ناصح جوادی*؛ اگرچه دنیای قوانین بسیار پیچیده و گا‌ها مبهم است و همچنین نگارنده تخصص حقوقی ندارد، اما ماده ۲ قانون مجازات اسلامی به صراحت جرم را اینگونه تعریف می‌کند: "هر فعل یاترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد، جرم محسوب می‌شود"؛ بنابراین اولین چیزی که باید به آن توجه کرد، این است که جرم بی شک تنها، انجام کار نیست.
در برخی مواقع عدم انجام کار نیز جرم است؛ مثلا در هنگام تصادف اگر کسی در جای خلوت به شخصی صدمه زده و او را رها می‌کند و با این رهاسازی آسیب بیشتری به شخص وارد می‌شود یا از خونریزی زیاد می‌میرد، این ترک فعل، جرم محسوب می‌شود.
یکی از شروط اساسی معامله منصفانه این است که دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) در زمان معامله دارای شرایط مساعد بلوغ و عقلی مساعد باشند. اما در طی سال ۹۹ بازار سرمایه با شرایطی بسیار مبهم مواجه گردید که عقلانیت مردم چه در زمان خرید و چه در زمان فروش تا حد زیادی دستخوش تغییرات نامتعارف شده است و اخلاقا نمیتوان معاملات موجود را معامله‌ای منصفانه قلمداد نمود.
همچنین حسن نیت در یک تقسیم بندی کلی به حسن نیت حمایتی و تکلیفی تقسیم می‌شود. بعدی که به حقوق قرارداد‌ها مرتبط است بعد تکلیفی حسن نیت است که عبارت است از رفتار صحیح، درستکاری و احترام به اعتماد و منافع دیگران؛ حسن نیت در این بعد به عنوان یک قاعده رفتاری انجام یا عدم انجام اموری را از طرفین طلب می‌کند.
اخلاقی بودن حسن نیت امکان ایفای نقش‌های مختلف را برای آن فراهم می‌سازد. این نقش‌ها معمولاً تحت عناوین محدود و تکمیل کننده حقوق و تعهدات طرفین، تعدیل کننده قرارداد، تفسیر قرارداد منطبق با حسن نیت و ایفای نقش به عنوان مبنای سایر قواعد و اصول ظاهر می‌شود.
در خصوص بازار سرمایه و حساسیت آن و اینکه ماهیت بازار سرمایه نیز فراز و فرود‌های دارد شکی نیست، و بنده در نوشتار‌های قبلی بر این مهم تاکید داشته ام، اما با اتفاقاتی که خصوصا در یک سال اخیر در بازار بورس ایران رخ داد و شگفتی‌ها و شوک‌هایی که در پی داشته است میتوان این روند را غیر معمول و غیر معقول و البته غیر مقبول دانست.
بنده زمانیکه شاخص بورس لجام گسیخته مرز ۲ میلیون واحد را گزارنده بود نگرانی‌ها و پیامد‌های احتمالی ادامه آن روند و همچنین تغییر روند و ریزش بورس را گوشزد نمودم. همچنین در زمانیکه شاخص به مرز یک و نیم میلیون واحد نیز سقوط کرده بود تبعات ادامه این روند و رفتار‌ها را نیز بیان نموده بودم. اینک بر خود لازم دانستم با توجه به وضعیت فعلی بازار مطالبی را یادآوری و نکاتی را گوشزد نمایم.
در مورد نقش و جایگاه سازمان بورس اوراق بهادار و نهاد‌های ناظر همانگونه که درزمان رکورد شکنی‌های بورس و رشد لجام گسیخته قبلی سوالات بسیاری مطرح شد (که اغلب بی جواب ماندند)، اکنون نیز پس از ریزش بی سابقه بازار سرمایه و روند اتفاقات فعلی موجب ابهامات جدیدی شده است و سوالاتی و مباحثی را برای بخش زیادی از سهامداران حقیقی و فعالان بازار و کارشناسان بوجود آورده است.
پا پس کشیدن نهاد ناظر از مسئولیت‌های خود واعلام بی طرفی و عدم دخالت جهت روند سازی در جریان معاملات و محدود نمودن مسئولیت خود تا حد یک کارگزار بورس نسبت به سرمایه‌های مردم و ریسک‌های بازار در شرایطی که بازار روند ریزشی پیدا کرده است به هیچ وجه قابل قبول نیست.
