دکتر فرهاد رحمانی‌نیا*؛ در خبر‌ها آمده بود که فقط ۴۶ درصد از داوطلبان کنکور سراسری انتخاب رشته کرده اند و در همین رابطه روابط عمومی سازمان سنجش اعلام کرد که از ۸۵۸ هزار و ۹۷۴ نفر مجاز شده فقط ۴۵۹ هزار و ۴۴۱ نفر اقدام به انتخاب رشته کرده اند که به این معناست که ۵۳/۵ درصد از کل مجاز شدگان اقدام به انتخاب رشته کرده‌اند.
چرا دانش آموزان در چند سال اخیر به ادامه تحصیل در دانشگاه‌ها تمایل کمتری نشان داده اند؟ برخی کارشناسان به مشکلات اقتصادی پاندمیک کرونا اشاره می‌کنند و افزایش شهریه دانشگاه‌ها در شرایط کرونا و تبدیل آموزش حضوری به مجازی و کاهش کیفیت آموزشی دانشگاه‌ها در شرایط کرونا را در این موضوع دخیل می‌دانند. در حالی که واقعیت غیر از این است و در کنکور سراسری سال ۱۳۹۷ هم همین حدود از داوطلبان به انتخاب رشته پرداخته بودند.
برخی دیگر معتقدند که انگیزه یادگیری در همه سطوح تحصیلی پایین آمده و هر سال به تعداد افرادی که درس خواندن را بی فایده می‌دانند اضافه می‌شود. بنا بر گزارش روزنامه همشهری در یکشنبه ۱۳ مهرماه فقط ۲۰ درصد دانش آموزان داوطلب در کنکور ریاضی فیزیک توانسته اند در درس ریاضی بیشتر از نمره ۲ از ۲۰ را بدست آورند و ۶۱ درصد در زبان فارسی که زبان مادری آنهاست کمتر از ۲ گرفته اند و به عبارت دیگر نمره قبولی نمی‌توانند بگیرند.
در همین رابطه، احمد حیدری معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار کرده که در درس‌های دیگر هم همین شرایط حاکم است و جای تحلیل فراوان دارد. لذا، این پرسش به طور جدی مطرح می‌شود که چرا انگیزه یادگیری در دانش آموزان کم شده است؟
وقتی به گزارش‌های پراکنده در سطح دانشگاه‌ها هم مراجعه می‌کنیم چنین وضعیتی با قدری تغییرات در تعداد قابل توجهی از مراکز آموزش عالی هم دیده می‌شود، مثلاً تعداد داوطلبان کنکور کارشناسی ارشد در ابتدای دهه ۹۰ بیشتر از ۹۳۰ هزار نفر بود که در سال ۱۳۹۸ به حدود ۶۹۰ هزار نفر رسیده است و چند پژوهش میدانی در دانشگاه‌های کشور هم نشان داده که وضعیت یادگیری دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی با نقصان اساسی روبرو شده است.
برای پاسخ به این پرسش می‌توان چند پاسخ ارتجالی و فی البداهه مانند همان شرایط اقتصادی، افسردگی اجتماعی، یا کمبود شغل‌های مرتبط با دانش آموختگان رشته‌های مختلف تحصیلی و یا تغییرات فرهنگی در قرن بیست و یکم و تعدادی دیگری از گمانه زنی‌های متداول را مطرح کرد. امّا اینکه کدامیک درست است و یا هرکدام از این موارد چند درصد در کاهش انگیزه یا تغییر انگیزه دانش آموزان و دانشجویان اثرگذار بوده است باید با پژوهش‌های علمی پاسخ داد که متأسفانه نگارنده این یادداشت نتوانست گزارش همه جانبه‌ای از آن در تحلیل یا برنامه‌های وزارتخانه‌های آموزش و پرورش یا علوم، تحقیقات و فناوری بیابد.
جامعه شناسان و کارشناسان آموزشی مشفقانه و از سردلسوزی در سال‌های اخیر بار‌ها از مسئولان شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارتین ذکر شده خواسته اند با پژوهش‌های دقیق و آینده پژوهی راه حلی برای این معضل فراگیر در آموزش عمومی کشور پیدا کنند و برازنده دو وزارتخانه آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری نیست که با این همه نهاد‌های پژوهشی به چنین موضوع مهمی کم اعتنا بوده و بدون تحلیل و برنامه شاهد کاهش کیفیت تحصیلی و علاقه دانش آموزان و دانشجویان کشور باشند.
*استاد دانشگاه گیلان
از کشتن افراد عینکی به جرم روشنفکر بودن تا حذف پول و مذهب از مناسبات اجتماعی / فاجعه‌بارترین حرکت قرن بیستم برای ساخت اتوپیای روستایی
طرز تهیه کباب لاهماجون، خوشمزهترین کباب ترکی
سالاد فیله مرغ سوخاری با سس رنچ، جذابترین سالادی که تابهحال خوردهاید
این سالاد سبز را با حبوبات و سبزیجات درست کنید و لذت ببرید
اره داداش نسل جدید مثل ما هر نیستن
زندگی‌کرد