تلویزیون بدون «عادل» چقدر کِیف می‌کند؟

سپهر خرمی در روزنامه شرق نوشت: «احسان، سانتر انجام میشه، گللل توی دروازه، مهدی طارمی زد یا خودشون زدند، چقدر کیف کردیم ما...». این واکنش عادل فردوسی‌پور به گل دقیقه ۹۵ تیم ملی ایران به مراکش در اولین دیدار جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه است که سه امتیاز شیرین را برای مردم ایران به ارمغان آورد. قطعا خود عادل هم تصور نمی‌کرد به فاصله یک سال از آن دوران سرنوشت حرفه ورزشی‌اش در صداوسیما به این شکل پیش برود که دلش برای برنامه ۹۰ و حتی یک گزارش ۹۰ دقیقه‌ای فوتبال تنگ شود. شرایط طوری پیش رفته که این روز‌ها پرکلیک‌ترین اخبار سایت‌های پربازدید این است: «عادل کجا است + عکس!». همین عطش مردم برای اینکه بدانند این روز‌ها عادل فردوسی‌پور در حال چه فعالیتی است و زندگی روزانه خود را چطور می‌گذراند، خودش کلیدواژه‌ای برای بررسی اختلافات ایجادشده بین او و علی فروغی، رئیس جوان شبکه سه است.

ماجرا، اما از کجا آغاز شد؟
از زمانی که علی فروغی از ریاست بسیج صداوسیما به ریاست کل شبکه سه رسید، شایعات زیادی در فضای مجازی شکل گرفت که فروغی قصد حذف برنامه ۹۰ را دارد؛ تمام شواهد مجازی طوری در کنار هم قرار داده شده بود که دوقطبی عادل- فروغی را ترسیم می‌کرد، اما مدیر جوان در ابتدای راه سعی کرد به نوعی دوری و دوستی را پیش بگیرد و کاری با ۹۰ نداشته باشد. با شروع برنامه «۲۰۱۸ جام جهانی» اختلافات به طور واضح نمایان شد. حذف‌شدن بسیاری از آیتم‌هایی که توسط تیم فردوسی‌پور ساخته شده بود و مخالفت با حضور کارلوس پویول، اسطوره باشگاه بارسلونا و تیم ملی اسپانیا، باعث شد تا دیگر نتوان این اختلاف را با چند عکس دسته‌جمعی کتمان کرد. کمتر کسی تصور می‌کرد برنامه ویژه جام جهانی که قرار بود یک ماه طول بکشد، تا این حد حاشیه داشته باشد و زمینه حذف عادل را از شبکه سه فراهم کند. حاشیه بعدی که اختلاف جدی فروغی و فردوسی‌پور را رقم زد، مربوط به ماجرای شرکت توسکاست که کل برنامه‌های تبلیغاتی سیما را مدیریت می‌کند.

ظاهرا از فردوسی‌پور درخواست می‌شود که همانند سایر برنامه‌های ورزشی اپلیکیشن روبیکا را در برنامه‌اش (که زیرمجموعه توسکاست) تبلیغ کند، اما عادل مقابل این درخواست (و به نوعی دستور) ایستادگی می‌کند و تمایلی به اینکه یک آیتم هر چندثانیه به برنامه‌اش اضافه شود و سکته ایجاد کند ندارد. جرقه دوم اختلاف‌نظر درمورد این اپلیکیشن زده می‌شود. ویژه‌برنامه جام جهانی آن‌طور که باب میل عادل بود با تمام حواشی به پایان رسید.

برنامه ۹۰، اما هر هفته با ابهام اینکه آیا روی آنتن خواهد رفت یا خیر، پخش می‌شد، اما در یکی از هفته‌ها با فشار مسئولان اجازه پخش آیتم ویژه فساد در فوتبال گرفته می‌شود و هفته بعد به‌جای پخش این برنامه، دیدار دو تیم انگلیس و اسپانیا از سری رقابت‌های لیگ ملت‌های اروپا روی آنتن می‌رود که عادل فردوسی‌پور در گفتگو با یکی از رسانه‌ها اعلام می‌کند تیمش کاملا آماده پخش برنامه بوده، اما ظاهرا مسئولان ترجیح داده‌اند تا این مسابقه به‌جای شبکه ورزش از شبکه سه پخش شود.