بازار سرمایه از نظر سرعت معاملات سریعترین بازار موجود کشور است. این بازار بر اطلاعات استوار است و تصمیم‌گیری جهت سرمایه‌گذاری یا فروش بر مبنای اطلاعات صورت می‌گیرد. این اطلاعات می‌تواند گزارشات مالی و شفاف سازی‌های رسمی ناشران باشد یا اخبار و نظرات مسئولان و متخصصان مربوطه و همچنین شایعات و رانت اطلاعاتی. اصل شفافیت و به موقع بودن اطلاعات مهمترین مولفه این بازار است و مسئولیت صیانت از این مسئله در وهله نخست بر عهده سازمان بورس اوراق بهادار می‌باشد.
اصلی‌ترین هدف و وظیفه ناظر بورس ایجاد بستری جهت شفاف سازی اطلاعات و اتفاقات معاملات و ایجاد اطمینان لازم جهت شفافیت اطلاعات برای سهامداران می‌باشد. آنچه که در ماهیت اصلی بازار سرمایه مطرح است عدم دخالت مسئولان و مدیران و افراد بانفوذ و جلوگیری از دستکاری و روند سازی می‌باشد و زمانیکه بر اثر عوامل بیرونی روند معاملات وارد حالت حباب سازی می‌گردد وظیفه ناظر این است که با اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی هشدار لازم را به جامعه بدهد و به مسله ورود پیداکند، اما شکل فعلی بازار سرمایه ما روندی یکطرفه پیدا کرده و به مردم بعنوان منبع ورود پول به آن نگریسته شده و در بخش‌های نظارت بر اتفاقات و روند‌ها عملا جایگاه و صد البته تریبون رسمی ندارند.
با توجه به اینکه شورای عالی بورس را دولت انتخاب می‌کند و وزیر اقتصاد ریاست این شورا را برعهده دارد و شورا نیز رییس سازمان بورس را تعیین می کند، فلذا سازمان بورس اوراق بهادار بعنوان نهاد ناظر نمی‌تواند مستقل بودن از دولت وقت و سیاست‌های آن را تداعی کند چرا که دولت خود در بازار سرمایه همواره در بخشی از معاملات کلان یک طرف معاملات بوده است و این بازار را بعنوان یک محل درآمدی می‌بیند و همچنین با استفاده از آن بدنبال اجرای سیاست‌های اقتصادی و علی الخصوص مدیریت نقدینگی می‌باشد.
در این نوشته هدف یادآوری برخی مسئولیت‌ها و گوشزد برخی مخاطرات است. در نوشتار‌های قبلی خطرات معاملات توسط افراد با رانت اطلاعاتی گوشزد گردیده است. در این مقال با توجه به مطالب پیش گفته در ابتدا به مرور برخی اظهار نظر‌های مدیران و مسئولان رسمی و اخبار در سال ۹۹ می‌پردازیم:
رییس جمهور:از همه دستگاه‌های دولتی، دستگاه‌های عمومی غیردولتی، نیرو‌های مسلح و همه آن‌هایی که می‌توانند، می‌خواهم شرکت هایشان و سهامشان را بیاورند و در بورس عرضه و مردم را شریک کنند. (کد خبر ۶۴۶۳۵-۳۱/۰۱/۹۹-سنا).
رییس جمهور خطاب به منتقدان تصریح کرد: شما اگر ناراحت هستید راه‌حلش این است در گوشتان پنبه بگذارید و این حرفهای خوب را نشنوید. بورس ما خوب شده عصبانی می‌شوند و میگویند در همه دنیا بورس برهم ریخته، چرا بورس ایران خوب است؟ (کد خبر ۶۴۷۷۱ -۰۷/۰۲/۹۹-سنا).
روحانی با اشاره به اینکه در هفته‌های آینده شاهد خبر‌های خوبی در بورس خواهیم بود، افزود: امسال سال جهش تولید است یکی از راه‌های تحقق شعار امسال بازار سرمایه است. (کد خبر ۶۴۷۰۱-تاریخ ۰۳/۰۲/۹۹-سنا).
رئیس جمهور گفت: در بورس شاهد یک تحول و رشد بی نظیر بودیم که مردم و آن دو میلیون نفری که بیشتر در بورس فعال اند، از این تحول هم خوشحالند و هم سود فراوانی شامل حال آن‌ها شده است و ما هم بسیار خوشحالیم که مردم در یک شرایط بهتری در این سال سخت باشند. طرح‌های بسیار مهمی در هفته‌های پیش رو و ماه‌های پیشرو در بورس عرضه خواهد شد. (کد خبر ۶۴۸۵۵-تاریخ ۱۱/۰۲/۹۹-سنا).
