتر مانند سالنهای چندمنظوره مغفول است و درحالیکه همه آنها ظرفیت اجرا دارند، فقط به چند سالن معین چشم دوخته شده است.
وی با بیان اینکه دولت در چهار سال گذشته در هر شهری سالن چندمنظوره ساخته؛ گفت: البته آن سالنها ظرفیت اجرای مطلوب و ایدهآل تئاتر را ندارد اما وقتی میتوان با چند نفر بازیگر در حیاط مدرسه نمایش اجرا کرد، آیا از چنین سالنهایی هیچ استفادهای برای تئاتر نمیتوان کرد؟
معاون هنری وزیر ارشاد درخصوص احتمال سلیقهای رفتار کردن کمیتههایی نظیر تخصیص یارانه یا صدور مجوز متن اظهار کرد: نمیتوان همه چیز را در یک مدار دیجیتالی ریخت تا به یک خروجی مشخص بیانجامد. باید پذیرفت موضوعاتی که به طور مشخص کمیتپذیر نیستند، در تبدیل به مصادیق کمی با مشکل مواجه میشوند و لازم است فیلتری در این میان وجود داشته باشد اگرچه در حوزه مجوز متن یا تخصیص رایانه، آیین نامه مشخص وجود دارد با این حال، در این امور میزانی از دخالت سلیقهای دیده میشود. چون به هرحال تشخیص مصادیق با یک کمیته است.
وی توضیح داد: باوجود آنکه در حوزه مجوزها، قانون مشخص و معین وجود دارد، که موارد آن و نیز ضابطهاش مشخص است، اما من شوراهای مشورتی به صورت تخصصی را در ذیل شورای نظارت اضافه کردم که زمان بازتری را برای صدور مجوز متن قرار دهیم.
شاهآبادی افزود: با راهاندازی چنین شوراهایی، نمایشنامههای هر حوزهای توسط شوراهای نظارتی که اهل آن حوزه هستند، بررسی میشود؛ مثلا نمایشنامه کودک که تا پیش از این در سالنی که قرار بود اجرا داشته باشد، مورد بازبینی قرار میگرفت، اکنون در یک شورای مشورتی در حوزه کودک بازبینی میشود.
وی، چنین اقداماتی را سبب کمتر شدن دخالت سلایق اعلام و عنوان کرد: هیچ کس نمیتواند ضمانت بدهد که دخالت سلایق به صفر میرسد زیرا به هر حال شوراهایی وجود دارد که مرجع تصمیمگیری هستند و آنها باید نظر بدهند این مصداق با آن آییننامه تطبیق میکند یا خیر؛ که چنین تصمیمی با تغییر نفرات تغییر میکند ولی این ابزارها دخالت افراد را به حداقل ممکن میرساند.
شاهآبادی درمورد درجه انحراف این تصمیمگیریها گفت: شورای نظارتی که اکنون وجود دارد، ممکن است گروه قبلی را متهم کنند که در تشخیص مصادیق، از معیار اصلی فاصله گرفتهاند؛ اما اگر بدانیم که معیار، مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی است، بهتر میتوان عمل کرد.
وی با اشاره به اینکه قانونی نوشته شده که در حد کلیات مشخص است، افزود: در برخی آثار دیالوگی نوشته شده که ازنظر شورایی مصادیق توهین است ولی به نظر گروهی دیگر نیست؛ بنابراین چنین تصمیماتی مصادیق انسانی است و چارهای جز این نیست که بخشی از آن را بپذیریم و البته هنرمندان هم به گونهای برخورد کردهاند که مساله واقعی در این بخش نداریم. زیرا آنها هم معیارها را میدانند و فضای عمومی جامعه را در ک میکنند و طبیعتا در این حوزه، مراعاتها طرفینی است و باید انجام شود.
معاون هنری وزیر ارشاد توضیح داد: مردم در مقاطع مختلف، دولتهای مختلفی انتخاب میکنند که مدیران و مسوولان آن، منطبق با سلیقه مردم روی کار میآیند. این سلایق به صورت بنیادی، زیر و رو نشده و ممکن است چند کلمه توسط یک فرد پذیرفته شده باشد و دیگری آن را نپذیرد. طبیعی است که نمیتوان از شورای نظارت این زمان و ده سال پیش انتظار داشت هر دو نسبت به یک متن، نظر واحدی بدهند.
وی تصریح کرد: اگر زمانی ساز و کار یک وزارتخانه به طور کلی عوض شد، متاثر از خواست، رای و دیدگاه مردم است و اگر زمانی دیدگاه دیگری حاکم شود، جریان دیگری فرصت اظهارنظر داشته باشد و مردم سلیقه دیگری را بپسندند، در اینجا هم اثر خود را خواهد گذاشت.
شاهآبادی اعمال ممیزی را به صورت تعاملی و بر محور هماهنگی و همراهی با هنرمندان عنوان کرد و گفت: اگرچه وظیفه دستگاه دولتی این است که فقط اعلام کند مجوز میدهد یا خیر، اما من فکر میکنم در حوزه ممیزی باید با تعامل بیشتر حرکت کرد و ما قصد داریم با تقویت و تخصصی کردن شوراهای مشورتی، فضای فعلی و نیازهای جامعه را بررسی کنیم تا با مخالفت جدی مواجه نشویم.
وی درخصوص مجوزهای چند روزهای که برای برخی نمایشها صادر شده، گفت: صدور مجوزهای چند روزه اگر هم اتفاق افتاده است، مجوزهای درستی نیست و من از آن دفاع نمیکنم و اصولا چنین حرکتهایی معنا ندارد.