همین مصاحبه بدون اجازه (طبق قرارداد کارمندان رسمی سازمان صداوسیما) کافی بود تا عدم پخش برنامه ۹۰ برای دومین هفته متوالی تمدید شود تا به نوعی زهرچشمی از عادل گرفته شود. هفته سوم هم برنامه ۹۰ به دلیل اربعین حسینی روی آنتن نرفت تا به نوعی در توقیف این برنامه «هت‌تریک» شود. اما مدیران شبکه سه به همین روند هم بسنده نکردند و به صورت موازی سعی داشتند با تهیه‌کنندگی محمد هاشمی برنامه‌ای مشابه با ۹۰ را روی آنتن ببرند.

برای آغاز این کار، مجری‌گری برنامه «فوتبال برتر» را به محمدحسین میثاقی پیشنهاد دادند و او از خدا خواسته که مجری میدانی گزارش‌های ۹۰ بود، به فوتبال برتر رفت تا کار مجری‌گری شماره یک را آغاز کند. فوتبال برتر هرچند نتوانست با همان سبک‌وسیاق ۹۰ از لحاظ کیفیت روی آنتن برود، اما با ادامه این برنامه مشخص شد که هدف شبکه سه از تولید آن، جایگزینی ۹۰ بوده است. اما در دورانی که فروغی یکته‌تازی می‌کرد، اتفاقاتی رقم خورد تا بار دیگر مردم یاد فردوسی‌پور بیفتند. در جشنواره جام‌جم که با آرای مردمی و البته هیئت داوران، بهترین مجری، برنامه و جایزه انتخاب هیئت داوری صداوسیما مشخص می‌شد، عادل بار دیگر تبدیل به چهره شماره یک این ماجرا شد. در سال‌های قبل برنامه خندوانه و دورهمی جای ۹۰ را می‌گرفتند، اما در سالی که گذشت، با توجه به اتفاقاتی که رخ داد، برنامه ۹۰ و شخص فردوسی‌پور دو جایزه را با اقتدار مال خود کردند. ۹۰ به‌عنوان برترین برنامه سال از دیدگاه مردم و هیئت داوران دو جایزه مهم سال ۹۷ را برای خود کرد تا تقلب گسترده در پیروزکردن برنامه «برنده‌باش» که گلزار شخص اول این برنامه بود ناکام بماند.

وزیر ارتباطات با افشای تقلب در دست‌کاری آرای مردمی کمک بسیاری کرد تا حقیقت دراین‌باره افشا شود و به همین دلیل جلوی دیدگان ناراحت فروغی، فردوسی‌پور دوبار جایزه را از داوران دریافت کرد. البته این آخرین حضور فردوسی‌پور در قاب تلویزیون نبود و در کوران جام ملت‌های آسیا که محمدحسین میثاقی با تهیه‌کنندگی هاشمی برنامه ویژه‌ای را روی آنتن برده بود، توانست یکی، دو مسابقه را گزارش کند که مهم‌ترین آن مسابقه عربستان و قطر از مرحله یک‌هشتم پایانی این رقابت‌ها بود. هرچند گزارش عادل تکّه یا کنایه‌ای به همراه نداشت و به قول خودش روز کم‌فروغی را سپری کرد؛ اما با همین دو گزارش این امر مشتبه شد که فردوسی‌پور قرار است گزارش‌های فوتبال را ادامه دهد.

