امیرعلی ابوالفتح در اعتماد نوشت: در ادامه استعفاها و برکناریهای متعدد در دولت دونالد ترامپ، نیکی هیلی هم از مقام سفارت ایالات متحده امریکا در سازمان ملل متحد اعلام کنارهگیری کرد. نمایندگی دایم ایالات متحده امریکا در سازمان ملل متحد مقامی همتراز با وزرای دولت امریکا است و عضوی از کابینه دولت دونالد ترامپ، رییسجمهور امریکا محسوب میشود. در مورد اینکه چه انگیزههایی وجود داشت و چه گذشت که هیلی به این نتیجه رسید از دولت امریکا خارج شود، گمانهزنیهای مختلفی شکل گرفته است. براساس آنچه اعلام شده است...
نیکی هیلی تا پایان سال جاری میلادی یعنی دی ماه در مقام خود باقی خواهد ماند. این کنارهگیری، اما دو روی متفاوت دارد. ظواهر امر نشان میدهد که خانم هیلی به شکل دوستانه و داوطلبانه این مقام را ترک کرده است. دونالد ترامپ اعلام کرده است که سفیر امریکا در سازمان ملل متحد شش ماه پیش به او اطلاع داده است که قصد دارد در پایان دو سالگی خدمتش در این مقام از کرسی خود کنارهگیری کند و الان رییسجمهور با این خواست موافقت کرده است.
نشانههای وجود دارد که این گمانهزنی را قوت میبخشد. دونالد ترامپ دقایقی قبل از اعلام رسمی خبر کنارهگیری توییت کرد: «دوست سفیر من در اتاق بیضی خبر مهمی را اعلام میکند». این لحن حاکی از این بود که احتمالا تنشی میان رییسجمهور و سفیر امریکا در سازمان ملل متحد وجود ندارد.
نیکی هیلی در جلسه صبح سهشنبه کاخ سفید، خیلی از رییسجمهور امریکا تجلیل کرد، از دختر، داماد و همسر رییسجمهور نام برد و تشکر ویژهای کرد و خود دونالد ترامپ هم بهشدت هیلی و عملکرد او را مورد تحسین قرار داد. تمامی این ظواهر با اخراجها و کنارهگیریهای پیشین در کابینه دونالد ترامپ متفاوت بود، در موارد قبلی شاهد عزلهای فوری، اخراجهای تحقیرآمیز و حتی اخراج از طریق ارسال پیام عمومی در شبکههای اجتماعی بودیم.
اما کنارهگیری هیلی اینچنین نبود. همینکه نیکی هیلی بدون بروز اختلاف و تنش بر اساس میل شخصی این موضوع را اعلام کرد و دونالد ترامپ تا این حد به او احترام گذاشت که اعلام خبر را به شکل نشست خبری دو نفره در دفتر کار رییسجمهور برگزار کرد، نشان از تفاوت این استعفا با اخراجها و کنارهگیریهای دیگر در کاخ سفید ترامپ دارد.
با این حال بسیاری از خبرنگاران، رسانهها و حتی مدیران ارشد دولت ترامپ از این خبر غافلگیر شدند، تا جایی که گفته میشود جان کلی، رییس دفتر دونالد ترامپ کاملا از این اتفاق بیخبر بود و از نحوه انتشار این خبر شگفتزده شدهاند.
فرضیه دومی در مورد کنارهگیری نیکی هیلی وجود دارد، اینکه پشت این نمایش دوستانه در برابر دوربینها، دلایل دیگری برای کنارهگیری نماینده امریکا در سازمان ملل متحد وجود داشته باشد. گمانهزنیهای زیادی در مورد اختلافات یا مشکلات میان کاخ سفید و نیکی هیلی وجود دارد. طی ماههای گذشته با وجود وفاداری کامل نیکی هیلی به رییسجمهور امریکا، اختلافهایی هم بروز کرد و نیکی هیلی در مورد برخی سیاستهای دولت ترامپ از جمله در مساله کره شمالی انتقادهایی از سیاستهای دولت ترامپ مطرح شد. زمانی که سرمقاله نیویورکتایمز به قلم یک مقام ارشد ناشناس دولت ترامپ منتشر شد و نویسنده آن خبر داد که یک هسته مقاومت در درون دولت ترامپ شکل گرفته است، گمانهزنیهایی در مورد هویت نویسنده مطرح شد که یکی از آنها اشاره به نیکی هیلی به عنوان نویسنده احتمالی این مقاله بود.
