"کلروکین"، هیدروکسی کلروکین" و "رمدسیویر" بر علیه کرونا!

دکتر بهروز محمدی نرگسی*؛ یکی از استراتژ‌های کارآمد در درمان بیماری‌های عفونی مانند کرونا استفاده از دارو‌های شناخته شده دیگری است که تاکنون به طور موفقیت آمیزی در درمان بیماری‌های دیگر مورد استفاده قرار گرفته است.

 

در این استراتژی از دارو‌هایی استفاده می‌شود که قبلا فرایند تحقیق و توسعه آن‌ها انجام شده است و بی‌خطری آن‌ها در دوز مطلوب برای بدن انسان به اثبات رسیده است. در این مقاله شرح مختصری بر دو داروی محتمل برای درمان بیماری کرونا آورده شده است.

در مورد بیماری عفونی کرونا دانشمندان استفاده از داروی ضد مالاریا به نام "کلروکین" را پیشنهاد می‌دهند. در حدود ۲۰ سال پیش دانشمندان پیشنهاد داده بودند که کلروکین را می‌توان در درمان عفونت‌های ویروسی به کار برد، مطالعات آزمایشگاهی در آن زمان نشان داده بود که این دارو در شرایط آزمایشگاهی در برابر طیف گسترده‌ای از ویروس‌ها مؤثر است (منبع ۱).

 

این دارو فعالیت‌های مختلفی دارد، یکی از این موارد، افزایش pH یا قلیایی کردن محیط فاگولیزوزوم سلول میزبان است که مانع از فعالیت‌های تکثیر ویروس و وارد شدن ویروس به درون سلول میزبان می‌شود که کلیه این فعالیت‌ها وابسته به pH پایین (محیط اسیدی) سلول میزبان است.

 

در زمان سندرم تنفسی حاد شدید (بیماری سارس) که به وسیله اپیدمی کرونا ویروس در سال ۲۰۰۳ ایجاد شد، چندین دارو برای ارزیابی اثربخشی آن‌ها در برابر این ویروس مورد آزمایش قرار گرفت.

 

در میان این دارو‌ها "تیوکلانین" که یک داروی ضد پرفشاری خون است، اثربخشی مناسبی در شرایط آزمایشگاهی نشان داده بود (منبع۲).

 

این اثر بخشی همچنین برای داروی ضد مالاریای "کلروکین"، در غلظت ۵۰ ٪ مؤثر (EC۵۰) تقریباً ۸ میکرومولار مشاهده شد (منبع۳).

 

این یافته‌ها به دلیل ناپدید شدن بیماری سارس (SARS) به دلایلی که نه واضح است و نه توضیح داده می‌شوند، فراموش شدند. یافته‌های جدید نشان می‌دهد که دو داروی "رمدسیویر (Remdesivir)" محصول شرکت بیوتکنولوژی گیلاد (Gilead Sciences) که داروی ضد ویروسی شناخته شده برای درمان ابولا است و همچنین "کلروکین (chloroquine)" که داروی ضد شناخته شده برای درمان مالاریا است در جلوگیری از کرونا ویروسی که در حال حاضر از ووهان چین شیوع پیدا کرده است موثر بودند (منبع ۴).

اما چرا "کلروکین" در این زمان کوتاه محتمل‌ترین دارو برای درمان کروناست؟
کلروکین شاید یکی از پرکاربردترین دارو‌های تجویز شده در دنیا باشد. در حقیقت، تمام اروپایی‌هایی که به مناطقی که امکان شیوع مالاریا وجود دارد سفر می‌کنند (مانند آفریقا وبخش‌هایی از جنوب شرقی آسیا) این دارو را قبل از سفر دریافت می‌کنند و به مدت ۲ ماه پس از بازگشت از سفر نیز مصرف آن را ادامه می‌دهند (منبع ۵).

 

علاوه بر این، ساکنان محلی آن مناطق نیز به طور مداوم کلروکین مصرف می‌کردند و مدتهاست که درمان مالاریا بر اساس این دارو بنا شده است. علاوه بر این، هیدروکسی کلروکین برای چند دهه با دوز‌های بسیار بالاتر (حداکثر ۶۰۰ میلی گرم در روز) برای درمان بیماری‌های خود ایمنی استفاده شده است. یافتن محصولی که در حال حاضر دارای مشخصات ایمنی بهتری نسبت به کلروکین باشد، بسیار دشوار است (منبع ۶).

 

علاوه بر این، هزینه تولید آن بسیار ناچیز است. البته فعلا باید منتظر ماند تا نتایج اولیه بالینی این دارو و اثر آن بر بیمارانی که در دز‌های مختلف این دارو را دریافت می‌کنند منتشر شود. باید امیدوار بود که ویروس جدید کرونا با یکی از ساده‌ترین و ارزان‌ترین دارو‌های موجود در بازار درمان شود.

 

منابع :
1- New insights into the antiviral effects of chloroquine. Lancet Infect Dis, 6 (2006), pp. 67-69, 10.1016/S1473-3099(06)70361.
2- Inhibition of feline (FIPV) and human (SARS) coronavirus by semisynthetic derivatives of glycopeptide antibiotics. Antiviral Res, 72 (2006), pp. 20-33, 10.1016/j.antiviral.2006.03.005
3- Chloroquine is a potent inhibitor of SARS coronavirus infection and spread. Virol J, 2 (2005), p. 69, 10.1186/1743-422X-2-69
4- Remdesivir and chloroquine effectively inhibit the recently emerged novel coronavirus (2019-nCoV) in vitro. Cell Res (2020 Feb 4), 10.1038/s41422-020-0282-0
5- Malaria. Lancet, 383 (2014), pp. 723-735, 10.1016/S0140-6736(13)60024-0
6- Chloroquine for the 2019 novel coronavirus SARS-CoV-2. International Journal of Antimicrobial Agents. Volume 55, Issue 3, March 2020, 105923. https://doi.org/10.1016/j.ijantimicag.2020.105923