رئیس‌جمهور به وزیر نفت دستور داد برای حضور بیشتر و فعال‌تر شدن شرکت‌های نفتی و پتروشیمی در بازار سرمایه اقدامات لازم را به سرعت انجام دهد. حجت الاسلام حسن روحانی روز جمعه در گفت و گوی تلفنی با وزیر نفت با اشاره به ارائه سهام شرکت‌های دولتی در بازار سرمایه با هدف تقویت بورس کشور بر ضرورت حضور بیشتر و فعال‌تر شدن شرکت‌های نفتی و پتروشیمی در بورس تاکید کرد. (کد خبر ۶۴۸۷۴ تاریخ ۱۳/۰۲/۱۳۹۸-سنا).
وزیر اقتصاد: واگذاری سهام دولتی در اتاق شیشه ای. خوشبختانه در روش واگذاری دارایی‌های دولت تجدید نظر اساسی صورت گرفته است و واگذاری‌ها تا جایی که امکان دارد از طریق بورس انجام خواهد شد چرا که بورس یک محیط شفاف، شیشه‌ای و کاملا رقابتی است. (کد خبر ۶۴۹۹۹-تاریخ ۱۹/۰۲/۹۹- سنا).
رییس جمهور خواستار تلاش برای تقویت بازار سرمایه شد. رییس جمهور واگذاری سهام شرکت‌های دولتی و امکان حضور همه مردم در این عرصه را اطمینان‌بخش و مایه خرسندی دانست و بر ضرورت تلاش مسوولان اقتصادی کشور در راستای توسعه این فعالیت‌ها تاکید کرد. حجت‌الاسلام حسن روحانی در گفتگو با فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی پس از استماع گزارش وی درباره اقدامات و برنامه‌های این وزارتخانه در راستای ساماندهی بورس در کشور تاکید کرد: باید تلاش کنیم بورس و سرمایه به یک تعادل اطمینان بخش برسد تا مردم با خیالی آسوده برای سرمایه گذاری در این عرصه اطمینان کامل داشته باشند. کد خبر: ۶۵۲۵۲-تاریخ ۰۲/۰۳/۹۹-سنا).
وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: برای تحقق رشد اقتصادی مطلوب به هزار هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز است. «فرهاد دژپسند» اظهار داشت: بخشی از این منابع از طریق منابع دولتی و همچنین بانک‌ها تامین خواهد شد.
وی با بیان اینکه منابع بانکی باید به سوی تامین نیاز‌های بخش خصوصی برود، ادامه داد: همچنین باید منابع خرد را به سوی بازار سرمایه جذب کنیم تا منابع لازم برای تحقق رشد حداقلی فراهم شود.
وزیر اقتصاد خاطر نشان کرد: سرمایه‌گذاران باید تشویق شوند که به سرمایه‌گذاری و تولید روی بیاورند. (کد خبر ۶۵۳۹۲-تاریخ ۱۰/۰۳/۹۹-سنا).
رییس جمهور در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی تاکید کرد: عرضه منظم و موزون سهام دولت به شکل‌های متنوع به صورت صندوق‌های قابل معامله و همچنین به صورت مستقیم در اشکال بلوکی و خُرد باید ادامه یابد) کد خبر ۶۵۴۸۱-۱۳/۰۳/۹۹-سنا).
وزیر اقتصاد در صحن علنی مجلس تصریح کرد: بازارسرمایه کمال و بلوغ خود را به دست آورده است. وی با بیان اینکه ارزش بازار سرمایه بالا رفته است، گفت: این حجم از نقدینگی اگر مدیریت نشود چه بسا به بازار‌های اختلال‌زا هدایت شود، اما بخش قابل توجهی به بازار سرمایه وارد شده است. تصور کنید ۱۰ تا ۲۰ درصد آن به سمت بازار اختلال زا حرکت می‌کرد، چه اتفاقی می‌افتاد؟ وی با تاکید بر جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد کشور، ابراز کرد: به همین دلیل عزم را جزم کرده ایم تا بازار سرمایه را توسعه دهیم و بیش از پیش، به عمق بخشی آن کمک کنیم.
