افزایش کرایه تاکسی تا چقدر معقول است؟

فرارو- بحث با راننده‌تاکسی‌ها و مسافرکش‌ها اگر تا الان پیش نیامده باشد، قطعا در انتظارتان است. بالاخره راننده هستند و از صبح تا شب دارند در خیابان‌ها کلاچ می‌گیرند و دنده جا می‌زنند، گاز می‌دهند و پشت هم مجبورند ترمز بگیرند. ترافیک هست، مسافر بدقلق هست و حالا هم بنزین افزایش قیمت پیدا کرده و سهمیه‌بندی شده است. فعلا تاکسی‌های خطی قول داده‌اند به نرخ‌های مصوب پایبند بمانند، اما مسافرکش‌های شخصی حرف خودشان را می‌زنند. پس به‌جای اینکه اعصاب خودتان را با بحث‌های الکی خرد کنید با خواندن این گزارش می‌توانید بفهمید سهم بنزین در تعیین نرخ کرایه تاکسی چقدر است. قطعا می‌دانید که مجبور بوده‌ایم محاسبه‌ها را به‌شکل تقریبی انجام دهیم. با این حال برای اینکه دقت گزارش کم نشود، از گفتگو‌های منتشر شده مسئولان تاکسیرانی مثل مرتضی ضامنی، مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی کشور استفاده کرده‌ایم که چند باری به مخارج و درآمد‌های تاکسیرانان اشاره کرده بود. وقتی گزارش تمام شود، احتمالا با تاکسیران‌ها حق می‌دهید و راحت‌تر با هم کنار می‌آیید.

محاسبه هزینه قطعات و استهلاک تاکسی‌ها

اولین بهانه‌ای که تا پیش از این راننده تاکسی‌ها برای گران کردن کرایه مطرح می‌کردند، هزینه‌ای بود که برای سرویس خودرو پرداخت کرده بودند. طوری که اگر به گران بودن کرایه تاکسی اعتراض می‌کردید، سریعا با داستان مراجعه راننده تاکسی و هزینه‌هایی که برای تعویض لنت و ... از جیب داده روبرو می‌شدید. در حالی که این هزینه‌ها در ماه حدود ۳۰۰ هزار تومان خرج روی دست راننده می‌گذارند و حدود پنج درصد از کرایه تاکسی را تشکیل می‌دهند.

۱- لاستیک‌ها؛ ماهانه ۱۶۰ هزار
راننده تاکسی که هر روز و به طور تمام وقت مشغول کار است، تقریبا بعد از یک سال و نیم باید سراغ خرید لاستیک‌های جدید برود. چراکه عمر مفید لاستیک‌های معمولی حدود ۵۰ هزار کیلومتر است و برای ۵۰۰ روز کار با تاکسی کافی است. اگر بخواهیم هزینه خرید لاستیک را برای سمند و پژو ۴۰۵ حساب کنیم، باید سراغ لاستیک‌های سایز ۱۵ برویم. لاستیک‌های ایرانی سایز ۱۵ حدود ۵۵۰ هزار تومان به ازای هر جفت لاستیک، خرج روی دست راننده‌های تاکسی می‌گذارد، البته لاستیک‌های رینگ پهن ایرانی قیمتشان به ۷۰۰ هزار تومان برای هر جفت می‌رسد. از طرف دیگر اگر راننده بخواهد سراغ لاستیک‌های خارجی برود، باید هزینه بیشتری پرداخت کند. مثلا هر جفت لاستیک سایز ۱۵ برند فالکن یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و دنلوپ یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان قیمت دارد. با این حساب یک راننده تاکسی بعد از یک سال و نیم باید ۱.۴ میلیون برای لاستیک‌های ایرانی و حدود سه میلیون برای لاستیک‌های خارجی هزینه کند که معادل ماهانه آن می‌شود رقمی حدود ۸۰ تا ۱۶۰ هزار تومان.

