اتاق و میز مذاکره وجود دارد ساعت ۸:۳۰ صبح چهارشنبه!

شرق نوشت: چند سالی است که در حوالی برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل، بحث ملاقات رؤسای جمهور ایران و آمریکا داغ شده و به موضوعی برای نوشتن گزارش‌ها و تحلیل تبدیل می‌شود؛ اگرچه امسال موضوع از این نیز فراتر رفته و تقریبا در تمام سال موضوع این ملاقات فرضی روی میز بوده است.

تاکنون مقامات ارشد کشور به‌صراحت شروط خود را برای چنین ملاقاتی اعلام کرده‌اند؛ «ملاقات در قالب ۱+۵ و در صورت بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها»؛ شروطی که تاکنون تحقق آن از سوی ترامپ بعید به نظر می‌رسد. با این اوصاف، فرصت هم‌زمانی حضور دو رئیس‌جمهور در خاک ایالات متحده و تلاش‌های دیپلماتیک طرف‌های ثالث را نباید نادیده گرفت؛ علاوه بر آنکه پیش‌بینی‌ناپذیربودن دونالد ترامپ نیز در این بین گزینه‌ای تأثیرگذار است.

آماده شنیدن طرح حسن روحانی هستم
اگرچه ترامپ در آخرین اظهارات خود گفته که برنامه‌ای برای ملاقات با مقامات ایرانی ندارد، «در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل ۱۵ دیدار خواهد داشت، اما ایران در این برنامه کاری قرار ندارد»؛ اما اضافه کرده «آماده شنیدن طرح حسن روحانی درباره ایجاد ثبات در منطقه خلیج‌فارس هستم».

اشاره او به طرحی است که در دو روز گذشته از سوی حسن روحانی و جواد ظریف ارائه شده و قرار است در سخنرانی روز چهارشنبه رئیس‌جمهوری ایران در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شود. روحانی روز گذشته در مراسمی گفته «ما طرحی را به نام ابتکار صلح هرمز به سازمان ملل می‌بریم که اساس آن همکاری جمعی کشور‌های درون منطقه خلیج‌فارس است؛ البته این طرح فقط امنیتی نیست، بلکه اقتصادی و سیاسی نیز هست».

اگرچه اکنون ترامپ از این سخن می‌گوید که برنامه‌ای برای ملاقات با مقامات ایرانی ندارد، اما بد نیست چندین مورد تلاش‌های ترامپ برای ملاقات با مقامات ایرانی در ماه‌های اخیر را از یاد نبریم. در تیر و سفری که محمدجواد ظریف به نیویورک داشت، در روز نخست اقامت، سناتور محافظه‌کار رند پال، به دیدار او رفت؛ در‌حالی‌که آن‌زمان از این دیدار خبری منتشر نشد، اما بعد‌ها مشخص شد که پال در این ملاقات دعوت‌نامه‌ای از ترامپ برای ظریف برده که برای دیدار با او به اتاق بیضی کاخ سفید برود. این دعوت، اما مشروط بود؛ در صورت نپذیرفتن، جواد ظریف از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم می‌شد. از آنجا که ظریف مجوز انجام چنین ملاقاتی را نداشت، این دعوت را رد و در نهایت دو هفته بعد تحریم شد.

تقاضای ملاقات از فرانسه تا بیاریتز
این، اما تنها تلاش ترامپ برای ملاقات با روحانی نبود. در‌حالی‌که فرانسه و شخص امانوئل مکرون در حال پیداکردن راه‌حلی برای رفع تنش‌ها بودند و زمانی که پاریس با میزبانی اجلاس گروه ۷ فاصله زمانی کمی داشت، جواد ظریف به پاریس دعوت شد. در آن جلسات که طرفین تلاش داشتند پیش‌پرداخت خرید پول نفت از ایران به مبلغ ۱۵ میلیارد دلار را اجرائی کنند، به ظریف پیشنهاد شد ملاقاتی سه‌جانبه با حضور ظریف، لودریان، وزیر خارجه فرانسه و استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا برگزار شود، اما ظریف آن پیشنهاد را نپذیرفت؛ چون همچنان شرط ایران برای نشستن پشت میز مذاکره با آمریکا، برآورده نشده بود؛ «لغو تحریم‌ها و بازگشت به برجام».

