فرارو- دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، مرتبا از آمادگی خود برای گفتگو با ایران و حتی دیدار با مقامات ایرانی سخن میگوید، اما برخی مقامات دولتش تاکید میکنند که او تمایل چندانی به شروع یک فرآیند دیپلماتیک واقعی جهت گفتگو با ایران ندارد.
به گزارش فرارو، «درک میکنم که آنها خواهان گفتگو هستند؛ و اگر آنها خواهان گفتگو هستند، این خوب است. ما گفتگو خواهیم کرد.» اینها جدیدترین اظهارات ترامپ درباره امکان گفتگو با ایران است که اخیرا طی نشست خبری مشترک روسای جمهور آمریکا و فرانسه بیان شد. این روزها، تقریبا در هر نشست مهم خبری، ترامپ و برخی اعضای دولتش از تمایل به گفتگو با ایران صحبت میکنند.
یکشنبه گذشته، مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در یک نشست خبری در سوئیس، اظهارات مشابهی بیان کرد و در عین تاکید بر مقابله با سیاستهای منطقهای ایران، گفت: «ما آمادهایم بدون پیششرطهایی وارد گفتگو (با ایران) شویم. ما آماده نشستن با آنها (سر میز گفتگوها) هستیم. اما تلاش آمریکا برای تغییر بنیادین فعالیت شرور جمهوری اسلامی، این نیروی انقلابی، ادامه خواهد داشت.»
یک هفته قبل از اینکه پمپئو این سخنان را بگوید، ترامپ در سفری به ژاپن، انعطاف لفظی قابل توجهی در برابر ایران نشان داد و حتی از سران ایران تمجید کرد. ترامپ در توکیو گفته بود: «(ایران) شانس این را دارد که با همین سران، کشور بزرگی شود. من فقط میخواهم شفاف بگویم که ما دنبال تغییر رژیم نیستیم.»
این موضعگیریها در حالی بیان شده است که آمریکا به طور فزاینده نیروهای نظامی خود را در خاورمیانه و خصوصا خلیج فارس تقویت کرده و گزینه نظامی را هم منتفی ندانسته است. ترامپ گفته است که «همیشه شانس» وقوع یک درگیری نظامی با ایران وجود دارد. او حتی در توئیتی از پایان رسمی ایران در صورت وقوع جنگ سخن گفته است.
این مواضع ظاهرا متنافض، بسیاری از ناظران و نیز متحدان آمریکا را متحیر کرده است. با این حال، در سفر اخیر ترامپ به اروپا، فرصتی فراهم شد تا اروپاییها استراتژی واقعی آمریکا در برابر ایران را بفهمند. پس از این سفر بود که ایمانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه، ضرورت مذاکره درباره موضوعات فراتر از توافق هستهای را مطرح کرد.
در حال حاضر به نظر میرسد که ترامپ در برابر ایران، بین خطوط جنگ و مذاکره گام برمیدارد، اما هیچکدام را به طور واقعی دنبال نمیکند. در موارد گوناگون او از احتمال اقدام نظامی علیه سخن گفته و این کشور را به مذاکرات ترغیب کرده، ولی هیچ طرح واضحی برای عملی کردن جنگ یا مذاکره ارائه نکرده است.
در ماه گذشته میلادی، همزمان با اوجگیری تنشها میان تهران و واشنگتن، ترامپ خواستار گفتگو با ایران شد. اما دولت او اهداف مشخصی برای مذاکرات معین نکرد و هیچ مشوقی به ایران برای آغاز گفتگوها نداد. بلکه به عکس، وزارت خزانهداری آمریکا روز جمعه، تحریمهای نسبتا گستردهای علیه بخش پتروشیمی ایران اعمال کرد. به گفته پمپئو، این تحریمها به معنای استمرار کارزار فشار حداکثری بر نظام ایران است.
روزنامه نیویورکتایمز اخیرا از قول برخی مقامات آمریکایی اعلام کرد همزمان با افزایش فشار تحریمها، ترامپ برای برقرار کردن یک فرآیند دیپلماتیک واقعی جهت آغاز گفتگوها با سران ایران، تمایل چندانی از خود نشان نداده است. ترامپ با انجام گفتگوهای سری و پشت پرده، مانند آنچه باراک اوباما چند سال قبل از آغاز مذاکرات گسترده شروع کرده بود، هم مخالفت کرده است. ترامپ نه مشتاقانه از تعامل با ایران حمایت میکند و نه تقابلی میخواهد که ایران را به واکنش نشان دادن تحریک کند. مقامات دولت ترامپ ادعا میکنند این رویه بینابینی حداقل تا به حال کارآمد بوده است. محافل رسانهای نزدیک به دولت ترامپ نیز ادعای مشابهی را مطرح میکنند. طبق ادعای این محافل، دمکراتها به افکار عمومی آمریکا میگفتند که واشنگتن در برابر تهران دو گزینه بیشتر ندارد: توافق یا جنگ. اما دولت ترامپ بدون توافق یا تقابل بزرگ، با ایران مقابله کرده است. ترامپ هم در اظهاراتش سعی میکند این روایت را تقویت کند. او در فرانسه مدعی شد: «زمانی که رئیسجمهور شدم، ایران یک دولت ترور واقعی بود. آنها به عنوان یک کشور در حال شکست هستند.»
ترامپ به رغم تاکید مکرر بر گفتگو با ایران، هیچ مشوقی برای تسهیل گفتگوها در نظر نگرفته است. همزمان با سفر ترامپ به لندن، یک دیپلمات بریتانیایی به نیویورک تایمز گفته است هیچ طرح واضحی برای ترغیب مقامات ایران به متوقف کردن دائمی فعالیت هستهای وجود ندارد.
به نظر میرسد که کاخ سفید در حال حاضر بیش از اینکه برای آغاز گفتگوها تلاش کند، به فکر جلوگیری از تبدیل تنشهای فعلی به تنشهای نظامی است. به عبارت دیگر، آمریکا نیز در برهه فعلی سیاست نه جنگ نه مذاکره را در پیش گرفته است. از دیدگاه برخی ناظران، دولت آمریکا فعلا تمایل جدی برای مذاکره یا جنگ با ایران ندارد. بلکه ترجیح میدهد تحریمهای گسترده علیه ایران تاثیر مخربی بر اقتصاد ایران بگذارد، به امید اینکه فشار اقتصادی به تغییرات بنیادین سیاسی در درون ایران منجر شود.