۲- باتری؛ ماهانه ۲۰ هزار تومان
اکثر تاکسی‌هایی که در کشور فعال می‌کنند، سمند یا پژو ۴۰۵ هستند که باتری مناسب آن‌ها ۶۶ یا ۷۴ آمپری است که هر دو سال یک بار لازم است راننده‌های تاکسی سراغ تعویض آن بروند. قیمت باطری‌های ۷۴ آمپری موجود در بازار در حال حاضر رقمی حدود ۵۰۰ هزار تومان است. برای مثال باطری تینو ۷۴ آمپر حدود ۵۰۰ هزار تومان قیمت دارد و باطری هندل نیز همین قیمت است. البته باطری‌های ارزان‌تر هم پیدا می‌شوند، مثلا باطری ۷۴ آمپری سهند در بازار ۴۱۰ هزار تومان قیمت دارد، اما با توجه به مصرف بالای تاکسی‌ها، عموما سراغ مدل‌های باکیفیت می‌روند. با این تفسیر یک راننده تاکسی باید هر دو سال ۵۰۰ هزار تومان معادل ماهانه ۲۰ هزار تومان برای تعویض باطری هزینه کنار بگذارد.

۳- روغن و فیلتر؛ ماهانه ۱۱۰ هزار تومان
رانندگی در هوای آلوده باعث می‌شود که در مدت کوتاهی مجبور به تعویض روغن و فیلتر‌های ماشین شوید. یک راننده تاکسی بعد از ۵۰ هزار کیلومتر باید سراغ تعویض روغن برود. با توجه به کارکرد تاکسی‌ها، راننده باید نهایتا هر دو ماه یک بار سراغ تعویض روغن و فیلتر برود. در حال حاضر قیمت روغن موتور چهار لیتری از برند‌های داخلی در بازار حدود ۱۵۰ هزار تومان است و قیمت برند‌های خارجی به حدود ۳۰۰ هزار تومان می‌رسد. علاوه بر این باید حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان هزینه فیلتر روغن و هوا را هم به این رقم اضافه کنید. با در نظر گرفتن ۵۰ هزار تومان اجرت تعویض فیلتر و روغن، راننده‌ها هر دو ماه باید رقمی حدود ۲۳۰ تا ۳۹۰ هزار تومان برای تعویض فیلتر و روغن هزینه کنند. آن‌ها باید ماهانه دست کم ۱۱۰ هزار تومان برای این مورد کنار بگذارند.

۴- لنت ترمز؛ ماهانه ۴۰ هزار تومان
یک راننده تاکسی باید بعد از هر ۴۰ هزار کیلومتر، لنت‌های ترمز ماشینش را عوض کند. برای راننده‌ای که هر روز صبح تا شب در خیابان است، لنت‌ها در خوشبینانه‌ترین حالت حدود یک سال عمر می‌کنند تعمیرکار‌ها بر اساس نرخ‌نامه‌ای که دارند، به جز هزینه خرید لنت ترمز، حدود ۷۰ هزار تومان برای تعویض لنت‌ها پول می‌خواهند که باید آن را در هزینه‌های تعویض لنت ترمز لحاظ کنیم. خرید یک جفت لنت ترمز چرخ‌های عقب سمند تقریبا ۲۰۰ هزار تومان خرج دارد. با این حساب یک راننده تاکسی باید هر سال حدود ۴۵۰ هزار تومان برای تعویض لنت ترمز هزینه کند که می‌شود ماهانه رقمی حدود ۴۰ هزار تومان.

