اثر حمایت دولت‌ها از درآمد خانوار‌ها

سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) در تازه‌ترین گزارش خود اثرات راهکار‌های حمایتی دولت بر سرانه درآمد حقیقی خانوار‌ها را مورد بررسی قرار داده است. براساس این گزارش، عملکرد سرانه درآمد حقیقی خانوار نسبت به رشد تولید ناخالص داخلی در کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه، بهتر بوده‌است.

به گزارش دنیای اقتصاد، بررسی‌ها از گزارش سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه نشان می‌دهد به‌رغم افت قابل ملاحظه (۶/ ۱۰ درصدی) سرانه رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی در کشور‌های عضو این منطقه در فصل دوم سال ۲۰۲۰، رشد سرانه درآمد حقیقی خانوار که تصویری بهتر از تغییرات در رفاه اقتصادی خانوار ارائه می‌کند، با بازگشت راهکار‌های حمایتی دولت در مقابله با کووید-۱۹ افزایش ۳/ ۵ درصدی داشته‌است.

بسیاری از کشور‌های عضو این سازمان، شاهد عملکرد بهتر درآمد خانوار پس از کسر مالیات و بیمه نسبت به تولید ناخالص داخلی بوده‌اند. گرچه اکثر این کشور‌ها در این دو زمینه طی فصل دوم سال ۲۰۲۰ روندی کاهشی را به ثبت رسانده‌اند، کانادا و ایالات‌متحده در سرانه درآمد خانوار به ترتیب با ۰/ ۱۱ درصد و ۱/ ۱۰درصد افزایش، رشد چشمگیری را تجربه کرده‌اند که نشان‌دهنده انتقال پولی گسترده به بخش خانوار در واکنش به کووید-۱۹ بوده‌است. افزایش کمتر در سرانه درآمد حقیقی خانوار در ایرلند (۶/ ۳ درصد)، استرالیا (۷/ ۲ درصد) و فنلاند (۱/ ۱درصد) هم مشاهده شده‌ است.

البته در مقایسه این تغییرات در کشور‌های مختلف باید احتیاط کرد چراکه افزایش درآمد خانوار برای ایالات‌متحده بازتاب‌دهنده ویژگی‌های خاص حمایت گسترده، اما موقتی دولت در آوریل ۲۰۲۰ است که با نام مصوبه کرز ۲۰۲۰ (CARES Act of ۲۰۲۰) شناخته می‌شود. نام کامل آن مصوبه کمک، امداد و امنیت اقتصادی ویروس کرونا است.

در واقع، اداره تحلیل اقتصادی ایالات‌متحده پیشاپیش کاهش ۴/ ۴ درصدی درآمد شخصی حقیقی پس از کسر مالیات و بیمه برای فصل سوم ۲۰۲۰ را گزارش کرده‌است. واگرایی قابل ملاحظه میان رشد درآمد خانوار و رشد تولید ناخالص داخلی در این منطقه منجر به بزرگ‌ترین شکاف مثبت ثبت‌شده میان این دو معیار شده‌ است (۱/ ۱۵ واحد درصد).

سرانه درآمد حقیقی خانوار در آلمان، فرانسه، بریتانیا و ایتالیا به ترتیب ۲/ ۱ درصد، ۳/ ۲ درصد، ۴/ ۳ درصد و ۲/ ۷ درصد کاهش پیدا کرد که به‌دنبال کاهش متعادل‌تر (۰/ ۱ درصد یا کمتر) در فصل پیش رخ داده‌است. رشد درآمد خانوار نسبت به رشد تولید ناخالص داخلی عملکرد بهتری از خود نشان داده‌است. رشد تولید ناخالص داخلی در تمامی هفت اقتصاد اصلی افت قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده‌است: ۹/ ۱۹ درصد در بریتانیا، ۸/ ۱۳ درصد در فرانسه، ۸/ ۱۲ درصد در ایتالیا، ۷/ ۱۱ درصد در کانادا، ۸/ ۹ درصد در آلمان، ۱/ ۹ درصد در ایالات‌متحده و ۹/ ۷ درصد در ژاپن.

با توجه به آمار‌های مختلف مشاهده می‌کنیم که در فصل ابتدایی سال ۲۰۲۰ که هنوز بسیاری از کشور‌ها یا درگیر همه‌گیری کرونا نشده بودند یا نتوانسته بودند تصمیمی سریع و جدی برای آن بگیرند، سرانه درآمد حقیقی خانوار یا تغییر چندانی نکرده یا اندکی در جهت منفی حرکت کرده است. در این دوران سرانه تولید ناخالص داخلی حقیقی هم وضعیتی مشابه داشته، اما افتی بیشتر نسبت به درآمد خانوار از خود نشان داده است.

در فصل دوم که برنامه‌های حمایتی دولت‌ها وارد شد و پول به خانوار‌ها انتقال پیدا کرد، شکاف درآمد خانوار و سرانه تولید ناخالص داخلی افزایش پیدا کرد، به شکلی که در کشورهایی، چون ایالات‌متحده و کانادا با افزایشی بی‌سابقه در سرانه درآمد حقیقی خانوار روبه‌رو بودیم. البته کشورهایی، چون ایتالیا هم با کاهشی بی‌سابقه در این زمینه روبه‌رو بودند.

گرچه میزان ضربه‌ای که سرانه تولید ناخالص داخلی حقیقی کشور‌ها از این همه‌گیری خورده است، به استثنای ژاپن، بسیار نزدیک به هم است، تغییر سرانه درآمد حقیقی خانوار به‌طور متوسط در هفت کشور اصلی این منطقه بیشتر نزدیک به وضعیت کانادا و ایالات‌متحده است تا ایتالیا که وضعیتی نامناسب دارد.

پیش‌تر، سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه در گزارش فصل اول سال ۲۰۲۰ گفته بود رشد و رفاه اقتصادی تحت تاثیر همه‌گیری کرونا قرار گرفته‌است، اما راهکار‌های حمایتی دولت، اثرات مخرب این ویروس را تا حدودی تعدیل می‌کرد. در آن گزارش هم گفته شده بود که سرانه رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی کاهش ۰/ ۲ درصدی را تجربه کرده‌است درحالی‌که سرانه درآمد حقیقی خانوار رشد ۰/ ۱ درصدی داشته‌است. ناگفته نماند که سرانه درآمد حقیقی خانوار تصویر بهتری از وضعیت رفاه اقتصادی خانوار ارائه می‌کند.