حفاظت از شخصیت‌های مهم نظام با چه نهادی است؟

وقتی خبر ترور شهید محسن فخری‌زاده منتشر شد، بسیاری پرسیدند مگر این شخصت مهم نظامی و هسته‌ای کشور محافظ نداشته است. در پی طرح این پرسش در شبکه‌های اجتماعی برخی منابع گزارش دادند که آن شهید چند محافظ داشته و بعدا معلوم شد که اتفاقا یکی از آنان به شهادت رسیده و محافظ دیگر هم به‌شدت زخمی شده است.

روزنامه اعتماد در ادامه نوشت: بسیاری از شخصیت‌های مهم لشکری و کشوری بر اساس پروتکل‌های امنیتی، یک یا چند محافظ دارند. اما شاید برای مردم سوال باشد که این محافظ‌ها را کدام ارگان تأمین می‌کند و کدام نهاد بر عملکردشان نظارت دارد. پاسخ سپاه انصارالمهدی است. امنیت بسیاری از مکان‌های سیاسی و مهم کشوری و لشکری را این نهاد با کمک نیرو‌های آموزش دیده خود تأمین می‌کند.

انصارالمهدی و انگیزه تاسیس

تاریخچه تشکیل سپاه انصارالمهدی به ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی برمی‌گردد. سال ۵۸ گروهک تروریستی فرقان شروع به اجرای عملیات‌های ترور خود کرده بود. تروریست‌های فرقان پس از به شهادت رساندن آیت‌الله مرتضی مطهری به سراغ آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی رفتند. نیروی‌های این گروهک تروریستی پنجم خرداد ۱۳۵۸ اقدام به ترور هاشمی رفسنجانی کردند که با کمک عفت مرعشی همسر هاشمی رفسنجانی این ترور ناکام ماند. اما همین اتفاق باعث شد تا امام خمینی (ره) فرمانی درباره تأمین امنیت چهره‌های اثرگذار انقلاب اسلامی و مسوولان بلندپایه نظام جمهوری اسلامی صادر کند.

امام خمینی در پیام خود اعلام کرد: «پاسداران انقلاب و روسای آنان موظفند از این شخصیت‌های ارزنده انقلابی حفاظت کنند و رفت‌وآمد‌های مشکوک را تحت‌نظر بگیرند؛ اگرچه خود آنان راضی نباشند.»

اشاره امام به تأکید برخی از چهره‌های انقلاب بود که اعتقاد داشتند باید خط مشی مردمی خود را نگه دارند و نباید با داشتن محافظ از مردم جدا شوند. سردار نصیری از فرماندهان سابق سپاه انصارالمهدی در این باره به تسنیم می‌گوید: «این موضوع در گذشته بسیار حاد بود. الان هم افرادی موافق داشتن محافظ نیستند. البته این جنبه باید مورد توجه قرار بگیرد و نباید حفاظت از شخصیت به یک کار تشریفاتی تبدیل شود.»

شکل‌گیری انصارالمهدی

پس از این رویداد و تحولات بود که سپاه حفاظت انصارالامام تشکیل شد و تا سال ۶۸ همین نهاد مسوول تأمین امنیت شخصیت‌ها ازجمله امام خمینی (ره) بود. کمی بعد، سپاه حفاظت، ولی امر ایجاد و ساختار مجزایی برای آن تعریف شد.

با تغییرات ساختاری در سپاه فرماندهی حفاظت سپاه تأسیس می‌شود که دو نهاد سپاه حفاظت انصارالمهدی و سپاه حفاظت هواپیمایی زیرمجموعه آن قرار می‌گیرند. از آن زمان تاکنون نیرو‌های آموزش دیده سپاه انصارالمهدی (عج) در یگان‌های مختلف به‌کارگیری می‌شوند:

«یگان مجلس شورای اسلامی» به‌منظور حفاظت از رییس و نواب مجلس و همچنین محیط داخلی و پیرامونی مجلس شورای اسلامی.

«یگان ریاست‌جمهوری» جهت حفاظت از رییس‌جمهور و خانواده رییس‌جمهور؛ حفاظت از رییس‌دفتر رییس‌جمهور و هیات دولت در مجموعه مقر شهید مطهری و همچنین حفاظت از دفتر دوم رییس‌جمهور در سعدآباد و منزل او.

