فرارو- رئیس جمهور ایران در حالی به عراق سفر کرده است که ایران تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارد. او در پی آن است که راهی برای کاستن از فشار تحریم‌ها پیدا کند. این دومین سفر یک رئیس جمهور ایران به عراق در چهل سال گذشته است.
به گزارش فرارو، حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، برای نخستین بار، برای تقویت روابط اقتصادی و تجاری با عراق، در رأس یک هیئت بلندپایه به این کشور سفر کرده است. این سفر در حالی صورت می‌گیرد که تحریم‌های همه جانبه آمریکا، بسیاری از شرکای تجاری غربی را از ایران دور کرده و صادرات نفت آن را نیز کاهش داده است.
آمریکا در بهار گذشته به رغم مخالفت اکثر کشور‌های جهان، خصوصا سایر اعضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، به طور یکجانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های گسترده‌ای را علیه ایران اعمال کرد. از آن زمان، مقامات آمریکایی به همتایان عراقی فشار آورده‌اند که روابط اقتصادی با ایران را قطع کنند. در ماه نوامبر، همزمان با اجرای دور دوم تحریم‌ها علیه ایران، آمریکا به عراق یک مهلت موقت داد تا واردات گاز و برق از ایران را قطع کند. اما به دلیل، دشواری جایگزین کردن این گونه واردات و وابستگی عراق به آن‌ها، درخواست آمریکایی‌ها تاکنون عملی نشده است.
روحانی روز دوشنبه به بغداد رفت و یک سفر نسبتا طولانی سه روزه را آغاز کرد. سفری که هدف اصلی آن تقویت مناسبات تجاری اقتصادی است. او به محض رسیدن به بغداد، قبل از اینکه به مراسم استقبال رسمی برود، به زیارت امام موسی کاظم (ع) رفت. علاوه بر این، قرار است، در یک اقدام کم‌سابقه، با آیت الله علی سیستانی، مرجع تقلید شیعیان، دیدار کند. در ماه‌های اخیر، سفر مقامات عالیرتبه ایران به عراق به طرز ملموسی افزایش یافته و دو طرف تلاش می‌کنند در برابر فشار‌های آمریکا از روابط‌شان محافظت کنند.
دفتر عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده است که او و روحانی چندین تفاهم‌نامه درحوزه‌های نفت، تجارت، بهداشت و راه آهن امضا کرده‌اند. علاوه بر این، دو طرف بر سر تسهیل روند اعطای روداید به بازرگانان و سرمایه‌گذاران توافق کرده‌اند.
روحانی در این سفر، به آمریکا هم اشاراتی کرده و گفته روابط ایران و عراق را نمی‌توان با روابط عراق با یک کشور اشغالگری مانند آمریکا مقایسه کرد که در منطقه منفور است. به تعبیر روحانی، نمی‌توان بمب‌هایی را فراموش کرد که آمریکایی‌ها بر عراق، سوریه و سایر کشور‌های منطقه‌ای انداختند.
روحانی در روز‌های سه شنبه و چهارشنبه به دو شهر مقدس شیعی کربلا و نجف سفر می‌کند که در شهر دومی با آیت الله سیستانی هم دیدار خواهد کرد.
عراق، برای تامین سوخت نیروگاه‌های خود، به شدت به گاز ایران نیاز دارد و مکررا از آمریکا درخواست کرده که به آن معافیت‌هایی در این زمینه بدهد. اما آمریکا از اعطای چنین معافیتی خودداری می‌کند. پس از محدود شدن روابط اقتصادی ایران با اکثر کشور‌های جهان، تبادلات تجاری ایران و عراق، از اهمیت خاصی برخوردار شده است. عراق یک کشور نفتی ثروتمند است و حدود ۹۰۰ مایل با ایران مرز مشترک دارد. علاوه بر گاز و برق، عراق بازار بزرگی برای کالا‌های مصرفی و مواد غذایی ایران است.