ایشان ابراز داشتند؛ ما در سال جاری برای تحقق حداقل رشد معقول به منابع کافی نیاز داریم. این میزان پول را به سختی میتوان تجهیز کرد. یکی از برنامه‌هایی که داریم بحث بازار سرمایه است. نگرانی در اقتصاد وجود دارد و آن اینکه آیا دولت برای تامین منابع مورد نیاز به استقراض از بانک مرکزی تن خواهد داد؟ عرض می‌کنم چنانکه در این چند سال گذشته این اتفاق نیفتاد، امسال برنامه جدی ما است. خزانه برنامه جامعی دارد که ان‌شالله متوسل به این امر نشویم. اما چگونه تامین کنیم؟ زمانی که پروسه مالیات و پروسه واگذاری دارایی‌ها طی شد. از قانونگذار انتظار داریم استقراض از مردم و بخش خصوصی، در مقابل استفراض از بانک مرکزی انجام دهیم. چرا که می‌دانیم آثار استقراض از بانک مرکزی بسیار زیانبار است، بنابراین هیچ ضرورتی وجود ندارد، ما به آن تن دهیم. چنانچه امروز بازار سرمایه کمال و بلوغ خود را به دست آورده است. (کد خبر ۶۵۵۳۰-تاریخ ۱۸/۰۳/۹۹-سنا).
ریاضیات مالی موجب غنای بازار سرمایه می‌شود. تفاهم‌نامه همکاری دوجانبه میان فرابورس ایران و دانشگاه علامه طباطبائی با در نظر گرفتن ظرفیت قطب علمی ریاضیات مالی به منظور انجام تحقیقات، پژوهش‌ها و اجرای استراتژی‌های مرتبط با فرابورس ایران به امضا رسید.
مدیر عامل فرابورس ایران تاکید کرد: بازار سرمایه یک بازار حرفهای است که ریاضیات مالی و تکنیک‌های مالی علاوه بر تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال به غنای هرچه بیشتر تحلیل‌های این بازار کمک می‌کند.
دکتر رضا پورطاهری رییس دانشکده آمار نیز تقویت پیوند میان جامعه دانشگاهی و بازار سرمایه را اتفاق مبارکی دانست و گفت: رشته ریاضیات مالی، رشته نوپایی در جهان است که می‌تواند چشم‌انداز بازار سرمایه را درخشان‌تر کند. من به همراه سایر همکارانم، همیشه در اندیشه تقویت تعامل دانشگاه و صنعت و بازار بوده‌ایم و این تفاهم‌نامه می‌تواند در این زمینه موثر باشد.
پورطاهری با بیان اینکه تا پیش از این ریاضیات مالی در کشور بیشتر از آنکه به بازار نزدیک باشد، لابراتوری و آزمایشگاهی بود، گفت: اکنون فارغ‌التحصیلان این رشته در تلاش هستند داده‌های واقعی و بورسی را بررسی کنند تا بتوانند با تطابق مدل‌های خود با واقعیت بازار، آن‌ها را بهبود ببخشند. (کد خبر ۶۵۶۸۲-تاریخ ۲۵/۰۳/۹۹- سنا).
دکتر حسن قالیباف اصل صبح امروز در اولین نشست خبری خود به اهداف و اولویت‌های نهاد ناظر بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: بازار سرمایه نماد شفافیت اقتصاد کشور است و احتمال برخورداری از رانت اطلاعاتی در این بازار نزدیک به صفر است. نهاد ناظر بازار سرمایه، متولی شفافیت است. (کد خبر ۶۵۸۳۰-۰۲/۰۴/۹۹-سنا).
رییس جمهور با بیان اینکه شوک ایجاد شده در بازار ارز موقت و گذرا بوده و ریشه بنیادی ندارد، تاکید کرد: دولت به دنبال هدایت نقدینگی بر اساس سیاست‌های پایدار در جهت تقویت تولید و پایه‌های اقتصاد مولد است (کد خبر ۶۵۸۴۶-۰۳/۰۴/۹۹ -سنا).
حسن روحانی: امروز بزرگترین مسئولیت وزارت اقتصاد در کنار سایر مسئولیت‌هایش مسئله تقویت و حفاظت از بورس است و باید سهام سازمان‌ها در این بازار عرضه شود. همه دستگاه‌ها باید سهام جدید عرضه کنند و امروز شرایط خوبی پیدا شده تا هم مردم بهره ببرند و هم دولت از بنگاه‌داری فاصله بگیرد (کد خبر کد خبر ۶۵۸۸۲-۰۴/۰۴/۹۹ -خبرگزاری سنا).
