آیا تنش بین ایران و آمریکا فرونشسته است؟

 

فرارو- بعد از گذشت چند روز پرتنش، به نظر می‌رسد حالا آمریکا و ایران سعی دارند فاصله خود را از جنگ حفظ کنند. هرچند نشانه‌های لفظی از تلطیف فضا حکایت دارند، اما به نظر نمی‌رسد اراده‌ای برای انجام اقدامات عملی وجود داشته باشد.

به گزارش فرارو، روز گذشته نیویورک گزارش داد ترامپ در جلسه ویژه با سرپرست پنتاگون و رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، «سر‌سختانه» با هرگونه گزینه جنگ با ایران مخالفت کرده و خواستار یافتن راه حل‌های دیپلماتیک با هدف «کاهش تنش‌ها با تهران» شده است. همچنین مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا روز چهارشنبه با سلطان قابوس، پادشاه عمان درباره تنش‌ها با ایران رایزنی کرده است. پمپئو همچنین از دیپلمات‌های اروپایی هم خواسته تا به کاهش تنش‌ها با تهران کمک کنند.

امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا در گفتگو با فرارو به بررسی تغییر فضای تنش بین ایران و آمریکا می‌پردازد.

ابوالفتح در مورد افزایش تنش‌ها در روز‌های اخیر گفت: تنش‌ها به سطح بسیار خطرناکی رسیده بود به طوری که برخی گمانه زنی‌ها از شروع یک درگیری نظامی حکایت داشت. آرایش جنگی آمریکایی‌ها تغییر کرده بود و ناو هواپیمابر و بمب افکن‌های خود را مستقر کرده بودند. علاوه بر این آمریکایی‌ها ادعا کردند ایران هم آرایش جنگی خود را تغییر داده، روی قایق‌های خود موشک‌هایی سوار کرده و وضعیت نیرو‌های متحد ایرانی در عراق تغییر یافته است.

این کارشناس مسائل آمریکا ادامه داد: البته می‌شد حدس زد این رفتار‌ها نوعی اقدام احتیاطی است برای اینکه طرفین، عزمشان را برای دفاع از مواضع خود اعلام کنند. این استراتژی ترامپ است که برای حل یک بحران تا سرحد یک جنگ پیش برود، طرف مقابل را تحت فشار قرار دهد، مرعوب کند تا امتیاز بدهد. اما اگر این امر محقق نشود عقب نشینی می‌کند و از ورود به یک مخامصه پر هزینه خودداری می‌کند. در حوزه امنیتی این الگو در مورد کره شمالی اجرا شده و در عرصه اقتصادی، رفتار آمریکا با اعضای نفتا یا مواجهه با اروپایی‌ها را می‌توان ذیل این استراتژی تحلیل کرد.

او افزود: حتی در روز‌های تشدید تنش، بسیاری معتقد بودند جنگی رخ نخواهد داد. مقام معظم رهبری هم دیدگاه و تحلیلشان همین بود. حالا مقامات آمریکایی تلاش می‌کنند اطمینان خاطر بدهند که امریکا قصد جنگ ندارد و ترامپ به عنوان تعدیل کننده محور جنگ طلب جان بولتون عمل می‌کند. به نظر می‌رسد در دور روز اخیر، بعد از چند روزِ به شدت بحرانی، طرفین تصمیم گرفتند که از شدت حملات لفظی کم کنند به این امید که فضای بهتری برای مدیریت مشکل کنونی، که آمریکایی‌ها به وجود آوردند، به وجود بیاید.

این کارشناس مسائل آمریکا در مورد احتمال ورود دو طرف به مرحله جدیدی از روابط گفت: عقب نشینی آمریکا فعلا در لفظ است و اقدام عملی صورت نگرفته است. آرایش جنگی ترامپ تغییر نکرده، عمل به برجام تغییر نکرده و در همین فضای تلطیف شده، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با اشاره به خبر بارگیری نفت ایران در یک بندر چین، می‌گوید با دقت تحریم ایران را رصد می‌کند و با نقض شدن آن به شدت برخورد می‌کند.

او افزود: اگر مواضع آمریکا را در دو فاز بررسی کنیم، می‌بینیم در فاز روانی آمریکایی‌ها نشانه‌هایی از تجدید نظر در مواضع گذشته نشان می‌دهند و با لحن اطمینان بخشی می‌گویند وارد جنگ نمی‌شوند، اما در عرصه عملی اتفاقی نیافتاده است. دور شدن از جنگ لفظی یک گام به پیش است، اما تامین کننده نظر ایران نخواهد بود. مساله‌ای که برای ایران اهمیت دارد اقدام عملی است.

این کارشناس روابط بین الملل در مورد اینکه اقدامات عملی آمریکا چه می‌تواند باشد گفت: برای اقدامات آمریکا می‌توان یک طیف حداقلی و یک طیف حداکثری در نظر گرفت. طیف حداقلی تغییر آرایش نظامی آمریکا و طیف حداکثری بازگشت آمریکا به برجام است. تا زمانی که این مشکلات حل نشود نمی‌توان صحبت نرم ترامپ را به عنوان نشانه‌ای از خروج از وضعیت پرتنش بین دو طرف دانست.

ابوالفتح در مورد احتمال تغییر درخواست‌های آمریکا گفت: خواست آمریکا تغییر نکرده است فقط بحث جنگ و یا تحقیر‌هایی که آمریکا می‌خواست انجام دهد کم رنگ شده است. خواست آمریکا در مورد تعهدات برجامی، مذاکرات هسته‌ای جدید، توانمندی موشکی و منطقه‌ای ایران و بحث حمایت از جنبش‌های مقاومت (که آمریکا آن‌ها را تروریست می‌خواند) هیچکدام تغییر نکرده و دولت آمریکا همچنان بر آن پافشاری می‌کند.

این تحلیلگر روابط بین الملل در مورد تغییر نگاه ایران به مساله جنگ گفت: احتمال درگیری نظامی در افکار عمومی و رسانه‌ها مورد توجه بود وگرنه در سطح مسئولین از رهبری، رییس جمهور و وزیر امور خارجه تا فرماندهان نظامی همگی تاکید می‌کردند جنگی رخ نخواهد داد. حالا به تدریج نگاه افکار عمومی تغییر می‌کند و رسانه‌ها اطمینان می‌دهند که برخورد نظامی رخ نمی‌دهد، اما تنش‌های دو طرف تغییر نمی‌کند.

او افزود: شاید بتوان گفت جنگ اقتصادی آمریکایی‌ها می‌تواند مخرب‌تر از جنگ نظامی باشد. این مشکل همچنان به قوت خود باقی است. فشار‌های آمریکا همچنان استمرار دارد و احتمال تشدید فشار‌ها وجود دارد. به موازات کاهش احتمال اقدام نظامی، ترامپ برنامه جدیدی یرای تحریم در دستور کار قرار خواهد داد. مثلا می‌تواند موانعی در حمل و نقل دریایی ایران ایجاد کند و به بهانه حادثه فجیره عبور و مرور کشتی‌های ایرانی را با مشکل مواجه کند.

ابوالفتح در پایان گفت: افکار عمومی باید این آمادگی را داشته باشد که گرچه احتمال جنگ کاهش پیدا کرده، اما جنگ اقتصادی شدت بیشتری پیدا خواهد کرد؛ چرا که آمریکا راهکار جنگ گرم را به جنگ اقتصادی تغییر داده است و همان کارویژه‌هایی را برای آن تعیین می‌کند که جنگ‌های نظامی داشت. این جنگ اقتصادی می‌تواند تاثیر مخرب تری بر ساختار‌های کشور داشته باشد.