همزمان یک نهاد نظارتی در امریکا که مسوول رسیدگی به عملکرد اخلاقی و نظارت بر رفتار دولتمردان امریکایی است به تازگی اتهامهایی را به نیکی هیلی وارد کرده است و این ظن را ایجاد کرده است که سفیر امریکا در سازمان ملل متحد در معرض اتهامهای مالی، سوءاستفاده از اموال دولتی و سوءاستفاده از قدرت است. ممکن است دولت ترامپ تصمیم گرفته باشد قبل از اینکه این پرونده علنی شود و به یک رسوایی حقوقی رسانهای جدید برای دولت ترامپ تبدیل شود، توافق شود که برای کنترل آسیبها هیلی از مقام خود کنارهگیری کند.
با گذر زمان قطعا ابعاد تازهای از این خبر ناگهانی مشخص میشود و میتوان دقیقتر ارزیابی کرد که چرا اتفاق ناگهانی روی داده است، اینکه نیکی هیلی به میل شخصی و به اختیار از مقام خود کنارهگیری کرده است یا اینکه اختلافات یا مشکلاتی وجود داشت که ترامپ تصمیم گرفته است تا یک عضو کلیدی کابینه خود را برکنار کند.
هیلی عضوی کلیدی در تدوین سیاست خارجی دولت ترامپ محسوب میشد و همانگونه که اشاره کردم مقام او در حد یک عضو کابینه و چه بسا همپای وزیر خارجه محسوب شود. زمانی که یک سال پیش رکس تیلرسون از مقام خود کنارهگیری کرد، نقش نیکی هیلی در سیاست خارجی امریکا بهشدت افزایش یافت و حتی گمانههایی در مورد جانشینی او به جای وزیر خارجه پیشین مطرح شد.
با این حال با رفتن هیلی نمیتوان تصور کرد که تغییر بنیادینی در سیاست خارجی امریکا ایجاد شود، سیاست خارجی امریکا توسط شخص رییسجمهور تنظیم و ابلاغ میشود و افرادی مانند سفیر امریکا در سازمان ملل متحد، فقط نقش مشاورهای و اجرایی دارند. به اضافه اینکه مشاورههای شورای امنیت ملی و به ویژه مشاور امنیت ملی رییسجمهور که اکنون در اختیار جان بولتون است بسیار اثرگذارتر هستند.
از یک طرف رفتن نیکی هیلی از دولت میتواند برای ایران حایز اهمیت باشد. هیلی یکی از شخصیتهای بسیار ضد ایرانی بود که نمایشهای متعددی علیه ایران اجرا کرد. او قطعاتی از تعدادی تجهیزات نظامی را در زیر زمین پنتاگون به نمایندگان کشورهای عضو شورای امنیت نشان داد و ادعا کرد که متعلق به ایران هستند و در هر سخنرانی خود در شورای امنیت نیش و طعنههایی تند به ایران میزد.
شاید خروج یک ضدایرانی از دولت امریکا تا حدی به نفع ایران ارزیابی شود. اما باز هم نمیتوان مادامی که جانشین او مشخص نشده است، در این مورد ارزیابی جدی داشت، چرا که نیکی هیلی در برابر افرادی مانند جان بولتون، مشاور امنیت ملی رییسجمهور امریکا، منعطفتر و منطقیتر محسوب میشد. سابقه نشان میدهد که نمیتوان به این جایگزینیها دلبست، چرا که چه در مقام وزارت خارجه و چه در مقام مشاور امنیت ملی، بعد از برکناری افراد متعادلتر، شاهد جانشینی افرادی تندروتر بودیم.
این احتمال وجود دارد که فردی همسوتر با جان بولتون جایگزین نیکی هیلی شود و تیم ضدایرانی و ضدبرجامی سیاست خارجی امریکا که بعد از مایک پمپئو و جان بولتون، ضلع سوم تازهای پیدا کند. باید منتظر تصمیم دونالد ترامپ برای جانشین نیکی هیلی ماند تا بتوان در مورد رویکرد آینده امریکا در سازمان ملل متحد، ارزیابی دقیقتری ارایه داد.