از همین رو، آن مذاکره نیز با حضور وزرای خارجه ایران و فرانسه و وزیر اقتصاد فرانسه به‌عنوان رابط با وزارت خزانه‌داری آمریکا برگزار شد؛ همان‌گونه که وزیر اقتصاد این کشور برای کسب اجازه درباره پرداخت ۱۵ هزار میلیارد دلار به ایران به واشنگتن سفر کرد و دست خالی بازگشت. در پاریس به تهران پیشنهاد شد ترامپ علاقه‌مند به حضور در نشست سران ۱+۵ با ایران است، اما شروط ایران که بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها بود، مسکوت مانده بود. از همین رو، بار دیگر ایران این ملاقات را که به نتیجه آن خوش‌بین نبود، نپذیرفت.

وزیر خارجه ایران بار دیگر در حاشیه نشست بیاریتز در جنوب فرانسه، به این کشور دعوت شد؛ این بار ایران اعلام کرده بود فرانسه تضمین کند هیچ‌گونه ملاقاتی حتی احتمالی با مقامات آمریکایی در جریان نباشد. از همین رو مقامات فرانسوی ترتیبی دادند تا مذاکره با طرف ایرانی در مکانی دور از محل اجلاس گروه ۷ برگزار شود. بنابراین میزبان شهرداری شهر کوچک بیاریتز شد. نکته جالب اینجاست زمانی که مکرون برای ملاقات با ظریف به ساختمان شهرداری بیاریتز می‌رفته، دونالد ترامپ که به‌عنوان یکی از اعضای گروه ۷ در آنجا حضور داشته است، گفته برای ملاقات با ظریف همراه مکرون می‌آید که مکرون به دلیل شرط تهران از این ملاقات استقبال نکرده است.

ملاقات در ازای نظارت دائمی بر تأسیسات هسته‌ای
دو خط موازی تهران- واشنگتن در حالی کنار هم پیش می‌روند که گاهی نزدیک و گاه دور می‌شوند. اگرچه اکنون با خروج آمریکا از برجام در یکی از نقاط دور از هم قرار دارند، اما می‌توان به آن خوش‌بین بود. جواد ظریف که این روز‌ها در نیویورک مصاحبه‌های متعدد رسانه‌ای دارد، در مصاحبه‌ای جمله روشنی گفته است؛ «اتاق مذاکره و میز مذاکره هم وجود دارد؛ ساعت هشت‌ونیم صبح چهارشنبه. در این نشست شش وزیر امور خارجه متشکل از وزیران ۱+۴ به همراه و نماینده عالی اتحادیه اروپا حضور خواهند داشت».

ظریف در گفتگو با کریستین امان‌پور، خبرنگار ایرانی‌الاصل سی‌ان‌ان، نیز به نکته دیگری اشاره کرده است. امان‌پور در توییتر نوشته ظریف در این گفتگو گفته «روحانی، رئیس‌جمهور ایران، حاضر است با ترامپ، رئیس‌جمهور [آمریکا]این هفته در نیویورک دیدار کند، «به شرط اینکه رئیس‌جمهور ترامپ آماده باشد کاری را که لازم است، انجام بدهد»، [که آن]لغو تحریم‌ها در ازای «نظارت دائمی بر تأسیسات [هسته‌ای]ایران است». آنچه ظریف گفته، همان نکته‌ای است که می‌توان از آن به‌عنوان همکاری‌های مستمر ایران با آژانس یاد کرد.

از سوی دیگر، آنچه بین تهران و آژانس می‌گذرد نیز می‌تواند در قالب عضویت ایران در ان‌پی‌تی یا در قالب پروتکل الحاقی تعریف شود؛ پروتکلی که در صورت اجراشدن تمام و کمال برجام، ایران با تصویب نمایندگان مجلس به آن می‌پیوندد. این در حالی است که تمام این سال‌ها کشور‌های دیگر مدعی نگرانی درباره برنامه هسته‌ای ایران بوده‌اند؛ آنچه می‌تواند با نظارت دائمی و اجرای کامل برجام رفع شود.

در قالب نشست ۱+۵
عباس عراقچی نیز در‌این‌باره صحبت کرده و گفته است: اگر آمریکا فشار حداکثری را کنار بگذارد، در‌های مذاکره باز خواهند شد.

معاون وزیر امور خارجه در گفتگو با ایندیپندنت انگلیس بیان کرد: «تحریم‌های حداکثری آمریکا منجر به مقاومت حداکثری ایران شده است». او درباره برقراری مذاکرات میان ایران و آمریکا نیز عنوان کرد: اگر آمریکا به توافق جامع هسته‌ای بازگردد، حسن روحانی در نشستی چندجانبه با دونالد ترامپ دیدار خواهد کرد.

وی تصریح کرد: اگر ترامپ به توافق هسته‌ای بازگردد، ما در چارچوب نشست ۱+۵ با آمریکا دیدار خواهیم کرد.