یک مقام بلندپایه ایران، که روحانی را در سفر به عراق همراهی می‌کند، به خبرگزاری رویترز گفته است: عراق «کانال دیگری برای ایران جهت دور زدن تحریم‌های ظالمانه آمریکا است... این سفر برای اقتصاد ایران فرصت‌هایی فراهم می‌کند.».
اما حضور نظامی و سیاسی آمریکا در بغداد، تحقق چنین فرصت‌هایی را با دشواری‌هایی مواجه کرده است. آمریکا تاکنون، چندین گروه شبه‌نظامی عراقی و بانکهایی که با آن‌ها کار می‌کنند، را تحریم کرده است. در جدیدترین مورد، گروه «جنبش النجباء»، نزدیک به ایران، در لیست گروه‌های تروریستی آمریکا قرار گرفته است.
آمریکا در واکنش به سفر روحانی به عراق، گفته است ایران می‌خواهد عراق را استان خود کند. برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، در گفتگو با شبه آمریکایی الحره گفت: «فکر می‌کنم هدف نهایی ایران این است که عراق را به یک استان ایران تبدیل کند... اگر بحث امنیت، حاکمیت و ثبات عراق مطرح است، ایران پاسخ آن نیست.»
به نظر می‌رسد دولتمردان عراق، که پس از اعمال تحریم‌ها بر ایران تلاش می‌کنند بین روابط‌شان با ایران و آمریکا توازن برقرار کنند، تمایلی به ورود به صف‌بندی‌های سیاسی منطقه‌ای و بین المللی ندارند. عراق، در دوره نخست‌وزیری حیدر عبادی و سپس عادل عبدالمهدی، در پی آن است که در روابط خارجی خود با هیچ یک از کشور‌ها علیه کشور دیگری ائتلاف نکند. در این میان، مقامات عراق ضمن تاکید بر اهمیت روابط با ایران، از اتخاذ اقداماتی که آمریکایی‌ها را خشمگین می‌کند، خودداری می‌کنند. به همین دلیل، حیدر عبادی تاکید کرده بود که به تحریم‌های ایران پایبند نخواهد شد. امری که بسیاری از احزاب عراقی را خشمگین کرد و به عقبنشینی عبادی از موضعش منجر شد. البته عبادی در قدرت باقی نماند که از تحریم‌ها تبعیت کند.
اما عبدالمهدی هم در سیاست خارجی کم و بیش موضع مشابهی دارد. هر چند که او علنا از پایبندی به تحریم‌های آمریکا سخن نمی‌گوید، اما تمایلی به نقض این تحریم‌ها هم ندارد. ممکن است ادامه دادن این سیاست برای عبدالمهدی دشوار باشد. چرا که به گفته محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، آمریکایی‌ها عراق را مجبور کرده‌اند که گزینه خود را انتخاب کند. ظریف در بغداد طی گفتگویی با شبکه بی‌بی‌سی‌عربی اعلام کرده ایران دشمنی‌اش با آمریکا را به عراق منتقل نکرده است بلکه این آمریکا بوده که عراقی‌ها را به انتخاب کردن مجبور کرده است.
روز دوشنبه، برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق، با روحانی یک گفتگوی طولانی داشت. پس از این گفتگوها، صالح ضمن تاکید بر بی‌طرفی عراق در نزاع‌های منطقه‌ای و بین المللی، در یک نشست خبری گفت: «نمی‌خواهیم که عراق میدانی برای نزاع‌های منطقه‌ای و بین المللی شود.»