از آن روز به بعد دیگر خبری از فردوسی‌پور در شبکه سه نشد و تمام تمرکز او به تدریس در دانشگاه شریف و تهیه‌کنندگی فوتبال ۱۲۰ محدود شد. عادل در اولین اقدام، حمید محمدی (نریشن‌خوان برنامه ۹۰) را به جای محمدحسین میثاقی به‌عنوان مجری فوتبال ۱۲۰ معرفی کرد؛ هرچند مخالفان عادل عقیده دارند که درخواست هاشمی، تهیه‌کننده فوتبال برتر، از میثاقی بوده که در برنامه دیگری نباید حضور هم‌زمان داشته باشد. آخرین حضور فردوسی‌پور در بین مردم برمی‌گردد به ۳۱ فروردین ۱۳۹۸ در مجتمع کوروش؛ جشن امضای آثار ترجمه‌ای عادل فردوسی‌پور به نفع سیل‌زدگان که در مجتمع تجاری کورش برگزار شد و با استقبال کم‌نظیر طرفداران این مجری تلویزیونی همراه شد؛ به‌گونه‌ای‌که صفی بسیار طولانی در مجتمع کوروش به راه افتاد و فضای مجتمع را به هم ریخت. هواداران او در حمایت از عادل شعار دادند که فردوسی‌پور پشت بلندگو از آنان درخواست کرد شعاری داده نشود تا بتوانند در کنار هم حضور داشته باشند.

هرچند سکوت معنادار عادل در این مدت نقدی جدی را به او وارد کرده و از شخصیتی که او در بین مردم ساخته، کاملا به‌دور است؛ اما در‌هر‌صورت او فعلا قصد ندارد درباره مسائل رخ‌داده در یک سال اخیر صحبت کند.

تلویزیون بدون عادل
در مدتی که از حذف ۹۰ و در‌واقع کنار‌رفتن فردوسی‌پور می‌گذرد، تلویزیون چند برنامه به نام‌های «آسیا ۲۰۱۹» و «فوتبال برتر» را پشت سر گذاشته است. جدای از دوگانه میثاقی- عادل، در دوران پسا ۹۰ سعی شد تا به‌نوعی از این برنامه پربیننده با قدمت ۲۰‌ساله کپی‌برداری شود؛ کپی‌برداری‌ای که از سوی دست راست عادل یعنی میثاقی انجام شد؛ اما به‌هیچ‌وجه نتوانست مخاطب میلیونی ۹۰ را با خود همراه کند؛ هرچند که در ظاهر سعی بر این بود که با دعوت از میهمانان مشهور از پرسپولیس و استقلال و پخش آیتم‌های اختصاصی درباره حواشی فوتبال (مانند دیدار پرسپولیس-سپاهان در جام حذفی و فینال این رقابت‌ها و درگیری با سعید فتاحی روی آنتن زنده) جایی بین مخاطبان پیدا کند؛ اما با توجه به اینکه فونداسیون آن از حذف برنامه پرمخاطب شکل گرفته بود، نتوانست آن‌طور که باید، جواب‌گوی عطش مخاطب برای یافتن «حقیقت» باشد.

میثاقی در معدود مصاحبه‌هایی که انجام داد، عنوان کرده بود برای او تفاوتی ندارد که شخصا وارد درگیری‌ها شود و هرآنچه را که مدیران شبکه از او بخواهند، می‌گوید چشم! او در اظهارنظری جالب گفته بود همین که فرزندش بتواند چند رو‌پایی بزند، برای او کافی است و بحث‌های کلان فوتبال و حواشی آن کار او نیست. همین اظهارنظر‌ها بود که تفاوت‌های رفتاری او با عادل را نمایان می‌کرد که مخاطب را پای گیرنده‌های تلویزیون نگه دارد یا خیر. هرچند انتقاداتی به شخص فردوسی‌پور مبنی بر بررسی‌نکردن حق پخش تلویزیونی همیشه مطرح بود؛ اما برایند پرونده‌هایی که از سوی تیم عادل بررسی می‌شد، در نهایت مثبت ارزیابی شد. ۲۵ خرداد ۹۷ تیم ملی ایران با گزارش عادل فردوسی‌پور و واژه «چقدر کیف کردیم ما...» به برتری رسید.

دیداری که مصادف شد با کم‌رنگ‌شدن و غروب ۹۰. این روز‌ها باید ترازویی مشابه آنچه برای ۹۰ وجود داشت، طراحی شود که مسئولان صداوسیما بررسی کنند تلویزیون در مدتی که ۹۰ از روی کنداکتور شبکه سه حذف شده، تا چه حد رضایت مخاطب را جلب کرده است؟