«یگان مجمع تشخیص مصلحت نظام» که حفاظت از رییس و دبیر مجمع و همچنین محیط داخلی مجمع تشخیص مصلحت نظام را برعهده دارد.

«یگان قوه قضاییه» با دستورکار حفاظت از رییس قوه قضاییه و محیط قوه قضاییه.

«یگان حفاظت ویژه» که حافظ امنیت معاونان رییس‌جمهور، وزرا و برخی از نخبگان است.

«یگان مقر شهید مطهری» که مسوول حفاظت فیزیکی از محیط پیرامونی شهید مطهری و اماکن حیاتی و حساس است.

«یگان چک و خنثی» با دستورکار شناسایی و چک کردن اماکن حیاتی و حساس به‌ویژه مکان‌هایی را که شخصیت‌های تحت حفاظت سپاه انصار قصد سفر یا سخنرانی در آنجا دارند و خنثی‌سازی خطرات. چنان‌که اگر رییس‌جمهوری در محلی غیر از پاستور برنامه سخنرانی داشته باشد، این تیم وارد عمل شده و از ساعت‌ها قبل عملیات چک‌وخنثی را انجام می‌دهد و بدون هماهنگی آنان هیچ فردی نمی‌تواند وارد محوطه شود.

«یگان حرم مطهر امام خمینی (ره) و جماران» که حفاظت از امنیت محیط داخلی و پیرامونی حرم مطهر امام خمینی (ره) و جماران و همچنین شخصیت‌های منسوب به امام خمینی (ره) در دستورکار این یگان تعریف شده و درنهایت «یگان عملیات ویژه» که به‌منظور پشتیبانی تخصصی و ویژه در بخش حفاظت فیزیکی و حفاظت شخصیت‌ها تدوین و تاسیس شده است.

سلمان صادقی که مدتی هم فرماندهی عملیات سپاه انصارالمهدی را برعهده داشته، در مصاحبه‌ای به ماهنامه همشهری پایداری درباره چگونگی جذب نیرو‌ها به سپاه انصار توضیح داده است. او گفته: «در ایران، شروع گزینش در حفاظت انصار با یک اجبار تکلیفی و شرعی آغاز شد. نیرو‌هایی که آموزش تخصصی حفاظتی را طی نکرده بودند و درعین‌حال بسیاری از آنان تمایل داشتند در جبهه حضور داشته باشند. این مجموعه در آن زمان پیش از اینکه یک سازمان حرفه‌ای متکی بر امکانات و تجهیزات باشد، متکی بر اعتقاد به اسلام و انقلاب بود.»

خبرگزاری میزان در گزارشی آورده که پس از شهادت شهیدان علی‌محمدی، شهریاری، رضایی‌نژاد و احمدی روشن حدفاصل سال‌های ۸۸ تا ۹۰، شورای عالی امنیت ملی مسوولیت حفاظت از دانشمندان هسته‌ای را بر عهده سپاه انصارالمهدی (عج) گذاشت.

همچنین سردار علی نصیری، فرمانده سابق سپاه انصارالمهدی در خرداد ۹۷ در تنها مصاحبه اختصاصی خود با تسنیم در این باره گفته بود: «در حوزه حفاظت از شخصیت‌ها بعد از تشکیل سپاه انصار دیگر ترور موفق نداشتیم و این نشان‌دهنده آن است که نیرو‌های ما در حوزه تاکتیک، تکنیک، شناخت، عمل و اقدامات اطلاعاتی توانسته‌اند خود را به‌روز کنند. اگر شما ترور دانشمندان هسته‌ای را می‌بینید این عزیزان اصلا محافظی نداشتند و خیلی به راحتی می‌شد آن‌ها را ترور کرد... تمام شخصیت‌هایی که ما مسوولیت حفاظت از آن‌ها را به عهده داریم حفاظت‌شان ویژه است. از زمانی که شاهد تهدیدات تروریستی بودیم این عزیزان را در چتر حفاظتی خودمان قرار دادیم.»

