فرارو- چند ماه پس از انتصاب ابراهیم رئیسی به عنوان رییس قوه قضائیه، حالا نشانههایی از تغییر در دستگاه قضایی مشاهده میشود. آیت الله رئیسی در دو ماه اخیر هوای تازهای را در نهاد قضاوت کشور دمیده است. تغییر برخی مدیران قضایی، نشانههایی از تغییر رویهها و مواضع متفاوت رییس جدید قوه قضائیه امیدواریهایی برای ایجاد تحول در این نهاد کلیدی کشور ایجاد کرده است.
رییسی به دنبال تحول در قوه قضائیه است
به گزارش فرارو، رهبر معظم انقلاب در اسفند ماه سال گذشته طی حکمی آیتالله ابراهیم رئیسی را به سمت ریاست قوه قضائیه منصوب کردند. با این انتصاب ده سال ریاست آیت الله آملی لاریجانی به پایان رسید. در حکم مقام معظم رهبری برای رئیسی آمده بود: «سند تحول قضائی پیشنهادی جنابعالی را ملاحظه کردم. بر اساس مشورتها و نظرات کارشناسی، آنرا مفید و کارساز میدانم.»
مفاد این سند تاکنون اعلام نشده است، اما رهبر معظم انقلاب برای بهبود آن توصیههایی ارائه کردند.
سند تحول قضایی هر چه باشد باید در عمل به اجرا در آید. دو ماه زمان کافی برای محک زدن رویکرد و رویه عملکردی آیت الله رئیسی نیست، اما میتوان در همین دو ماه روند تلاش برای ایجاد تغییر را مشاهده کرد.
تغییر درقوه قضائیه در دو ماه اخیر آرام، اما محسوس بوده است. چند مقام عالی رتبه قضایی از جمله سخنگوی قوه قضائیه و دادستان تهران تغییر کرده اند. برگزاری دادگاه مفاسد اقتصادی سرعت بیشتری به خود گرفته و چند دانه درشت که سالهاست پرونده آنها در جریان است بالاخره پشت میز محاکمه قرار گرفتند.
رئیسی درباره مفاسد اقتصادی معتقد است: «فساد در کشور ما فراجناحی است و اصلاً مربوط به یک جناح و جریان خاص نیست. مقوله فساد نکتهای است که هیچکس نباید آن را در هیچ بخشی از جامعه قبول کند. ممکن است فساد رخ دهد؛ اما فساد نباید لانه کند و مطلقاً نباید اجازه داد فساد در هیچ جای جامعه لانه کند.»
یکی دیگر از تغییرات محسوس این بوده است که موضع گیریهای سیاسی مقامات عالی قضایی به شدت کاهش یافته است. به ویژه شخص آیت الله رئیسی به ندرت درباره مسائل سیاسی و مسائلی غیر از مسائل مربوط به قوه قضائیه اظهار نظر میکند و در صورت اظهار نظر نیز وارد جزییات و مسائل مناقشه برانگیز نمیشود. این در حالی است که او در کنار اینکه یک قاضی است سیاستمدار نیز به حساب میآید.
در دوران ریاست آیتالله آملی لاریجانی به طور معمول شاهد اظهار نظرهای تند و تیز ایشان و یا مدیران قوه قضائیه درباره مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور بودیم. اظهار نظرهایی که در بسیاری از موارد بحث برانگیز میشدند.
حالا به نظر میرسد ابراهیم رئیسی قصد دارد این روند را تغییر دهد، البته برای محک این تصمیم باید منتظر گذر زمان بود و دید که این رویه تداوم خواهد داشت یا نه.
اتفاق دیگری که این روزها خیلی به آن پرداخته میشود، دیدار رییس قوه قضائیه با مدیران و اصحاب رسانه بود. دیداری بیسابقه که در آن آیت الله رئیسی از رویکرد تازه قوه قضائیه نسبت به رسانهها سخن گفت.
رییس دستگاه قضایی اظهار کرد: «قوه قضاییه از کسانیکه علیه این قوه حرفی زدهاند و احیانا کیفر خواستی برایشان صادر شده، گذشت میکند.»
رئیس دستگاه قضا تاکید کرد که این قوه خود را موظف به حمایت از آزادی رسانهها و مطبوعات میداند و معتقد است که این آزادی به نفع مردم و کشور است. در عین حال به عقیده او، بیان انتقادات از جانب رسانهها حتما میتواند به رفع اشکالات و نواقص در نظام اداری به قوه قضائیه کمک کند.
او البته بر حفظ و رعایت خطوط قرمز و فاصله با رسانههای دشمن تاکید کرد. از طرف دیگر او گفت که نقد باید "سازنده" و "منصفانه" باشد.