وزیر اقتصاد: آنچه در حال حاضر انجام می‌دهیم تمرکز واگذاری‌ها در بازار سرمایه است. بازار سرمایه بازاری شفاف است و قیمت‌ها در محیطی تعیین می‌شود که همگان نسبت به آن آگاه هستند. در این محیط رقابت بدون حاشیه صورت می‌پذیرد و خیلی از آسیب‌هایی که در قبل اشاره کردم، بروز پیدا نمی‌کند. آنچه من استنباط می‌کنم این است که اتخاذ این رویکرد علاوه بر آنکه سبب شده ما در امر واگذاری موفق‌تر باشیم، حاشیه‌های واگذاری را نیز به حداقل رسانده است. به نحوی که از ابتدای سال تاکنون حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان در بازار سرمایه واگذار کرده‌ایم که این عدد میزان بسیار قابل توجهی برای واگذاری است. (کد خبر ۶۶۲۱۳-تاریخ ۱۸/۰۴/۹۹ -سنا).
دژپسند در جلسه هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام: نقدینگی وارد شده به بازار سرمایه را حفظ می‌کنیم. (کد خبر ۶۶۷۸۹-تاریخ ۱۰/۰۵/۹۹ -سنا).
تقدیر رییس‌جمهور از مدیران بورسی کشور. رییس جمهور ضمن بیان اینکه وضعیت بازار سرمایه و صنایعی مانند پتروشیمی و فلزات اساسی نشان می‌دهد، قوی‌تر شده و ایستاده‌ایم، گفت: عرضه‌های اولیه بازار سرمایه در هفته آتی بسیار مهم است. (کد خبر ۶۶۸۹۰-تاریخ ۱۵/۰۵/۹۹ -سنا).
رییس جمهور: با طرح گشایش اقتصادی، هوای تازه به بورس می‌آید /بازار سرمایه محل مطمئن سرمایه گذاری است. (کد خبر ۶۷۰۱۳-تاریخ ۲۲/۰۵/۹۹- -سنا).
رییس جمهور: ما می‌خواهیم بگوییم سکه و دلار جای سرمایه گذاری نیست، اما بورس و خرید نفت، جای سرمایه گذاری مطمئن است. مطلب ۴۶۹۱۵۲-تاریخ ۲۲/۰۵/۹۹-تجارت نیوز).
اظهار امیدواری وزیر اقتصاد نسبت به تقویت بازار سرمایه با طرح گشایش اقتصادی (کد خبر ۶۷۰۰۷-تاریخ ۲۲/۰۵/۱-۳۹۹-سنا).
دکتر قالیباف اصل معتقد است بازار سرمایه بازاری خبر محور است و شاید کمتر بخشی از اقتصاد همچون بورس به خبر و رسانه وابسته باشد. (کد خبر ۶۷۱۰۰-۲۶/۰۵/۹۹ -سنا).
رئیس سازمان بورس بیان کرد: ۲۰ هزار میلیارد تومان، ارزش عرضه‌های اولیه در سال جاری است. ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران تازه وارد ضروری است. (کد خبر ۶۷۱۲۲-تاریخ ۲۸/۰۵/۹۹ سنا).
رییس جمهور تاکید کرد:افق بورس رو به بالاست. حسن روحانی: «معتقدیم که اقتصاد باید به مردم واگذار شود و آن را اصل می‌دانیم. در خصوص مزیت بازار سرمایه، همواره به وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی گفته ام که مراقبت‌های لازم را انجام دهند منتها مردم هم باید بدانند که خط مستقیم در بازارسرمایه تحقق نمی‌یابد، اما مهم این است که در طول سال به سمت بالا باشد و ان شاءالله خواهد بود و آن را برای مردم حفظ می‌کنیم. کد خبر ۶۷۱۹۲-تاریخ ۲۹/۰۵/۹۹-سنا)
وزیر امور اقتصادی و دارایی نوید داد روزی خواهد آمد که اولین گزینه برای تأمین مالی، بازار سرمایه خواهد بود. فرهاد دژپسند در گفتگو با برنامه تیتر امشب شبکه خبر اظهار داشت: نمی‌خواهم آرمانی صحبت کنم، اما می‌گویم با برنامه‌هایی که داریم بازار سرمایه می‌تواند قابل اعتمادترین گزینه انتخابی افراد باشد.