دردسر احمدی‌نژاد برای انصارالمهدی

سپاه انصارالمهدی به‌واسطه مسوولیت خطیری که برعهده دارد، حتی شاید بیش از دیگر ارگان‌های نظامی از ورود به سیاست و به‌خصوص مسائل جناحی پرهیز دارد و از حاشیه‌های عالم سیاست، فراری است. اما حواشی سیاسی لزوما خود را به این اصول پایبند نمی‌داند و حواشی دنیای سیاست، در مواردی دامن‌گیر سپاه انصارالمهدی نیز شد و در یک مورد، یاران احمدی‌نژاد فرماندهی سپاه انصارالمهدی را مجبور کردند تا اقدام به صدور بیانیه‌ای کند تا مگر از این حواشی دور شود.

خردادماه ۹۶ منابع خبری نزدیک به احمدی‌نژاد اعلام کردند که دولت ساختمان محل اقامت محافظان احمدی‌نژاد را تصرف کرده و جان رییس دولت سابق در خطر است. نزدیکان او با انتشار شماره حسابی اعلام کردند که اگر مردم می‌توانند کمک مالی کنند تا ساختمانی برای محافظان تأمین شود.

در واکنش به این اقدام نهاد ریاست‌جمهوری نیز اطلاعیه‌ای صادر کرد و گفت که احمدی‌نژاد اگر دوست دارد برای تیم حفاظتش ساختمانی جدا داشته باشد، باید از بودجه خود اقدام به این کار کند. همین جنجال باعث شد سپاه انصارالمهدی نیز وارد میدان شود.

روابط عمومی این نهاد اعلام کرد: «اساسا موضوع پشتیبانی از اقدامات حفاظتی مربوط به روسای جمهور قبل با نهاد ریاست جمهوری است و نام بردن از سپاه حفاظت انصارالمهدی (عج) و انتشار تصویر فرمانده آن و یا توضیح شیوه اقدامات حفاظتی که افشا کننده راهکار‌های امنیتی است ازجانب هر شخص یا نهادی موجب تأسف است... علاوه بر این در تاریخ ۳ آبان‌ماه ۹۵ روابط عمومی دفتر آقای احمدی‌نژاد اعلام کرده که ملک مورد بحث در اختیار دفتر ایشان و نه محافظین قرار داشته و متعهد شده که در اسرع وقت موضوع را از طریق مراجع قضایی حل و فصل کند.»

رد شایعه پناهندگی فرمانده!

ابتدای سال ۹۸ نیز شایعه‌ای در فضای مجازی منتشر شد مبنی بر اینکه سردار علی نصیری فرمانده سابق سپاه انصارالمهدی از کشور گریخته و به کشور دیگری پناهنده شده است.

در واکنش به این خبر، خبرگزاری تسنیم در مطلبی در اردیبهشت همان سال به نقل از علی نصیری نوشت که «بنده امروز در مراسم تودیع و معارفه فرمانده‌کل سپاه در ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حضور پیدا کردم و تصویر و فیلم آن نیز در رسانه‌ها منتشر شد.» او همچنین گفته بود: «در آینده بنابر تصمیم فرمانده سپاه مسوولیت جدیدی خواهم گرفت.» البته بعد از آن دیگر خبری از مسوولیت او منتشر نشد.

فرماندهان انصارالمهدی

هرچه بود، از زمان شکل‌گیری سپاه انصارالمهدی تاکنون افراد مختلفی فرماندهی آن را برعهده داشته‌اند. سردار احمد حق‌طلب، سردار علی‌اصغرگرجی، سردار علی نصیری و سردار فتح‌الله جمیری ازجمله این افراد هستند. علی نصیری براساس اطلاعات موجود شاید یکی از معدود فرماندهان انصارالمهدی باشد که مدت کوتاهی فرماندهی این نهاد را برعهده داشته است. نصیری که پیش از فرماندهی سپاه انصارالمهدی، فرمانده سپاه علی ابن ابی‌طالب بود، سال ۹۶ مسوولیت فرماندهی سپاه انصار را برعهده گرفت و فروردین‌ماه ۹۸ نیز این مسوولیت را به سردار فتح‌الله جمیری واگذار کرد.