پس از این نشست که با استقبال اهالی مطبوعات روبه رو شد، سخنگوی قوه قضائیه از رفع توقیف قریب الوقوع نشریه صدا خبر داد. به گفته اسماعیلی سقف توقیف مطبوعات به دلیل تخطئی از مصوبه شورای عالی امنیت ملی دو ماه است و به زودی نشریه صدا رفع توقیف میشود.
البته در سوی دیگر برخی اقدامات قوه قضائیه از سوی ناظران با انتقاد روبه رو شده است. در هفتههای اخیر بازداشت چند خبرنگار و روزنامهنگار از جمله مرضیه امیری و کیوان صمیمی با واکنشهای فراوانی همراه بوده است. صدور حکم برای چند نویسنده عضو کانون نویسندگان نیز نگرانیها برانگیخته است و نهایتا اینکه صدور قرار وثیقه سنگین یک میلیاردی برای مسعود کاظمی، روزنامه نگار بحث برانگیز شده است.
البته قوه قضائیه میگوید پروندههایی همچون پرونده مرضیه امیری خبرنگار روزنامه شرق ربطی به کار رسانهای او ندارد و در زمره پروندههای اقدام علیه امنیت ملی است.
بیشتر بخوانید:
واکنشها به عملکرد رئیسی کارنامه کوتاه چند ماهه رئیسی از سوی برخی ناظران نیز مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از ناظران از سخنان رییس قوه قضائیه در دیدار با اهالی رسانه تمجید کرده اند.
عباس عبدی در این معتقد است: "این نشست میتواند آغاز خوبی باشد برای تفاهم بیشتر و کاهش مشکلات رسانهها که به نفع دستگاه قضایی نیز هست."
به گفته عبدی "پیش از این نیز شواهد امیدبخشی از سیاستهای مدیریت جدید در امور گوناگون و حتی عزل و نصبها و گفتار عمومی دیده میشد با این حال، هنوز تا رسیدن به درک مشترک و تفاهمی سازنده میان دو طرف راه درازی وجود دارد که باید طی شود."
با این حال این عضو برجسته انجمن صنفی روزنامه نگاران از بخشی از سخنان آیت الله رئیسی انتقاد کرد، آنجا که رییس قوه قضائیه برای نقد دو شرط "منصفانه" و "سازنده" را ذکر کرد. عبدی نوشت: «پسوند سازنده و منصفانه به کلمه نقد ایجاد مشکل میکند.
در حقیقت اگر نقد منصفانه نباشد، با پاسخ دادن به آن میتوان لبه تیز نقد را به سمت نقدکننده برگرداند؛ بنابراین در مقام پذیرش و رد نقد، نمیتوانیم از این پسوندها استفاده کنیم.»
اما از سوی دیگر برخی فعالان سیاسی نیز در فضای مجازی خواستار آن شدند که رییس قوه قضائیه پیگیر پروندههایی همچون مسعود کاظمی نیز باشد. محمود صادقی نماینده مجلس در این باره در توئیتی نوشت: «آنگونه که وکیل مسعود کاظمی توصیف میکند نه تنها اثری از رویکردهای رئیس جدید قوه قضائیه در شعبه رسیدگی کننده دیده نمیشود، بلکه ظاهرا به طرز عامدانهای باد مخالف هم وزیدن گرفته است! آقای رئیسی آیا دادگاه انقلاب تحت مدیریت شما نیست؟!»
همچنین عملکرد قوه قضائیه در مبارزه با مفسدان اقتصادی که از ابتدای سال جدید وارد فاز تازهای شده است، مورد تمجید ناظران قرار دارد. بسیاری برگزاری دادگاههای علنی، صریح و بی پرده را مثبت ارزیابی میکنند.
در این بین برخی نیز معتقدند باید قوه قضائیه خانه تکانی اساسی هم انجام دهد و در ادامه خانه تکانی با مفسدان درونی سازمان نیز با قاطعیت برخورد شود. علیرضا زاکانی فعال سیاسی اصولگرا در این باره میگوید: «قوه قضائیه اکنون اقدامات خوبی انجام میدهد که منشأ امید است و حرفهایی که آقای رئیسی میزند و جهتگیریهایی که دنبال میکند بسیار مناسب است.»
به گفته زاکانی"یکی از کارویژههای ایشان این بود که برخی افراد که در قوه قضائیه دچار فساد بودند را برکنار کرد، معتقدم این برکناری کفایت نمیکند و اگر کسی در دوره مسئولیت دچار فساد شده باید محاکمهاش کنند و اتفاقاً محاکمه کردن فردی که فساد آشکاری دارد و توسط آقای رئیسی کنار گذاشته شده کمک میکند که جهت آینده در قوه قضائیه تثبیت شود."