وی در ادامه توضیح داد: از آبان سال گذشته پیگیر هستم و اقتصاد ما به کریدور تأمین مالی سوم نیاز دارد که بازار سرمایه می‌تواند این نقش را ایفا کند. (کد خبر ۶۷۳۵۹-تاریخ ۰۵/۰۶/۹۹-سنا).
وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: بازار سرمایه باید حرفهای اداره و از مداخلات و اظهار نظر‌های سیاسی، پرهیز شود.
وی افزود: سازمان بورس و اوراق بهادار، متولی نظارت بر این بازار است و شورای عالی بورس نیز بر این سازمان نظارت می‌کند (کد خبر ۶۷۴۹۱-تاریخ ۱۵/۰۶/۹۹-سنا).
۴- فرهاد دژپسند در جمع خبرنگاران با اشاره به گمانه زنی‌ها در خصوص کسری بودجه دولت در شش ماهه اول سال جاری به دلیل تحقق نیافتن پیش‌بینی در برخی حوزه‌ها مانند نفت، اظهار داشت: برخی نگرانی‌ها برای منتهی شدن کسری بودجه به افزایش مالیات‌ها یا استقراض دولت از بانک مرکزی وجود داشت که با تدابیر دولت در نیمه نخست سال جاری توانستیم بسته تحقق منابع را از محل فروش اوراق و واگذاری‌های سهام شرکت‌ها و دارایی‌های دولتی جبران کنیم.
وی با بیان اینکه دولت امسال از نظر درآمد ناشی از واگذاری‌ها عملکرد بسیار درخشانی داشته است، تاکید کرد: در همین مدت حدود ۳۳ هزار میلیارد تومان واگذاری سهام صورت گرفته که رقم قابل توجهی محسوب می‌شود. در مورد اوراق نیز حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان اسناد خزانه و اوراق منتشر شده و تلاش کردیم اگر هم کسری وجود دارد منتهی به افزایش تورم نشود.
به گفته وزیر امور اقتصاد و دارایی، با وجود تمام سختی‌ها در ۷ سال گذشته دولت از بانک مرکزی اسقراض نکرده و در سال جاری نیز برنامه‌ای برای این کار را ندارد.". (کد خبر ۸۴۰۵۸۰۵۹-تاریخ ۰۷/۰۷/۹۹-خبرگزاری جمهوری اسلامی).
رئیس جمهور: طبیعت بورس این است که فراز و نشیب دارد (کد خبر ۶۹۹۶۵-۹۹/۱۰/۰۳)
وزیر امور اقتصادی و دارایی: بازار سرمایه از نظر عملکردی به مرحله‌ای رسیده که میتوان به آن اعتماد کرد (کد خبر ۷۰۱۷۹ -۹۹/۱۰/۱۰).
در رابطه با اظهار نظر‌های مدیران و مسئولان باید موارد زیر را در نظر داشت:
الف) - یا آن‌ها قبول دارند که افرادی مسئول و صاحب نظر و متخصص و نخبه هستند و مردم با توجه به جایگاه این افراد به فرمایشات و تحلیل‌های آن‌ها توجه داشته و در تصمیمات خود مد نظر قرار میدهند که در این‌صورت یقینا در مورد عملکرد بازار سرمایه باید به نحو جدی پاسخگو باشند.
ب) - یا اعتقاد دارند که آن‌ها هر آنچه بگویند مبنای توجه مردم نیست و مردم در تصمیم‌گیری‌های خود مستقل از نظرات آن‌ها عمل میکنند که این خود درد دیگری است به مراتب بزرگتر.
استفاده جهت‌دار و نامتعارف از اصول ارزشمند بازار سرمایه یک امر غیراخلاقی و فرافکنی خطرناکی است که تبعات بزرگی دارد. پس از آن ریزش سنگین بازار سرمایه بیان اینکه اصلاح بخشی از قاعده بازار است و مردم باید صبر پیشه کنند و سهامداری کنند جز فرافکنی و فرار از مسئولیت نمی‌تواند چیز دیگری باشد و لازم است این بزرگواران در مورد کلمه استقلال بازار سرمایه، معاملات آزاد و حد زیان حتما مطالعات اصولی را از منابع علمی داشته باشند. چرا که تشویق مردم به صبر و سهامداری تا حد ریزش ۷۰ درصدی و آب شدن بیش از ۲ سوم سرمایشان در هیچ عقل و منطق اقتصادی نمی‌گنجد.