۵- بنزین؛ ماهانه دو میلیون و ۱۰۰ هزار
هر راننده تاکسی اگر از صبح تا شب در خیابان‌ها به دنبال جابه‌جا کردن مسافران باشد، در روز حدود ۳۰ لیتر بنزین مصرف می‌کند. هرچند بعضا اعدادی در حدود ۲۰ تا ۲۵ لیتر هم برای مصرف روزانه راننده‌های تاکسی مطرح شده، اما اگر ساعات رانندگی بیشتر شود، می‌توان گفت راننده‌ها در روز ۳۰ لیتر بنزین داخل باک خودروشان می‌ریزند. با این حساب می‌توان مصرف ماهانه بنزین برای راننده تاکسی‌ها را رقمی حدود ۹۰۰ لیتر در نظر گرفت. حالا با افزایش قیمت بنزین، با احتسال ۴۰۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای هزار و ۵۰۰ تومانی و ۵۰۰ لیتر بنزین آزاد سه هزار تومانی، هزینه راننده‌های تاکسی برای سوخت به حدود دو میلیون و ۱۰۰ هزار تومان رسیده. با این وجود بررسی‌ها نشان می‌دهد هزینه بنزین پیش از این ۱۵ درصد کرایه تاکسی را تشکیل می‌داد و حالا سهم بنزین به حدود ۲۸ درصد رسیده است.

۶- بیمه خودرو و راننده؛ ماهانه ۵۰۰ هزار
راننده‌های تاکسی علاوه بر بیمه شخص ثالث خودرو، هزینه جداگانه‌ای به عنوان بیمه راننده پرداخت می‌کنند. بیمه شخص ثالث برای تاکسی‌ها رقمی حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان در سال است که می‌توان گفت: هر ماه راننده‌های تاکسی باید رقمی حدود ۱۵۰ هزار تومان برای بیمه شخص ثالث کنار بگذارند. نرخ بیمه راننده‌ها را هم باید روزانه حدود ۱۲ هزار تومان در نظر گرفت که در ماه می‌شود ۳۶۰ هزار تومان. با این تفسیر می‌توان گفت: راننده‌های تاکسی به طور متوسط ماهانه ۵۰۰ هزار تومان برای بیمه خرج می‌کنند که حدود هفت درصد از کرایه تاکسی را تشکیل می‌دهد.

درآمد راننده تاکسی؛ ماهانه چهار و نیم میلیون
درآمد خالص یک راننده تاکسی بعد از کسر هزینه‌ها رقمی حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. معاون برنامه‌ریزی و توسعه تاکسیرانی تهران پیش از این گفته بود، راننده‌ها در روز حدود ۲۰۰ هزار تومان کرایه می‌گیرند که ۵۰ هزار تومان آن صرف هزینه‌هایی مثل سوخت، قطعات خودرو، بیمه و ... می‌شود. با این حساب می‌توان گفت: راننده‌های تاکسی در ماه باید رقمی حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشند.

سهم ۲۸ درصدی بنزین از هزینه‌های تاکسی
هزینه‌های خرید قطعات و استهلاک خودرو ماهانه حدود ۳۰۰ هزار تومان خواهد بود. بیمه خودرو و راننده هم ماهانه ۵۰۰ هزار تومان خرج دارد و در ماه چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هم درآمد خود راننده خواهد بود. تا اینجای کار هزینه‌های تاکسی به پنج میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده است. پیش از این راننده‌ها برای ماهانه ۹۰۰ لیتر بنزین، حدود ۹۰۰ هزار تومان هزینه می‌کردند و این یعنی مجموع کرایه تاکسی‌ها در ماه شش میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بود که سهم ۱۴ درصدی آن به بنزین اختصاص داشت. حالا که هزینه ماهانه بنزین از ۹۰ هزار تومان به دو هزار و ۱۰۰ تومان رسیده، به معنای دو و نیم برابر شدن کرایه تاکسی‌ها نیست، بلکه در این شرایط کل هزینه‌های ماهانه به هفت میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد که حالا ۲۸ درصد آن را هزینه سوخت تشکیل می‌دهد.

مقایسه رقم ۷.۴ میلیونی هزینه‌های تاکسی بعد از افزایش قیمت بنزین و رقم ۶.۲ میلیونی هزینه‌های تاکسی قبل از افزایش قیمت بنزین نشان می‌دهد حالا هزینه راننده‌ها حدود ۱۹ درصد افزایش پیدا کرده و خبری از دو سه برابر شدن هزینه‌ها نیست.