رئیس مرکز آمار: قسم جلاله می‌خورم انتظار عددسازی ندارند

رئیس مرکز آمار ایران روز گذشته در جمع خبرنگاران به بیان دیدگاه‌های خود درباره اعلام آمار‌های رسمی پرداخت.

به گزارش شرق، امیدعلی پارسا در این نشست به ذکر دلایل اختلاف آماری میان مرکز آمار و بانک مرکزی اشاره کرد و خواستار پایان‌دادن بانک مرکزی به اعلام رقم رشد اقتصادی و تورم شد.

او همچنین آمار‌هایی درباره وضع تورم و نرخ بی‌کاری کشور ارائه کرد. اظهارات پارسا در شرایطی صورت می‌گرفت که در کنار بسیاری از کارشناسان که درباره صحت آمار‌های اعلامی مرکز آمار و بانک مرکزی تشکیک می‌کنند، آن‌ها که هنوز به اصالت این آمار تکیه می‌کنند، نیز آمار بانک مرکزی در این موارد را سالم‌تر می‌دانند؛ ادعایی که از سوی مرکز آمار رد می‌شود و معاون اقتصادی این مرکز نیز روز گذشته نرخ تورم اعلامی مرکز آمار را جامع‌تر از نرخ اعلامی بانک مرکزی خواند.

‌فقط ما در جهان دو آمار داریم
بحث صحت یا صحت‌نداشتن آمار‌های رسمی اعلامی از سوی مراکز رسمی همواره میان کارشناسان داغ بوده است. برخی کارشناسان معتقدند اگر نتوانیم به اعداد اعلامی از سوی این مراکز اعتماد کنیم، در نبود امکان پیمایش‌های مستقل آماری هیچ چاره‌ای به جز سکوت در برابر آینده وجود ندارد و برخی دیگر نیز این‌طور موضع می‌گیرند که باید به این اعداد اعتماد کرد، اما در حفظ صحت آن‌ها کوشید تا بتوانند پایه‌هایی مطمئن برای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی مدیران باشند.

در این بین، جدال میان مرکز آمار و بانک مرکزی برای اعلام ارقام نیز سابقه‌ای طولانی دارد و این بحث به‌ویژه در دوران حکمرانی معجزه هزاره سوم و هنگامی که بانک مرکزی در برابر فشار‌های دولت وقت حاضر به انتشار آمار نشد، اما مرکز آمار ایران آمار‌های مشعشعی را اعلام و با اعتراض شدید کارشناسان روبه رو شد، داغ‌تر هم بود.

اما حالا رئیس مرکز آمار ادعا می‌کند در دولت روحانی کسی از او انتظار عددسازی نداشته است و علت تفاوت نرخ اعلامی این مرکز و بانک مرکزی تفاوت‌ها در پوشش جغرافیایی و روش‌های محاسباتی است.

رئیس مرکز آمار ایران در نشست روز گذشته به اختلافات در اعلام آمار بین مرکز ملی آمار و بانک مرکزی اشاره کرد و گفت: فرایند آمار، نظارت، کنترل و پایش و مانیتورینگ آماری الزاما باید از سوی نهاد مرجع صورت گیرد و همه هماهنگی‌ها از طریق شورای عالی آمار باشد. نقش مرکز آمار مانند بانک مرکزی در نظام آماری کشور و مانند سازمان برنامه و بودجه در بودجه‌ریزی است. بنابراین بانک مرکزی حفظ ارزش پول و سیاست‌های پولی در کنار قدرت خرید حفظ آن در برابر سایر ارز‌ها و هماهنگی بین‌بانکی را بر عهده دارد.

مسئولیت در حوزه آمار، با مراکز آمار است. البته این موضوع تاکنون در کشور محقق نشده است. بانک‌های مرکزی در همه کشور‌های دنیا تا قبل از دهه ۷۰ محاسبات علمی، رشد، تورم و بی‌کاری را برآورد می‌کردند. در سال ۱۳۳۸، چون بانک مرکزی نداشتیم، این وظیفه بر عهده بانک ملی بود از آن به بعد نهاد مستقلی به نام سازمان ملی آمار‌ها NSO به عنوان مرجعیت راهبری و رصد داده‌های باکیفیت را انجام می‌دهد. از آن زمان داستان همیشگی این بود که ما و بانک مرکزی آمار تولید می‌کنیم، تا اینکه در برنامه پنجم مرجعیت رسمی به مرکز آمار داده شد، اما این اتفاق رخ نداد و البته در برنامه ششم نیز این بند قانونی تکرار شده است.

پارسا در ادامه با تلطیف موضع خود اضافه کرد: نه آنکه ما مخالف تولید آمار بانک مرکزی باشیم، بلکه دستگاه‌ها و بانک مرکزی با رعایت ضوابط شورای عالی آمار تولیدات خود را ادامه خواهند داد، اما هنوز وضع مثل سابق است. تولید آمار در دنیا گران است، اما آن‌ها فکر می‌کنند ما پول زیاد داریم. دنیا از اینکه ما دو نوع آمار داریم، متحیر است.

بانک مرکزی هزار و یک رقم آمار رسمی از سیاست‌های پولی، بدهی‌ها و بانک‌ها ارائه می‌دهد که دقیق و قابل‌اعتماد است و خدشه‌ای ندارد. همه اختلاف ما روی آمار رشد اقتصادی و تورم است. فقط چند کشور وجود دارد که تورم آن‌ها را بانک مرکزی ارائه می‌کند، مانند هائیتی، کنگو، نیوئه، گینه بیسائو، اریتره، پاراگوئه، هندوراس و لیبی. تنها کشور با دو مرجع آماری هستیم. برای مرجعیت آماری کشور تصمیم داخلی بگیریم که هیچ خرجی ندارد و به ترامپ هم ربطی ندارد. کار ناتمام سال ۱۳۴۴ باید امروز تمام شود و نباید یک آمار بیشتر از رشد و تورم داشته باشیم.