با وجود همه اتفاقات پیش گفته مدیران اقتصادی هنوز باور دارند اتفاق رخ داده اصلاح بوده و از قبول ریزش خودداری می‌نمایند و حتی بیان می‌نماید حال بازار سرمایه خوب است!
حال آنچه که به ذهن متبادر می‌شود این است که: دقیقا حال بازار سرمایه برای چه کسی خوب است؟
هنوز ابهامات و سوالات بسیاری در خصوص اتفاقات یکسال اخیر بورس ایران وجود دارد که به بخشی از آن اشاره می‌کنیم:
۱- از اواخر سال ۹۸ تا اوج رکورد شکنی‌های بورس در مرداد سال جاری اکثر مدیران اجرایی دولت از ارزندگی بازار سرمایه و صیانت از سرمایه مردم سخن می‌گفتند و حتی به منتقدان توصیه نمودند که در گوششان پنبه فرو کنند. رشد سرسام آور بازار سرمایه تا مرداد ۹۹ بر چه مبنایی و با تکیه بر کدام اطلاعات صورت پذیرفت؟
اگر روند قبلی رشد شاخص بورس و عبور از مرز ۲ میلیون واحد معقول و منطقی بوده است دلیل و توجیه وضعیت نابسامان و بن‌بست فعلی چیست؟ اگر آن رشد و رکورد شکنی‌ها ناشی از انتظارات تورمی منتج از اتفاقات سیاسی و .. بوده، مگر در مرداد ماه آن ریسک‌ها برطرف شده بود که بورس یکپارچه نزولی شد و آن ریزش سنگین اتفاق افتاد؟
۲- اگر روند و وضعیت فعلی بیانگر واقعیت و جایگاه واقعی بازار سرمایه ایران است، چرا مسئولین و متولیان امر زمانیکه شاخص از مرز ۱ میلیون واحد گذشت مردم را نسبت به واقعیات بازار سرمایه و ظرفیت و اندازه آن آگاه ننمودند و وظیفه شفاف سازی خود را به جا نیاوردند و حتی همه مسئولین اقتصادی کشور در روند قبلی همواره بر ارزندگی بازار سرمایه تاکید و حتی در مرز ۲ میلیون واحد نیز مردم را تشویق به ورود به بازار سرمایه می‌نمودند؟! با توجه به اینکه مدیران و مسئولان مربوطه مسئولیت اجتماعی وحتی قانونی در قبال بیانات خود را دارند، اکنون نباید بابت اتفاقات پیش آمده پاسخگو باشند؟
۳- آیا نقش‌آفرینی مستقیم و غیرمستقیم مدیران تصمیم‌گیر و صاحب‌نظر کلان کشور در بازار سرمایه بعنوان طرفی از معاملات بررسی گردیده است؟ نقش نهاد‌های مبارزه با مفاسد اقتصادی در اتفاقات بازار سرمایه علی الخصوص اتفاقات سال ۹۹ چیست؟ لازم است این رسیدگی حتما توسط یک نهاد یا کارگروه مستقل صورت پذیرفته و گزارش این امر در اسرع وقت در دسترس نهاد‌های مبارزه با مفاصد قرار گرفته و به اطلاع عموم برسد؛ که اگر این اقدامات صورت گرفته گزارشی را به مردم ارائه نمایند و در غیر این‌صورت با توجه با زیان بخش زیادی از مردم منافع ملی انجام تحقیقات گسترده در این خصوص را ایجاب می‌نماید.
۴- نکته مهمی که در ظاهر بی ارتباط با این موضوع است، اما در ماهیت امر مسئله مهمی است این است که مدتی است مدیران اقتصادی به جای کاهش قیمت‌ها در بازار‌های موازی بازار سرمایه از واژه"تثبیت"و "منطقی‌سازی قیمت" و واژ‌های مترادف استفاده میکنند و البته این گفتمان سه سال است ادامه دارد، ولی همواره قیمت‌ها افزایشی بوده است. نیاز است این بزرگواران تعریف روشنی از برداشت خود از این واژه‌ها را به اطلاع عموم مردم (ولی نعمتانشان) برسانند.
۵-شاخص و ملاک انتخاب و انتصاب مدیران و مسئولان چیست که با همه ضعف‌های مدیریتی و تبعات جبران‌ناپذیر ناشی از تصمیماتشان، هنوز بر صندلی‌های مدیرتی خود تکیه داده‌اند؟ مدیرانی که پیکره جامعه و زیربنای اقتصاد هر روز ضربات جبران ناپذیری را از سو‌مدیریت آن‌ها تجربه می‌کند و همواره با فرافکنی از مسئولیت خود آدرس غلطی از علت مشکلات به مردم ارائه میدهند.