در سفر روحانی توافقات و تفاهم‌نامه‌های تجاری متعددی میان ایران و عراق امضا شده است. اینکه عراق چگونه می‌تواند این توافقات را بدون نقض کردن تحریم‌های آمریکا اجرا کند، هنوز معلوم نیست. پس از سفر روحانی به عراق، عبدالمهدی ممکن است مجبور شود موضعش در خصوص تحریم‌های ایران را شفاف‌تر بگوید. آیا حاضر است تحریم‌ها را نقض کند؟ و اگر نقض نکند، چگونه می‌تواند توافقات با ایران را عملی کند؟
اگر آمریکایی‌ها به عبدالمهدی در زمینه پایبندی به تحریم‌ها فشار بیاورند، احزاب عراقی نزدیک به ایران، ممکن است از طریق پارلمان، قانونی برای الزام نیرو‌های آمریکا به خروج از عراق تصویب کنند. در این صورت، عبدالمهدی که نسبت به احتمال خروج نیرو‌های آمریکا از کشورش موضع محتاطانه‌ای گرفته است، در موقعیت دشواری خواهد بود. چرا که در صورت الزام نیرو‌های آمریکایی به خروج از عراق توسط پارلمان این کشور، روابط دولت عراق با آمریکا تنش‌آلود خواهد شد. بحث و جدل درباره چنین قانونی از مدت‌ها پیش در عراق در جریان بود، اما به دلایل نامعلوم، هنوز تصویب نشده است.
با اوج‌گیری فشار تحریم‌ها بر ایران، عراق ممکن است به اتخاذ یک موضع علنی در این خصوص مجبور شود. زیرا که ایران و آمریکا به طور مستقیم رو در روی یکدیگر قرار گرفته‌اند و به سختی می‌توان سیاستی در پیش گرفت که هر دو طرف را راضی کند. هر دو کشور در عراق نفوذ موثری دارند. البته برخی عراقی‌ها معتقدند نفوذ ایران در کشورشان، موثرتر از نفوذ آمریکاست. تحریم‌های همه‌جانبه آمریکا علیه ایران، برای کشور‌هایی که با ایران دادوستد تجاری می‌کنند، فقط دو گزینه باقی گذاشته است: یا با آمریکا یا با ایران.
سفر روحانی به عراق، به عنوان راهی برای کاستن از تحریم‌ها ارزیابی شده است. اغلب ناظران، معتقدند که ایران به لحاظ اقتصادی به روابط بهبودیافته با عراق نیاز دارد. در این میان، عراق با درک حساسیت شدید این برهه زمانی، ممکن است برای تحکیم روابط با ایران امتیازاتی را هم از این کشور بخواهد.
لقمان فیلی، سخنگوی ریاست‌جمهوری عراق، به روزنامه الشرق الاوسط، گفته است که در گفتگو‌های روحانی و صالح، به «مهمترین پرونده‌های حل نشده میان دو کشور، مثل مرزها»، پرداخته شده است. فیلی گفته سفر روحانی، «اهمیت تلاش برای پایان دادن به پرونده‌های حل‌نشده سابق که چند دهه ادامه داشته است»، را نشان می‌دهد.
سخنگوی رسمی جزئیات دیگری درباره «پرونده‌های سابق» بیان نکرده است. اما یک منبع آگاه عراقی به روزنامه الشرق الاوسط گفته است: «ایران در زمینه توافقنامه الجزایر انعطاف نشان خواهد داد. این توافقنامه، بخشی از محور گفتگو‌های روحانی و عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق، خواهد بود.»
به گفته این منبع، عبدالمهدی در دیدار با روحانی خواستار بازنگری در توافقنامه الجزایر خواهد شد و روحانی هم انعطاف نشان خواهد داد.
توافقنامه الجزایر، در زمان ریاست‌جمهوری صدام حسین، در سال ۱۹۷۵ میان ایران و عراق امضا شد و به موجب آن، نصف رود اروند (شط العرب) به ایران داده شد. همه دولت‌های عراق پس از سقوط صدام حسین در سال ۲۰۰۳ از این تواقفنامه ناراضی بودند. عراق این توافقنامه را «ظالمانه» دانسته است که در آن، صدام حسین در شرایط ضعف، بخشی از خاک عراق را به ایران واگذار کرده است.
خخخخخخ
شبیه تشریفات ایتالیاس