‌قسم می‌خورم انتظار عددسازی ندارند
رئیس مرکز آمار ایران در ادامه با ذکر آمار‌هایی در توضیح علت اختلاف میان اعداد اعلامی مرکز آمار و تصورات عامه گفت: در یک‌سالی که مشغول فعالیت هستم، با سه سؤال کلیشه‌ای روبه‌رو شده‌ام. اولین سؤال این است که علت اختلاف آمار مرکز آمار با بانک مرکزی چیست. مثلا روی مسئله تورم بانک مرکزی آمار شهر‌های بزرگ را به‌صورت نمونه‌ای بررسی می‌کند، اما مرکز آمار شهر‌های بزرگ، کوچک و روستایی را ملاک قرار می‌دهد.

دومین سؤال این است که می‌گویند چرا نرخ تورم با آنچه مردم احساس می‌کنند، نمی‌خواند در این رابطه ۴۰ استدلال آوردیم و تمام داستان تورم به همراه انواع مدل‌ها گفته شده است. تورم ماهانه و نقطه‌به‌نقطه برای نشان‌دادن افزایش قیمت‌ها و میزان فشار به مردم گویاتر از دیگر آمارهاست و در شش ماه اخیر افزایش قیمت‌های زیادی داشتیم. سومین سؤال مربوط به اشتغال و بی‌کاری است که این مسئله مناسب حال کشور نیست. مرکز آمار ایران مربوط به این دولت و آن دولت نیست و استاندارد دنیا را انجام می‌دهد که ۲۰ سال پیش با فاصله انجام شد. او با بیان اینکه در شهریور میانگین تورم نقطه‌ای ۲۶ درصد، برای خوراکی‌ها ۳۶ درصد و میوه و خشکبار ۷۵ درصد بوده است، گفت: طبیعی است مناطق بالای شهر تهران، وسط و پایین متفاوت باشد، حتی روستا و شهر‌های کوچک و بزرگ فرق دارند؛ اما آمار‌های تورم متوسط کل کشور است. من به‌عنوان رئیس مرکز آمار نمی‌توانم آمار سفارشی بخواهم یا مسئولی از من بخواهد، لااقل از وقتی آمدم قسم جلاله می‌خورم مسئولان بالادستی چنین انتظار یا سؤالی نداشتند. دنیا ۲۰ سال پیش راجع به تعریف و طبقه‌بندی آماری اختلافات خود را حل کرده است.

‌داده‌ها را نمی‌دهند
پارسا در ادامه مدعی شد دستگاه‌ها از ارائه برخی اطلاعات به مرکز آمار خودداری می‌کنند. او دراین‌باره گفت: از سال ۲۰۰۰ به بعد تحول بنیادین در آمار‌ها رخ داده است، تازه در کشور از سال ۹۶ به دنبال نهادسازی هستیم، امیدواریم امسال اصلاح قانون آمار کشور شروع به کار کند. دستگاه‌های مختلف احکام خاصی به‌صورت پراکنده در زمینه تولید آمار دارند و به دنبال آن هستیم که قانون جدید آمار کشور تصویب و شرح وظایف دستگاه‌ها به دقت روشن و شفاف شود. اواخر سال ۹۶ معاون اول رئیس‌جمهور به دستگاه‌ها بخش‌نامه کردند که هر ریز داده‌ای که موردنیاز مرکز آمار است، از سوی این دستگاه‌ها ارائه شود، اما همچنان برخی بر اساس بندی از قوانین داخلی می‌گویند صلاح نمی‌دانیم آن را در اختیار شما قرار دهیم. در‌حال‌حاضر مرکز پژوهش‌های مجلس روی قانون جدید کار می‌کند و امیدواریم حداکثر خرداد ۹۸ شروع به کار کند.

۱۴ میلیون شاغل تمام‌وقت داریم
در ادامه این نشست خبری نیز حسین‌زاده، معاون اقتصادی مرکز آمار، پوشش جغرافیایی نرخ تورم اعلامی مرکز آمار را کامل‌تر از نرخ اعلامی بانک مرکزی دانست و گفت: ۲۶ درصد جمعیت کشور در روستا‌ها هستند، اما بانک مرکزی آن را محاسبه نمی‌کند. ما ۴۵۷ قلم کالا و خدمت در کل کشور برای همه دهک‌های درآمدی را بررسی می‌کنیم. حسین‌زاده در ادامه با ارائه نرخ بی‌کاری گفت: ۶۷ میلیون نفر با سن ۱۰ سال به بالا در کشور داریم که ۴۰ میلیون آن‌ها غیرفعال هستند. ۲۷ میلیون جمعیت فعال وجود دارد که ۲۴ میلیون نفر آن‌ها شاغل و سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بی‌کار هستند و در هفته مرجع حداقل یک ساعت هم کار نکردند که به آن‌ها بی‌کار مطلق گفته می‌شود.

معاون مرکز آمار در ادامه گفت: از ۲۴ میلیون نفر شاغل ۱۴ میلیون نفر ۴۴ ساعت در هفته تمام‌وقت کار می‌کنند. ۱۰ میلیون نفر کمتر از ۴۴ ساعت کار می‌کنند و از این تعداد دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفر دنبال کار بیشتر هستند که به آن‌ها اشتغال ناقص گفته می‌شود و هفت‌ونیم میلیون نفر به دنبال کار بیشتر نیستند.