۶-اکنون بازار سرمایه بخش زیادی از سهامداران را متضرر نموده است و اعتماد خیل زیادی از مردم خدشه دار شده و بسیاری از سهامداران حقیقی را متضرر نموده است در این شرایط در برخی از سهم‌ها معاملات روزانه (عمدا یا سهوا..) به میزانی است که پایانی منفی سهم کامل و هر روز بخشی از سرمایه سهامداران سوخت گردد.
مردم اغلب خود و سرمایه خود را محبوس شده در بازار سرمایه می‌بینند و صفحات و سایت‌های گفت و گوی سهامداران پر از شکوایه و دردنامه‌هایی است که گویا صرفا خودشان تنها مخاطب آن هستند. مردمی که با تشویق گا‌ها غیر مسئولانه و کارشناسی نشده برخی مسئولان پا به این بازار گذاشته و اکنون خود را مالباخته می‌بینند و نزد همدیگر زمزمه میکنند که "هل من ناصر ینصرنا"
۷- از مهر ماه سال جاری باوجود اینکه بخش بزرگی از بازار سرمایه (عموما سهم‌های بزرگ و شاخص ساز) همچنان در مدار ریزش قرار داشتند و تا تاریخ نگارش این مقال نیز این روند ادامه داشته است، چه اتفاقی افتاد که سهم‌های کوچک از مدار اصلاح خارج و سقف‌های قیمتی بهار خود را پس گرفتند و حتی سقف‌های جدیدی را تجربه نمودند؟ علت این بازی با گرو‌ها و صنایع چیست؟ آیا این نوبتی کردن رشد و ریزش در دسته‌های مختلف سهام بخشی از بازی بزرگان است و سود‌های هزاران میلیاردی ولو به بهای نابودی سرمایه سهامدار خرد؟
۸- کارگزاران بورس کارمزد معاملات را از کاربران خود دریافت میکنند و در ماه‌های اخیر عملا بازار به سمت سفته بازی گرایش پیدا کرده است و این یعنی معاملات بیشتر و به تبع آن کارمزد و درآمد بیشتر کارگزاران، فلذا باید بررسی‌های بسیار تخصصی صورت پذیرد در خصوص نقش احتمالی کارگزاری‌ها در تهییج معامله گران به معاملات بیشتر.
۹- آیا نقش آفرینی مهندسین ریاضیات مالی در روندسازی معاملات (الگوریتمی شدن معاملات) صحت دارد؟ اگر این اتفاق افتاده است تا چه میزان بوده است و سود حاصله (ناشی از زیان مردم) باعث انتفاع چه اشخاص یا بخش‌هایی شده است؟
۱۰- دولت بیان می‌دارد به دلیل تحریم‌ها دچار کسری بودجه و تراز منفی گردیده است و اکنون رییس دولت و وزاری اقتصادی او با افتخار از تامین منابع جهت بخشی از هزینه‌ها از بازار سرمایه سخن میگویند، اما مسئولیت گریزی مسئولان مربوطه از نابسامانی بازار این سوال را برای بخش زیادی از فعالان و صاحب نظران و سهامداران ایجاد نموده که آیا روند صعودی قبلی بازار سرمایه و تشویق مکرر مسئولین برای ورود مردم به بازار سرمایه و نوسانات اخیر این بازار تا حدی جهت تامین خلا درامدی دولت بوده است؟
آنچه سهامداران خرد اکنون باور دارند این است که بازار به حالتی از غش در معامله و نوسانگیری خواص تبدیل شده است و این ذهنیت موجب ایجاد خسارتی بزرگ شده است که علاوه بر ضرر‌های مالی سنگین به مردم، لطمات جبران ناپذیری را به روح و روان جامعه و البته اعتماد عمومی وارد نموده است.
*کارشناس ارشد حسابداری
از کشتن افراد عینکی به جرم روشنفکر بودن تا حذف پول و مذهب از مناسبات اجتماعی / فاجعه‌بارترین حرکت قرن بیستم برای ساخت اتوپیای روستایی
طرز تهیه کباب لاهماجون، خوشمزهترین کباب ترکی
سالاد فیله مرغ سوخاری با سس رنچ، جذابترین سالادی که تابهحال خوردهاید
این سالاد سبز را با حبوبات و سبزیجات درست کنید و لذت ببرید
